■^••^CTWfWFWBippfjiBfie^pFr
•^^mmmmmmmmmmmiiwfmffmiitmw
MASTER
NEGATIVE NUMBER
i
00-254.48
■-«u...>i.^.^3.A.-^.w;*.i».MM^jrtt:^..^^-irf_.^-.,l^...^^^
MICROFILMED 2003
THE CLASSICS LIBRARY
UNIVERSITY OF ILLINOIS
AT URBANA-CHAMPAIGN
URBANAJL 61801
AS PART OF THE
DITTENBERGER-VAHLEN
CIC 6 PRESERVATION GRANT
PROJECT
Funded by the
National Endowment for the
Humanities
Reproduction may not be made without
permission from The Classics Library,
University of lllinois at Urbana-Champaign.
imiMiiiiiiai— -•"•-■ -^■•-'■■'•''■^^'■^''■'^''^-"
II . ' JWiPippipipiiipppiiiiPw^pi^T»»"
COPYRIGHT STATEMENT
The copyright law of the United States (Title 17, United States Code) governs the making of the photocopies or other reproductions of copyrighted material including foreign works under certain conditions. In addition, the United States extends protection to foreign works by means of various internationai conventions, bilateral agreements, and proclamations.
Under certain conditions speclfied in the law, libraries and archlves are authorized to furnlsh a photocopy or other reproduction. One of these specified conditions is that the photocopy or reproduction is not to be "used for any purpose other than private study, scholarship, or research." If a user makes a request for purposes in excess of "fair use," that use may be liable for copyright infrlngement.
The institution reserves the right to refuse to accept a copy order If, in its judgment, fulfillment of the order would involve violation of the copyright law.
AUTHOR: Heinze, Johann Michael
TITLE: Specimen observationum Liuianarum
PLACE: Vinariae
DATE: 1771
BIBLIOGRAPHIC RECORD TARGET
The Ciassics Library University of iiiinois at Urbana-Ciiampaign
CiC 6 / NEH Dittenberger-Vaiilen Microfilming Project
Storage Number : C>Q-.^SM . H?>
Heinze, Johann Michael, 1717-1790.
Specimen observatiomam Liuianamim / lo. Mich. Heinzivs. Vinariae : Litteris Glusingianis , 1771. 8 p. ; 22 cm.
1. Livy - Criticism and interpretation . I. Title.
Language : Latin .
246: Specimen observationum Liviamarum
OCLC : nc
Teciinicai Microfilm Data
Microfilmed by
Preservation Resources
Betiilehem, PA
On behalf of
The Ciassics Library
University of iiiinois at Urbana-Champaign
Urbana, IL
Film Size: 35mm microfiim Reduction Ratio: 12,: 1 image Placement: lA J^S^ iB IIB Date fllming began: [2.- ZQ-Qb Camera operator: Zr- Cru Z^
>
A^
'^J^A
^2^^'
^^7^
^A
V.
o
CJl
3 3
>
O
Q.
CD
OQ X
<
N <
X
-<
M
SvA
.'V^
o^
c"^
M
O O
3 3
>
o
3 3
o o
3
3
>^^
fe
&
^o^
|ppiii5Pf;|5|5|?
o
00
ro
'a
I
fo
2.0 mm
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdetghi|klmnopqrstuvwȴ? 1234567890
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ abcdefghijklmnopqrstuvwxyzl234567890
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz
1234567890
2.5 mm
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz
1234567890
.<5^
&
m
H O
o
■o m -o
oLl"o
2l
og
m
t
O
m
>
o
OQ
S2
si
fe
K3
fc^
|
!-• |
N> |
|
cn |
O |
|
3 3 |
3 3 |
0> o >
l§
13 p
<o ^^
>< X
N CO
^-1
cnx ^-<
OOM
o
'' />..
■ ■'.;.;.■•.,■ AD • ■'■
r: |£ S A C R A' ' NATALITIA ' .^
•' 5 i^^SERENISSIMORVM PRINCIPVM ^
CAROLI A VG VS TI
(!*■
'' PRINCIPIS HAERliDITARII DVCATWM VINARIENSIS
ET ISENACENSIS
•-'•'- *
1 ITEMqVE
FRIDER. FERD. CONSTANTINI
IN GYMNASIO WILHELM - ERNESTINO
IN A. D. IX SEPT. A. S. cio idcc vau - ■
• . • . *■"'■.,._•■.■. . . .
CELEBRANDA v'
. .' 10. MICH.^ HEINllVs
■"'■•" gymnT
Incft Specimen Obfeniationum Liuianarum. J/. '^ a^ * :
•i''
VINARIAE LITTERIS GLiJSIMGIANIS.
■ -. ^ »■>.-'■'.; V,.-... t: ■■:. ' ■^
IH%'\
r • \-«ftr>
-•»■ , -#!'■.>» ■■>T.i^*' ■V'-'-'*lrf^'f .^n^-- ■-*. ■ ■*:. :'':'^''':-'^'b
* T»
• ' 7
■ l'?;il::v
• 1 -::■■
L
'c^lionl optimorum Graedae Latiiqae rcriDtorum, in quabonam partem temporis ac ftudii coilocare in fcholis Uterariis folemus , non vnus finis) eft propoHtus. Non enim folnm linguarum addifcenda- rum oiufa inftituta efl ; fed etiam vt dicendi fcribendique probatidima exempk, ad amandam colendamque orationis elegantiam, mature cognofcant adolefcentes ; denique vt vtilidimarum rerum copia , tum ad acutt iudicandum , tum vero etiam ad vitae vfum atque ad omnem honeftatem inftruantur. Quae omnia li obtineri debent, profe£lo non fatis eft, negligenter rem gerere, autorem vtcumque ad verbum germanice vertendu ; quod exponere vulgo vocant perinepte : fed ma> giftro pariter ac difcentibus, fuae vtringue partes, iRagno ihidio et di- hgentia agendae funt. Primo quidem coniilium fcriptoris et narra. tionis vel difputationis feriem ob oculos habeant, aut, fianimo ela- pfum iit.ante omnia in memoriam reuocent: deinde ad fingula verba et loquendi formulas mentem artendant, vt non modo eorum vim fentiant,fed etiam accurate interpretando adfequantur: porro, fiquae prorfus obfcura vel forte corrupta inciderint, et in mendo iacentia, magiftro, obfciiritatis caufam rimanti, vel eandem illuftrando et emen- dando tollere tentanti , diligenter aufcultent tirones, ne, quod turpis- nmum penc infcitiae gcnus eft, quae parum inteUigunt, et, quae ne poffunt quidem inteUigi , vel a doftiflimo, credant fe inttUigere : de- nique fuper bene inteUe^is philofophentur, fed paucis, et re£lene an
A 2 fecus
^.
.")
•»:
*^ ■
fecus di£lt Hnt, qaid pulchrum in verbis et eomm.deleQa , quid yo rum honumque (ententiis infit , iudicent , et ad prudeQter viuen^um, vel ad mores orationemue formanda^i transferanti*^.' It' J^?*''^^ i .1
Hanc bonos libros interpretandi rationem, quam orniies', qui in re£la inftitutione aiiquid fapiunt, vnice veram optimamqne exiflimant,' cum oE^ quoque omni tempore tenuerim, e:^enus fum non fine^ vojuptate , claflicorum autorum leQione plerisque adolefcemibus. ni- hil efle iucundius , eosque Xenophontem , Ciceronem , Ouidlum , Lfer yium , cupide admodum cogaofcere. Idem tamen etiam illud» tunfl iblibi antrt^, tum hic obferuaUi, folere ferc pl^orumque tftt^ntionem frigefcere , cum fingula verba , praefertim alias non ignota , curatius explicantur; fiue, quod crcdant, fe iUa olim fatis didicifle; nec, quae nunc a magiflro addantur , magnopere ad fe , vel ad rem pertinerM fiue quod nimis faepe audiunt per eam occafionem , dedifcenda fibi efTe, quae olim pueris ipiis follicite fint inculcata. Neque enim faus aequo animo ferunr multi, vocabula oportet,poenitet,fortunaJegeitl ferre , autoritatem , remp, dignitatem , ciuitatem, carmen, celebre, clarum^ plebem, fcelus, inuidiam, crimen^ confiliMm, itemque conuincere^ conari, et alia infinita, non femper, aut raro, aucnun-' quam ea. quae didicerint, fed alia omnia, lignificarc, feque toties re- iici cum infauflo vocabulario fuo , cuius f^ientiam tanto labore fibi conflitiffe recordentur, et quam nunc pro flultitia iubeantur abiicere. His de caufis , quibus etiam folemnem huic aetati minutarum rerum, (quales certe ipfis videntur) contemtum annumerare licei , credibile efl, adolefcentes effe negligentiores, vel alienos adeo ab hac vefbornm curatiori philologia, fine qua tamen neque folidior interpretatio , ne- que flili vlla elegantia locum habere potefl. Quare ifla de verbis fin- gulis eorumque vario fignificatu et vfu philofophia , tironibus vel ma- xime efl commendanda , neque committendum , vt credant, aliquem vel re£le intelligere bonos autorcs , vel laudabiliter fcribere , nifi fin- gulorum, vel in fua, vel in aliena fcriptione , verborum accuratam ra- tioncm reddere poflit. Quod vt facilius noflri nobis credant , iuuat edere fpecimen aliquod talium obferuationum in loca aliquid obfcu- ritatis habentia,quaies in inteq)retatione autorum quotidie occurrunt ; vt vel inde intelligant , non elTe talia contemnenda , quod etiam publi- ce proponi non vifajlnt indigna.
. ■• Trafta-
■m---'^ . ■■^•*^' ■#»■
,r ••; j Tradauimns ntl{}er m Gymnafio partem ^hreftomathiae Linianae i Clarifl*. Bavero editam , et adnotationibus bonae frugis pleniflimis lnftru£lam. Ibi cum guaedam, vt fif , nobis occurrerint, vel dubiae, vel bbfcurae interpretationis , vel etiam leuiter deprauata, ea hic cum qualicunque fententia mea modefle recenfebo, qon do£liorum in gra< tiam ^quamuis verc talibus placuifle in magno lucro iimponturus) i^d , vti dixi , auditoribus nofh^s , vt his aliquam interpretationis me- ditationem praebeant. ^
• •«■ Lib. I. c. 8. de Romulo fcribit Liuius: Cum iam virium ndti p§emteret, cdnfitium deinde v^ribus parat. Centum creat fenato- res. Hic iam nihil de voce poeniteret. Quamquam enim notabilis in ea latinismns , nec licet ex vocabulario vertere gereuen , fed idem t& ac difpliceret, et vertendum, Da er fich nun vor flark genug hielr, fiue, Da er mit feiner Starke ziemlich zufrieden war: tamen nunc videbo potius de altera voce parat , quam non vnus vir do^s exponit per aequat.vcttor^vt refte. Quamuis eniro, fi etymon fpe- Siis, parare idem efl, ac parem facere, aequare: tamen h. 1. iflam notationem premere mihi putidiusculum videtur; cum non indicare yeHt Liuius, Romulum id egiffe, vtpar vel aequale faceret confilium viribus fuis , fcd curafTe eum , vt his viribus innru£lus , etiam confilio poileret. Antea enim, aiylum aperiendo, de viribus parandis cogitane- rat, ntmc, paratis viribus, curat, ne viribus defit confilium. Sed qaid hoc confilium ? Scnatum intelligi docet, quod flatim (cquitur: Cen- tum creat fenatores. Quomodo vero ? Vt defignet ipiiim conuen- Vum cbnfalentium,-fenatorum? A)i eo petius fenfu , quo confilium dicitur pro ipfa prudentia feu prudenti iunento , vt Gronouius loqtiK tiurad Liu. 44, 2? Mihi quidem poflerior ratio magis placet, et cre- do, refpexifle Lhtium Horatii nobilem fententiam , quem per temporuhi rationes legere potuit, et legit procul dubio poetam, qui Auguflo Caefari fuerat indeliciis: A7x confili expers mole ruitfua. Quibus fumtis haec erit Liuianorum verborum fententiar „ Cum iam ^,coUedarum per aiyium virium haut poeniteret, curat quoque, ne „ iflae vires confiPu eflent expertes. Centum ergo creat fenatores etc. ib. c. 2^. extr. Itgitur fic : Romani ouantes ac gratulantes Ho' rattum (viSorem ex pugna cum Curiatiis) accipiunt: eo maiore cumgaudiOf quoprope metum resfuerat. Ad quem locum Clariff.
A 3 Bavi.
u^-
Bavsrvs : Ekgantlus hoc^ inquir, Sigottiano, propius. Notior ref^ quam vt verbum addam. — Refte nota res, nempe doftis, led non item tironibus, apud quos etiam credo eum verbum addidifle. Certe nec Drakekborchivs, nec ante eum lo. Fr. Gronovivs indignam pii- tarunt, quam multis exemplis dpcerent, et vindicarenc, nimirum ex praecedenti comparatiuo, maiorey repetendum effe magir, quod illo tanquam inuolutum (it. Simile exemplufn infra habebimus ex c. 40.
ib. c. 26. *yerbera vel intra pomoerium, modo inter iUa pUa ttfpolia hojlium , rel. Sermo efl de fupplicio ex Horatio fumendo, parricida fororis. Quid hic pila hoftium? Pilum efle propriuiti Ro- nianorum telum vulgo notum efl : hofles funt Curiatii tres interemti et fpoliati. Anigitur hi pilis pugnauerant? Non eft credibile.. Ar- monim enim tantum, h. e. clypeorum, et gladiorum mentionom fecerat hiftoricus c. 2^. Hinc pilam correxit olim Lipsivs ad Tac. Ann. 14,8» probarunt Gronouius et Drackenborchius , intelligentes columnam f. columellam (yijAjd» apud Dionyf. Halicarn.) h. e. tro- paeum, vel ex trunco arboris , vcl lapideum , ex quo fufpenfa Curia- tiorum fpolia. Ergo in hoc, pi/a etfpolia hoftium, eft etiam Hen- diadys, vfitata figura non modo poetis, verum etiam hiftoricis et oratoribus, et augendac rei inferuiens. Quare vero dofii viri non ponunt in contextu Liuiano pilam, fed pi/a relinquunt, quae da- mnant? Scilicet quia /7/7fl7« /7/<jrf» , quamuis vera leftioeft, nondum in veteri Codice eft repertum ; cuius legis tenaciftimus folet cfle criti- corum modeiliftimus quisque.
ib. c. 34. De Tarquinio Prifco. Notitiamque eam hreui apud regem /ibera/iter dextre^ue obeundo officia, in fami/iaris amtci- tiae adduxerat iura. Rtfte, fi quid video, CI. Bavervs, duriorem vocat hanc phraftn Notitiam in iura amicitiae perducere ; et ini- quum puto Rhenanum, qui emendationem Notitiaque eum • - inftt' mi/iaris amicitiae adduxerat iura^ adulterationem vocat, quam etiam fciolo tribuit : Drackenborchivs autem , qui eiusdem veftigia in libris antiquis vidit, nimis forte tenax vulgatae videatur : Verum cum pergit vir doaiflimus: Oflicio /egit Gronouius nonjine autori- tate y fed praue , vt opinor^ et nu/lofenfu: haut multo minorem ad iniquitaiem , quam modo Rhenakvs , mihi videtur defleaere. Gro- nouianam muttiionem fatis magna autoritatedcftitui,fateor; eandem
vidcri
, ..K^fif^ ?*«??i^ ■■ ■™*^*^^H||^^ , •»".'"5»*:~ "•• :■• T?»;^;
'>■ : vtderi prauamChv e. Hl^tliham , ac fopera&cinni , noUm infitiari :
verum, quod addit ^JenJit carere, id mihi quidem nimium videtur.
- Quid enim? An non officium Tc&e ponitur pro offifiis, colle£Hue?
Atqui Cicero ipfe dubitauit, iibrosne fubs infirriberet de Officiis, an
^>4eOi£cio: et illud praetnlit, qnod plenius ipii fooab«t: AdAttic.
-i 16, II.' lUud autem ^o omni officio ac potius pietate etc. qoem
.'fiig^t? Forro , annon q^/i/fa dicimos o^/W , (iae illud intelligamus,
".r f quod ex.lege vel voluntate fuperioris facimus, (iue quod amicitiae auc
tionoris , et obferuantiae caufa alteri pracflamos , veluti dcduQiones,
iklutadones, et caetera , quibus aulici homines principem , patroniun
.. clienteacolunt? Idem vero Uberaliter, non feruiliter arrependo, er
diXtrty h. e. opportune decenterque fieri pofle , quis dubitet? Itaque
quid Ot in ifta emendatione Gronouiana finc fenfu , fateor me igno-
rare , nifi fone viri eximii mentem parum adfecutus fam. ^am d«
eofenfu, quo femibarbari officium dicunt, pro munere-(ein Amt) hic
certe non erat cogitandum.
ibid. c. 40. Exponit Liuius caulas coniurationis filiorum Anci lia Tarqainiom : qui locusquacdam continet, quae ofFenderunt criti- cos, alia etiam, quae debebant ofFendere. Ac primo ifhid, quod «r«a(cX»5^of eft prima periodus , quae incipit: Tum Anci filii duo^ etfi antea femper etc. parum aduertit viros doiios, vt eam legitimae fbrmae fuae reftiraerent, cam nihil eftet procliuias , et ciusmodi ana- colatha in tali fcriptore , non temere fint ttdminenda ; quippe qoae in oratione ezcufationem iacilias inacnlant}^ qpam in.hiftorico. Erac aocem &cile attcntins legenti ad vidmdwm., pro tUM impenfius his indignitas crefcere^ Lioiam {cripfifle, taimn imp. h. iud. cr. fdli- eet pombatar; (^ood^ex praecedenti ^a^tf^rjff/fapplendam, vt fa- pra c. 2^.} maxime cnm eo vocarent etiam libri, qaos Drackenbok- CHiys Uadat ; et aliis exemplis conftxret, tum ec tamen, propter fcri- b^ndi compendia, commiiceri ; qiue iane omnis ad repadiandam le£tionem ynlgarcm criticis millles fafficere {bnt vifa. — Contra vero in ennmeratione canfiuimi , qnae filios Anci in Tarqniniam fH- molarant , mnltnm laboratnm eft. Mihi , ne longns fim , tres ponere videtnr Litiias» i) indignitatem rei ipfios , fea dedecas tum commu- ae Romani nominis, tnm praecipne doma» foae, fi Anci regis virili flirpe ftlaa, non xnodo tdaenis, fcd iieniis etiam regnam Romae pa-
teret.
...V"V
W' ■■■■'
• ••••.
. ■ 11* . ■. -.-— -.'«;.*.** . •-•'^' ;'■ ' . -•■ ■ \
- " ' ■ -J^ ' /••.'•*,. ^ ' • .'. -. .\^: ^ •m/^^\
. . ■ : '.':,i' f, ! . • . ' '
■ 1 ' "•
teret. Atque htec primfl caufa vel fola fecit, vr'f«A^, n<!t)ipt ^ Tarquinium flringendo, eam contumeliam arcere illi ftatuerentf 2) dolorem iniuriae a Tarquinio acceptae, quam paulo ^tat fruudetA tutoris vocauerant , qua regrio fuiflent expuiii : 3) metum , et quidem duplicem; alterum vltionjs grauiilimae, fi fupereflet rex ; ■Iter^ fjoui gcneriy regnique h&eredis a Tarquinio dcligendi^ -Has pdfth^ mas cauffls cum fic continuet hiftoricus : Sed et iniuriae dofor irk Tarquinium ipfum magis,quam inSeruium, eos ftimulabat: et quiagrauior vltor caeats^ fi fupereffet, Rex futurus erafi quttr»' priuatus : tum , Seruio occtfo , quemcunque alium generum ^h^tsi- fet, eandem regni haeredem jaBurus videhatur : male hab«i G&o-> NovivM et cum Bavero Drackeborchivm illud quia, quod Cft i» omnibus libris , non fua culpa , credo, fed leui quodam errore^do^iQJ fimorum hominum , qui hanc fufpicionem , pro fua humanitate mihi ignofcant. Si enim in mentem ipfis veniflct hoc loco , quod probtf nouerant , primam illam et accipere pro etiam, et poft tum placuiflefe quia repctcre, mitiorem, nifi omnia me fallunt, fefitemiajn de«a tu- Uflent. Sic enim verti poteft illa p^a-tt : Abcr auchdei-Verdrufs Gbei* die erlittene Bcleidigung reitzete fie ftSrker wider den Tarqnin, als* fvider den Servius : desgleichen die Betrachtung, dafs der Kdnigy wenn er leben bliebe , ihren Todtfchleg fcharfer rachen wurde ,- als ein gemcin«r Mann : und endlich, weil derfclbe, wenn Servius todt ware, doch einen andern iplidam erwahlen, und denfelben zum Erbew des Reichs ernennen k^te.< Supereft tertium offendkulum ,• iitVct» bis , quae ftatim fequuntur: Bsef4$ftofibuf JuofgmfiffimidtU0i^wd facinus, quibus confueti erant vterque agreftihus ferramentis , in- veftibulo regiae, quam potuere tumultuonffime j^j^^/tf rixae, iw fe omnes apparitores regios conuertunt. Hic tumultuoJiffittterMti hflbet , quo referatur. "NAmtumuItmft^me conuertunt papdm fiOh-> gruit, vt reSe CI. BaverVs: vnde fufpicabatur iilimUUuofij^ait\iti pertineret ad rixae : fed non fatis fibi ipfe probat^. Q«iid fi tumtltUo^ fifpmi dedit Liuius? Certe videntur omnia commo^iora , fi 4iOc tA-' ic£iiuum more pariicipii pofitum famas et fic vertas. Sietermftff auf der Treppe der Curie , mit ihren gewohnlichen Hirt^nkeuloo, (cf arg fie>ur konten, als ob fie fich fchlugen,:und<pa€hteii-dam«l^^afi: «Ue Bedienten dcs Konigs herzttlieflTen»- ■••-- vI^c-ti non ^uu\iX :q'iiii • • - ibid.
ENDOF TITL E