काठ्यमाला ९०.

समरपुंगवदीक्षितविरचिततो
यच्रा्रबन्यः ।

जयपुरमहाएजाभितेन मदामहोपाध्यायपण्डितश्रीटुगौप्रसाद्‌-
तनयेन पण्डितकेदारनायेन, सम्बापुरवासिना पणदी-
कयोषाहयलक््मणतठजटपा बासुदेवशर्मणा च
संश्षोधितः।

अ~

सच

युम्ब्यां निर्णयसागराख्ययत्राख्ये तदधिपतिना युद्ाक्षररङ्कयित्वा
भ्राकाश्यं नीतः 1

~+

१९०८

(अस्य प्रन्यस्य पुनसदणयदिविपये सर्वया नि्भयसायरसुद्रायच्राठयापिष्ठे.
रेवाधिचारः !)

मल्यमेको १ रूप्यक ॥

तनाभायं कर्वः पोडदयाः द्िस्दताच्धा { १५७४ शसिस्तान्दात्‌ परम्‌ ) अन्ते दक्षिण-
दिशे ववनाभिधाननान्नि नगरे स्रीचेष्धेदादनन्तम्मायां जन्म डेमे इति तदीये यान्ना-
भ्रवन्पे छिखितया अन्यनायकजननकालिकया भरदस्थिदया, द्वितीयाश्वासे “सीभाग्नियः
स्र तदा क्षोभाय शरुत्िस॑पदाम्‌ । असेवन्त दिवाकल्यकत्पमप्पध्यदीद्ितम्‌ 1* इत्यादिना
कृतेन तदा एव्र वतमान सुपरनिद्स्य बिद्धदरेष्यस्य श्रीरङ्ग राजाध्वरेस्वनूद्धनस्य चित्र
मीमांखायनेकनिबन्धर्चयितु- धरीमदस्पयदीक्धितस्य यनेन च खुस्पष्टमभ्युपगम्यते
सा प्रहरिपवियेथा-- १
'अथाष्युवितेकेसरिण्यदिमभापि भेपे गते
फलायति तलाधरोदयसुपेयुपि स्वामिनि 1
स्तुहग्पि चाक्पती मकरभाजि मित्रात्मजे
छभैकणनने दिने खुतमसूत खातोद्री १
सिदिकाततुमुषा सड योगः खांप्रतं सगपतेरजनीति 4
स्वधान इवं पु्रसुदार श्रद्यपयत ख पूखपर्सिंदः ॥ दवि ।
श्रीमदप्पयदीक्षितस्य सयुद्धवसमयस्तु स॑स्कतचद्दिकायाः पे खण्डे तदीयजौवन-
चरितोपम्यासेऽस्मस्परियघह्रवरः धीमद्धिविंयावाचस्पतिभिः श्रीमदप्पाशाछिभिर्बूहुमिः
श्रमाः श्रीमदीक्षितवेयोद्धवैः श्रीवेयनायदाचिभिः अपि स्वत्स्पितिप्रूचकष्टोदेण १५५४
कतिस्तान्दो निर्णीत एव 1 उप्ररितना अदत्विविरप्पयदीक्षितजन्मनो िंदावे्वरपैम्यः
परमासीदिति नातिरोदितं अदस्थिविविदप्म्‌ 7 एतावता पयैवतितै यत्कि कबिरयं
१५७४ लिस्वान्दात्परं वभूतरैति ।
सवेरस्य अनन्ताम्मा श्रीयेदटेशश्च पितरं । द्रायिदजावीय एबाये भवेदिति तेदीय-
विद्दावस्या सप्नान्ना चानुमीयते ॥
भरन्थोऽये समरपुगवदीक्षितेन खस्य ्येष्टञ्नावुस्वीर्येयाच्रामयिङृख विरवित इवि
द्षिणिपु वीर्थयात्नाप्रबन्धनान्नाप्यस्प प्रसिद्धिः ॥
भ्रन्धश्यास्य पुस्वक्मेकमध्यधसप्तमाश्वाखपर्यन्ते सखमेवाछिभिः धीकारीनायपरव-
मदोदभेः प्रेषितम्‌ 1 सष्यसक्तमाश्वाखात्‌ खमाक्षिपयेन्तं मद्रप्रस्यराजकीयपुसक्र-
याद्‌ भ्पीमतौ रावबहादुरपदविग्पितना यीरक्तचायेमडोदयःनामनुरया शीषद्दाचाय-
मदोदयः अ्षित्तमिति तयोः ङृद्वहाः स्मः १ शेसुयीदोपर्दश्व्द्योजकदोषद्रा यद्र स्ख
हिते स्यात्तरखाम्यं धीमद्धिरिवि शम्‌ ॥
केदार्नाथवासुदेवद््मीणी
काव्यमालारपाद्कौ ॥

याघ्नाप्रवन्थस्य िषयक्मः
+~

भथ याभ्वासे (प. १--१७ प्‌ &

भल्यचरणादिकम्‌ , वरदनाभिधानाया राजधान्या वणनम्‌, तयलयर्मश्िवयोगिनः

खसा ड प्न्थकर्यू जनस्य श्रीवेह्टेचस्य परिणयः ! तस्याः पुत्रभाघ्यर्थ दिवायधनम्‌,

पिय॒क्तिकाघ्ठारक्ञानम्‌ , सूर्यस्द॒विः, काल्पमयनोददीनम्‌ , छलयायनील्वतिः, द्रिपाखदर्रनम्‌ ,

द्विरस्यस्वुतिः, नरिद्केश्वरण्ठुविः, शिवस्वतिः, गीरीद्युवि् 1! तसखादाव्‌, य्मेषारणं
चेत्येते विषाः १

दिदीय आभ्वासते (पु. १७--२७ पू.)

धुत्रो्त्तिः, घुत्रस विद्याम्याषठदिक्म्‌, पाणिम्रदणमर्‌, खोद्याभ्यां खमरमवयूरद-
सारायणाम्यं घ श्रीमदृप्पयदीक्षितसविषे विद्याभ्याघधेत्येते वरिपयाः 1

चतीय आश्वास (षू, २८७९ घ.)

यृखन्तवर्णनम्‌ , तीथवा्रायं प्रष्यानम्‌, पयमं काखीपुरीगमनम्‌, क्ापीपुरीव्नम्‌,
एकगननेशवरवर्णनम्‌, एकान्नेश्वरस्तुतिः, कामाशीस्वुठिः, वि्ुदर्नम्‌, निष्ययस्तुविधेत्येते
विषयाः ।

चतुथ माश्बासे ( ए. ४९--६५ पू.)
सू्ौदयवर्णनम्‌ , उसानवर्णनम्‌ , सूर्यास्तमनवरघनप्र्‌ , चन्द्ोदयवर्णनम्‌ , प्रणहवद्या-
म्रेपणम्‌ संभोगव्रणनम्‌, चेत्येते चिपयाः 1

पञ्चम अभ्यासे ( एर. द-प.)
फायेरीवर्मनम्‌ , सेतुवर्णनम्‌ , सेतुन्तुविः, गन्धमरदनपर्यीयदिवस्चु्िः, पाण्ड्य.

दशममनम्‌, इच्र दाटास्यपुरे मीनादीस्नुचिः, रिबस्तुविः, ग्रन्यनासद्स्य द्वितीय उदा
दथेत्येवे विपयाः ॥

चठ जाभ्वासि (चृ. <०-१०६ प्र. }
श्ौप्मवदनम्‌ , ययादीयंममनेोपकमः, मप्येमा् खानिद्यरिङ््नुतिः, माऋदपावसो-
कनम्‌, वेष्देदाद्दानम्‌, कारदस्िपठिदिषवस्तुतिः अम्ि््रस्युविः, श्रीपर्वत्तःमनम्‌,
कप्तेदलषतिदुनम्‌ , पुनयण्यीसुवियेत्येते परिधवाः ॥

र

सप्तम आभ्वासे (ए. १०६--१२३ पृ.)

गोकर्णगमनम्‌ , कतिपयनदीवर्णनम्‌ , तदनुपक्तकतिप्यपुयीदिवणेनम्‌ , सधुरापुरीप्य-
सुकन्दसवतिः, गतालनुविशषेतयेते विषयाः !

अष्टम आश्वास ( १२२--१४० पृ.)
केदरिश्वरदर्खनम्‌, बदर्याधरमविटोकनम्‌, कामरूपखामाक्षीस्नुतिः, कपिलाश्रमदस-
नम्‌, नीलगिरियमनम्‌, तत्र जगन्नायल्तुतिः, ततो ययाकषि्रगमनम्‌, ततश्च विविधः
सीयावगादननिन्तर विन्ष्येश्वपीसदतिः, प्रयागे सोतखिनीधिकसमागमस्तुतिः, शाके
ममतम, तन राममद्रष्ुविधेतयेवे विषयाः ।

नवम जाश्वासे (प्र, १४०-१५१ पृ.)

यारणसीगमनप्‌, षाराणसीलुतिः, विधेरासुतिः, इसीलतिः, परन्यसमाप्िेयेवे
त्रिषयाः ¦

काव्यमाख ।

----=9<न--

श्रीसमरपंगवदीसितविरचितो
~ `याचाप्रयन्धः।

* शयम्‌ भाश्रामः!
धियं स॒ पुष्णातु वृषध्वजो मे जिगीषतो यख पुरानुपूर्षीम्‌ ।
चक्रीमवद्भघरचापसद्धी बाणोऽपि चक्री भवति ख जैत्रः ॥ १॥
पीरोम्यापितपादुका चरणयोः पाणिस्फुरदरनया
भारत्या पुरतो निवारितजना पञ्माकरारम्विनी ।
मरान्तसुतिरद्विराजतनया प्राचीनवाचां गगै- ध
रायान्ती पतिमन्दिरं निजगृदादन्तर्मम चोतताम्‌ ॥ २ ॥
यामस्तनवरुदाननमन्यकुचादानतरख्दस्तापरम्‌ ।
आत्मजमवरोकयतोः िवयोरेकः सिताङ्करो जयति ॥ २ ॥
बिरीमवद्धिोकनतरटीृतगोपभीर्षैतन्यम्‌ ।
फरटीरया मुखार्पितपुररीवादनपरं मदः सेवे ॥ # ॥
आनम्दायास्तु कारिन्दी पुरः स्नाने सरखती ।
निदुतां जहुवनया रंदसा रारिमंदसाम्‌ ॥ ५ ॥
फाधीयुखानि परमावधिकारिकानि
प््यस्थखानि कतिविसितिमूषणानि ।
चारूणि योजयितुमममसतकयायां
सु मरि गुणततातरिव मौक्तिकानि ॥ ६ ॥
दिस्य एूपया टि देदिनापरापतन्ति पृरुपार्थभ॑प्दः ।
तत्कयथारसनिमसने दिनः मत्कृतेरगपता फयं मवेत्‌ ॥ ७ ॥

य्‌ काव्यमाल ।

कल्याणनिधिमाचायैकराक्षं किमिति सवमः ।
दधराणां भक्दोऽपि यस्यावस्तरमीक्षते ॥ ८ ॥
कालिदिसकनविरुख्यभारतीपारणाङृतिन एव पण्डिताः । °
मापते मम भनजयुरादरं खादुसेदिन इवाम्टवस्तनि ॥ ९, ॥
फाणिताश्चितपयःसहोद्रे गदयपयमयकाव्यगुम्फने ।
चापरं किमपि मे रसन्ञया स्वानुरूपमनयानुभूयते ॥ १० ॥
पद्येषु चाहुल्यमिह भ्रन्ये मितानि गानि तु तावतापि ।
अस्त्येव रक्षमानुगमो रपज्ञोरच्छिचिभिदाः पमीक्षणीयाः ॥ ११ ॥
मदाकविसरलती मघुरक्ाव्यनिर्वसने
प्रसन्नपदटिप्या परुखानि नपिक्षते ।
अकंकृतिविधौ मगेरधिगमाय कि गाहते
भुवं त्रिदशधाम चा सुजगराजसीमन्तिनी ॥ १२ ॥
अस्ति सम्रस्तविध्यण्डरञ्नोचचचण्डताण्डवोदश्चितनरणकंजनसगयूख-
शाशाद्ोदयसंकोनितगद्रकाठीुखनाीकस्य = अमणाटोपपयसजटाजूर-
गभल्तिन्ञारघटनाम्ेडिततडिस्पुद्पिञ्जरिन्णो डामरडमरुडात्कारमतिरवपृरि-
तामरार्यस्य अमराखकानुरागखमरापाज्न्द्वाखादितवदनारविन्दसौन्द-
यमकरन्दस्य विर्तननसैकशिखामणेरानतंकमूमिर भूमिरापदामनेकटोका-
एायविभक्तरागाभिनिवेशविलासिनीकुचपीरमर्दकपीठमर्दकविटविदषकजना
वट्वेनाभिषाना राजधानी 1
यस्यां वचःस्वादिममिक्चरिन्ुयानप्रशंसाङृत एव हंसाः ।
न्दी ्खखेन्दुरणूदरीणामिन्दीवरशीनैयनांशुचन्दी । १३ ॥
त्न जयति विचिनतरचरित्रातिदायसपनारुतात्निसु्तपोघनानुभावः
-खमापःङणल्पर्पषरषरीर्दणपद्तम्पत्सः = रषसप्तस्वादेदमपौः
देदिान्तेवसदरविन्देदश्ुतमन्वारजल्दचिन्तामणिः दौवागमसरैवातुकोदय.
शवारिनीपततिठिकाचारपरतिष्ठापनगरिष्ठपदानो सन्मथविजयकर्ैष्यपर
इव पिनाकी धर्मदिवयोमी 1

` यावाप्रवन्धः | ¢ ६

व्यत्यासं व्याससरनोर्विनिमयममराचार्यवर्यस वीम्तां `
पारारा्यस भे्ावरुणिगुणनिकां धर्मसूनोर्धिमाषाम्‌ ।
प्रलमदेश्षं दधीचेः सनकपरिणतिं नामभेदं ख्कण्डो-
सतण्डोः पर्यायमत्रर्यमकमिह्‌ छुधीयु्माहुरयमार्याः ॥ १४ ॥
कृलानिधेरस्य विपोरिव थीः कापि खसा काश्चनपेलल्ङ्धी ।
श्रीवेद्टेशाग्यपदेशमाजो वरस्य जाया हदयेगमासीत्‌ ॥ १५ 1
असाः किर रमणीमणेरपरगहिणीस्रमाजदुरवापा युणकापस्तर-
णिमारम्भ एव जचृभ्भिरे 4
तस्याश्वज्गमणे विरम्ननमभूचन्त्या न दीनाचने
तारल्यं दरि नेन्द्रिषु तुता मध्ये न नित्योत्से ।
वामलं श्रुमि न परियानुस्ररणव्यापारटीराविधौ
काटिन्यं च कुचे न चेतसि कचे नामापणे वक्रिमा ॥ १६ ॥
णनां भरद्राजकुडेकभूपामनन्तमाख्यामधिगम्य योपाम्‌ ।
वाधुलवंचपरभवोऽनुरूपां सुधीमणिः सोऽयमवाप क्ोमाम्‌ ॥ १४७]
` निरतिश्चयानुकूस्यनिष्ठागरिष्टयोररन्धतीवसिष्ठयोरिव परस्परानुभूति-
सुभगमावनेन्धमेदुरमनुपरम्भसरणिगो चरविप्ररम्मरसोदयमरघुविक्तम्गगर-
निवारितरस्यायनिगूहनमनिवेदितोपपादितदितादित्तविधिपरतिकारमसिर-
गृहुमेधिपरिपदननुकरणीयसांगत्यमनयोरजायतानुकूरदापल्यम्‌ | `
नारीललान्नश्वरितैरुदारिदूरीङृतखर्गसुलाभिरायः ।
प्रहाधिमेरेष पिनाकपागेराज्ञा पिया कर्म समाचचर ॥ १८
एष पुनरशेषधमीचरणकर्मणि साचिव्यमाचरन्त्या नितान्तमसितेक्ष-
णया भरतिक्षणमापादितमनःसमाजनः सदनवर्दनमेव सकरपुरपाथमवधा-
रग्नि त प्रारपस्रीप्ञ्चलिलनद्ए अा्रसर्द्नन्प्र ॥
सेयमविसुक्तखूपा श्रीप्तनिर्विचेषव्ोजा 1
. पुष्करमुखी न फरै यभूत कान्तस्य कामनासिद्धयै ॥ १९ ॥
तस्य च समेतः भ्रज्रोषतरङ्धिणीपतिकुरङ्गखान्छ्मे वाच्छितवरम-
-दानसंतानसासिनि मन्दाकरिनीतरत्माठतीदपमकेखरे सागरमेखलान्च-

9 कव्यास ।
ताद्नसंचारफारिणि यारिरमेचकांयुवासन्यकन्धे मि.५९.
व्यूढचेलकर्मृणि सदहयररणीविषरतमेद्षरीरार्पमनोदर ११९९ ‹
चरितस्तोमश्चालिनि केटीषिदावदेपनि्ौपणनिरौक्षभे ५८.
रीयति मदति गरीयसी मक्तिरः ॥
वेध्द्री स॒ङ्दनरणी वीक्ष यस्य माङ
माप्त युद यटुपकरणीभावमेष भ्रप्ः ।
यिन्िश्वाधिक इति पदं याति विश्रान्तिय॒द्र
कण्ठेकालः स स भुवने फस्य न, स्यादुफस्यः ॥ २० ॥
मानं यस निवेविता्षिकमलो मादानुमान्ये पुमा-
न्दातृ्य यपुर्थलाभसुखिता दाज्ञायणी साक्षिणी ।
धातो दण्डधरन्कण्डतनुभूर्र्ा देयामीरषे
सेन्य्न्दरदिखाममिः स दि छृतप्रेयोभिरपिर्यरः । २१॥
संमदायसुगमं निगमानां तं भपच तस्णेन्दुकिरीम्‌ ।
तान्तर ५ दरिदां जगतती प्रजहर्ष ॥ २२ व ्
तस्य च सदनान्तं कवन्तराख्बिहरदीश्षान कुटम्‌ तसाद
भीतिपरवरेव सरसिजार्या चिरयुवास 1
गतः पतिरिव तदीयः श्द्चिणीनां प। णादेः प्रमूषः"
भरेषु विरेजे पयोतिरेक णा

४॥ तस तपलिजनमागधेयस्व देयावियेवमतेर-
धिनिकेतनमत्यादरोपनीवममिजात्‌

6 निति
रदीना रमि करनसंपचस्पं < ^

भरसयानममत्तपामनस्थागविने्वाि ॥ २३ ॥
महीसरातिश्यमहोत्सवेषु समेधमाने अमगौरयेऽपि ।
^ प्रमातपन्नमतिमं प्रियाया खसं स॒ १र्यन्युखदे मनीषी २४॥
कठुभिरिदान्नदानविमरैरपि कन्दरनि-
रदिवसनोऽयङकपविदुभावलिृतिविभेः ॥

यात्राप्रैवन्धः | #

न खट निक्राममस्य इतदेपमभूद्र्तं
विषसपदाभिमेयमपि मोननदोषमदयो ॥ २५ ॥
उपरासनामुक्तिर्तरिमेव प्रसूय कांचिसथमं कुमारीम्‌ 1
पुत्रोदये प्रत्ययजन्मनीव फटस्विनी तस्य विलम्बते स ॥ २६ ॥
भथ कवाचिदपरिणतगणिसमूह्यगिव रोदणमदीधरतरी म्‌, अजनितपरी-
रसाल्ञामिव मलयरैकमेखलाम्‌, जपफुछरुचिरपछवामिव सुरविपिनषट-
रीम्‌, अनङ्करितपततङ्ककिरणजासमिव प्रमाववेखम्‌; अनपिगतकनकार-
चिन्दामिव मन्दाकिनीम्‌, सनासादितषुधांञ्बिम्यामिव अम्भारिककुभम्‌,
अनवक्टप्तमाग्यनिधर्वनामिव यजनमावनाम्‌, भविमातव्यक्गचामिव काव्यम
द्वम्‌, अघरितयुखमरकाश्यणिव बक्षवियाम्‌, सनाषादितसमीरसारथिभिव
वित्तानयेदिम्‌, अनुपनततनयजननामसितनयनामवेस्य हृदयसरणिषृत-
, ज्यथः परिणीरिदमभाणीत्‌ ।
आओआहादावहमञ्जनं नयनयोर्गे सुधाटेपनं
धै चेतसि खेदनामनि गदे सत्तादृशे भेषजम्‌ ।
क्रीडापोतमिद भ्रसृतिजरधौ गदे भरकाशोदयं
युण्यैरायतदेचने परिणतैः पृं कमन्ते जनाः 1 २५७ ॥
उरेरदादुद्भणितिः पयोभिरापूयै केल्या निजमास्यगर्मम्‌ 1
पर्छत्य माुर्ैदने दसन्ते तनरसयं पदयति कोऽपि धन्यः ॥ २८ ॥
सप्तष्ठीपवदंधरपिपत्तिना संक्रन्दनेनाथवा
पामोजातमत्रेन फैटभवितता प्रह्यननिटेटिन वा ।
पुंसा फेनचिदरन्तरेण भुक्ते पुत्राभिधानं घनं
शफा फं दविणान्तर्नरसितुं सा संपदि न्यूनता ॥ २९ ॥
फं बहूना 1
षापूठवायपमशिवयौत्समभूय सेतानयता बद्धा 1
नधाडुरोदधिददिदम्निनीये न स्रवं मे दृदयं धिनोति ॥ ३०१
श्रीसनाथमपि मे निकेतनं गाख्केन रदितं न मापते ।
„ कैसखासनसुजान्तरं यथा ीसतुभेन मलिनः नाकम्‌ ॥ ३१ ॥

८६ काव्यमाला |

रङ्गवद्धिरचनादि मत्या परस्ुतं किमपि पाणितलेन ।

अन्यथा विर्चयन्परधुको गे हा कदा मवतु रोचनहेद्यः ॥ ३२ ॥

अथवा हरिणाक्षि चिन्तया कृतयेतर्ह्‌ कृतं दुरन्तया ।

विशुरेव विधास्यति पियं मदिराक्षीमयवामवियदहः ॥ ३३. ॥

अद्यप्रभूति समाराध्यतां कुमारावतरणाय बटवनीनिकेतनो भगवान्दर-
पभकेतनः 1

मूकण्डुनान्ने स॒निपुगवाय दी्वीयुपं दत्तवत्तखानूजम्‌ 1

सपर्यया यस्य रमाकुट्म्ब्री साम्बेन रेमे खह शछम्रारिम्‌ ॥ २४ ॥

इति प्रियतमादेशमिन्दीवरबिरी चना ।
निश्चम्य परिजग्राह नियमाचरणक्रियाम्‌ । २५ ॥

तथा टि । अदरटरियमवगाहनाय नि्भत्य निवासमवनाद्वनीविला-
ससुक्रशेसुषीगोचरमरविन्दकरनिष्यन्दमान मकरन्द सङिरुदानमन्दीकृतम-
सल्पान्यकुपरिश्रान्तिगौरवं सरसविसमङ्गमोजनसभाजितविशदद्विजपरि-
द नुवेरपरिदीलितं तरट्तरपवनकी्णतामरसपरागपालिकत्रेडितमजना-
गतनागरमत्तकारिनीड्कचकलशकु्कमा दरागमम्भोजसौ घविम्बोकरारसक-
उ्चनर्थिकन्यकाजघनमेखलाकखापकलकरानुसारि सारसनिनादमेदरम्‌,
जन्तरद्नमिन तरङ्ग णीपततः, प्राणसहायमिव मानसस्य, सोव्येगिव प्रथूद्‌-
कस्य, प्र॒यछरणभेदमिव पुष्करस्य, विदासविशेषमिव भमासस्य) बिम्बान्तर्‌-
मिव पम्पायाः, सगन्धमिव सखमन्तपश्चकृस्य, सामन्तभिव बिन्दुसरसः, दुर्‌-
न्तदुरितघोरणीनिवारणनि पुणञ्चीकरात्नारमाससाद विुक्तिकासारम्‌ ।

, व्यदिन्द्निपा्ैगमीरमायो विभाव्यते यः परिणादराढी ]
शरासादमस्यप्नभवत्कुतोऽपि तरङ़् मालव निरीनमूक्तिः 1 ६६ ॥
ययोश्रणाडीपरञुसेन चैनं वितन्वती भूतिषिरेपनि्ल 1
अनेहसम सापनकमै य्न सा तनोति दसावलिरादमचिन्तया ॥ ३७ ॥

अस्तपतपे क्षितिर्दैरयिगम्य तीरं
यस्याध्वनीनसुदृशते दिनयौवनेषु ।

यात्नाप्रन्धः । 9

कान्तोपनीतमयिपत्रपुरं निन्या 1
कहारकैरच्घुगन्थि प्यः पन्ति ॥ २८ ॥
अभ्र तथात्वमवैरयसंहतिग्रहनिवारणयत्रमभेरिवं ।
उपरमतादृतिरूर्भिकदम्यकैरङत तत्र निमलनमङ्कना ॥ ३९ ॥
. कष्ठोलगतिभिरद्ोलमम्बुजनिकुरम्ध्रमपदाय ससुदरन्ती परट्‌नरणप-
द्िरखिख्जनपावननखावगादनसुछृतगयपरायमाना कुमारोदयविधातदुर-
्षरावङिरिव सृगिक्षेणायासतत्क्षणमटक्ष्यत }
तेऽपि कैवल्यसरोवमषटे पश्चादभूद्रन्धविधिर्ममेति 1
प्रयःकणन्याजविसुक्छनाप्पां स्ातोलििता सा कबरीं बभार ॥ ४० ॥
अनन्तरं सा ह्रिचन्दनाधेरफ समभ्यर्च्य तटे सरस्याः 1
धराततर्खापितजानुदसता स्ुत्यानया स्यूतमुखी ववन्दे ॥ ४१ ॥
शरय्यात्मा विगुणमयस्विमूिरूषः खषिस्थिलयवयिकरसो जगन्नयस्य |
फरिपु त्रिपु विधिकल्पितोपचारस्तापानं खजतु दमं रविखयाणाम्‌।४२॥
यत्सत्ताव्यपगमयोरिदासिल्मेपरलयक्षीकृतिपटिमा प्डुत्वलाभः }
भया मसरिफचठितियमस्सु तसं देवाय त्रिमुवन चक्षुषे नमसा ॥ ४३ ॥
धस्ान्ते षनत्तिगिरोदयापदेशादाकाश्चे निपतति सप्यवा्ठमोटान्‌ ।
काल्ये तत्करनिकरैरदस्य रोकान्माश्लन्तं मजत पुनः ग्रचोधयन्तम्‌ ॥ ४४ ॥
शैराश्षयादसुपु निजपरवापरूढदारेदुं कमख्करोदसरार्षितनि 1
व्याधूय स्नमरविषानि यः करर; भ्यू रमयति पञ्निनीस्तमीडे ॥ ४५ ॥
भारला धृतिमुपि भासि केऽपि रीनाः श्रीनीविदरुहि महस्ीररे निमम्राः 1
सक्तोऽयं जन इद्‌ तेजसि त्रियेवरीसीमन्तास्णमणिमण्डनायमाने ॥ ४६ ॥
आरीभिरवनीदेवकेरीक्ष्टचरी ततः ।
फाटीनिकेतनं मक्तिव्यारीदद्दयाः ययौ 1 ४७ ॥
सत्र च गृश्ंसतरकंषद्न्तराठपेताडनपारटीट तपदारविन्दां मयुकैर-
भतमिसदारिदिधुपाटवविरोपद्रानविलदपक्षविभावरी तैरिमिदानवावलेदत-
रममिञावस्तादुदुपारषारं अम्मनिञम्मदनुनकूम्मिनीधरविमेदनदम्मोनिित-

८ कराव्यमाडा ।

किकां निरबधिथ्जप्रतापदीपशरभीकृतरक्तवीजपुरोगमदेत्यावहिमरोकत
काल्यायनीम्‌
निद्रा दरेर्मरशक्तिनिकायमूर्वि-
रद्वादगेन्द्रजनुषः कतसन्निधाना }
दुरभति पद्मनिख्येति सरख्तीति
शादैरनन्यविषयैरनुभूयते या ॥ ४८ ॥
प्रणिपत्य भगवतीं परमाणुमध्यमेयभित्यवादीत्‌ । “अविगदयकारिणी
दरिणीद्शां प्रकृतिः" इति निरपवाद एष निसिखननवाद्‌ः ।
विश्वत्रयाश्चयविमोदनताण्डवेन
केीसखेन कतनिग्रहया भवत्या ।
विप्रे विभाविनि तदात्वविकारजन्ये
प्रस्तावि"““ "*““महो बत सादसेन ॥ ४९ ॥
मदहिषदनुजेन्द्रमस्तकरृत्तभवा देवि निपुणता कि ते ।
नटनायकेन सारकं नाटयविधाने ततान चैयात्यम्‌ । ५० ॥
अनन्तरमियमहरन्तविहरमाणखण्डपरद्युताण्डदावशोकनसमयसमनज्ञ-
सादरोद्धाध्योसश्चिकेशकाकटियोराविष्छत्तनमस्छत्तिरदसीयसंप्रदायपरम्प-
रान्तेवासिनमनयनचरितानुनन्धमासिनं धमैरिषदेदिकाभिधानमविटनिर्म-
मजनमप्रधानं प्राणेसीत्‌ ।
पन्नग इव भयम्‌*”** “भक्ति मगवानिवेश्वरः साक्षात्‌ ।
स्रीणां तिव विनयं दर्शनमात्रेण यः स्ररविजेता ॥ ५१ ॥
तदच तदनुमदेगजमतिरवनिसुरयुवत्तिरियमचरमतिदुदिघ्रसखभवन-
सुखसदनविदिदरत्तिमवनतपरिपदभिनपितफटवितरणमुरदिपिनवरुरुकर-
टतटगरित्िमदछदरिपरिमरमिलदरिनिकरसुस्ररमतिविमद्वमथुसयुदयकष-
रनरदुडुपटच्विदितगगनपयमिमवदनमभजत ।
मिद्ाविौ यः फटपोतशचेरे रन्रानि दन्तादतिभिखनोति ।
पौरस्यविशषेषितततधिबन्पदाद्योय शषूनिव दातुकामः ॥ ५२ ॥

यात्राप्रबन्धः। -र

दविधा वक्रमम्भोर्दयरिदसनारस्भलोरं प्रवाल- £
मीलानि्मीणलीदाचदुरमपि करांखिश्वदुधौ वदन्ती ।
उसुङ्गे पश्चिमा मरकतसुषमागिणो बर्हिण
क्रीडागात्रेडयन्ती ततिरिह मदसां कापि भने कशचाद्गया ॥ ५३ ॥
तदनु खुत्तनुसियं परिजनकरापवर्जितभाजनसटिटङृतचरणनिर्गेजना
निटिच्डोचनभवनकक्ष्यान्तरयुयेत्य दाक्षायणी यवाधिरेहणविधिपूततरमति-
मुद्धश्ृद्गमासुरमपरमिव रजतभूभरं महोक्षाभिराजमद्राक्षीत्‌ । . -2
यदीयमासाविवरोषरूढमोडानिलावरतैजुगे भजन्ते । , ~ ;
यातुल्वेगाकृकतूरीतिं सेवागतनक्षविमानहंसाः ॥ ५४ ॥
छ्ुपानतिर्भिरिशशाकरयोरथमर
भक्त्या पदृक्षिणपरिकमणानि सापि ।
सा तन्वती तनयस मबरकारणानि
पिचोत्त्े ख सुकृतानि विचिन्वतीव ॥ ५५ ॥
अधाभिधानान्तरमन्तकारिरन्तःपुरद्वारि कृताधिकारम्‌ । ४
मार्थं गणानां सुयद्ञा सनाथं ननाम सा नन्दिनिमानताङ्गी ॥ ५६॥
यजोऽहमीशोऽहमदं खरारिधिज्ञापनीयो विभवे त्वयेति ।
याच्थावचो ये प्रति देवतानामुदेति सेवाथपागततानाम्‌ ॥ ५७ ॥
अजय तदानीम्‌ रः
उव्यी न्यस्यापसव्यं चरणसरलिजं सव्यद्छिप्य कुवै-
न्पाणि तस्योपरि्टास्परिकटिततिरोवाहुविक्षेपशालि 1.
सवद्नद्वद्नातरद्धं तरेरततरजयाजृटरिद्धःग्रगाह्क ॥
आन्यद्धपाजेगं पयसिरुदट राद दव्यन्नटेशः ॥ ५८ ॥
ष्ष्रा च तमष्टमू्तमाद्राविष्टमतिरवनतदिरःस्ष््म्‌तदा दरिणसा-
वरष्टिरभितुष्टाव 1
पश्चायुधालम्बनवाममां पायादिद वस्तु भवामिषानम्‌ ।
यसे यदीये घदणासनाचा द्विवौकसधित्रददामयन्ते ॥ ५२ ॥

१० क्यमाडा 1

सोऽयं मदीयाश्चयरङ्लमध्ये सार्यनरस्ताण्डवमातनोतु ।
पदारविन्दाभरणे यदीये दधाति नीरोपर्तां शरारिः 1 ६० ॥
र ०००१ """दीकरक्णेरादौ न चेखिस्वर-
स्फीतादीकदटगनिषा कथमसौ चान्द्री कला जी
तक्तारक्षफणीन्द्रपक्ष्मलविपञ्वारावङिं वा भवा.
न्सरोढा किं शिव कालक्ूटकठनापाण्डित्यमाटम्ब्यते ॥ ६१ ॥
अस्यद्चिरम्भोजमयुष्य बन्धं स्यतं चण्डकरं च जित्वा ।
तन्नन्दनं दण्डधरे जघान व्यथावहो च्िक्रमिणा विरोधः ॥ ६२ ॥
चेतः कदाचिदपि सु न सुकेश
कार्कौटकवतिमनःकमरोदयारकम्‌ 1
चेच्वन्नखांशुशरिगद्वितभद्रकारी-
वक्रम्बुजं बटबनेरितुरच्धि पयम्‌ ॥ ६२ ॥ ५
सनन्तरमसौ निरन्तरपरिष्कियमाणपदयदरीकवागपाश्वौ करधौतभू-

घरावरम्बिनीमिव कादस्विनीमगराजनन्दनामभिवन्य चसुंधरासुरचको-
रोचना वाचमेवमवोचत 1
निसिदचराचरपरखीनिर्माणमदेन्द्रजाखशीलस्य ।
चण्डि श्शिखण्डमैलेर्मवतीं दििपिन्छमालिकां मन्ये ६४ ॥
छायेव चण्डया्ना ज्योरखाकटिकाञुधाकरेणेव ।
मणिना भभव मातर्दव्यसि मिडितादरेन्दुचडेन 1 ६५ ॥
सी्रतपःस्फारदिने गतया पा्वस्थितिं गिरीशस्य ।
हरफोपातपपीडा चिचभुवः कारिक त्यया जद ॥ ६६ ॥
मङकदपान्नितयाणा वेछद्धुवलिरायुंकोपेत्त ।
सेनेव चिचयोनेरहत विमोरद्मम्विके भवती ।॥ ६७ ॥
* शिसरितनये मव्या खीङृतमविचार्थ पञ्ुपतेरर्षम्‌ ।
शिरि तदूसपन्ली चरणादतिरम्ब न खल सदनीया ॥ ६८ 1
इरक्षराणि द्वदिणा्पितानि संमार्मयन्तीव सरोरुदाक्षी !
मूति तदा पूनकरोकदत्ता दत्तेन फाठे खयमाततान ॥ ६९ ॥

01

यात्रप्र्रन्धः } ११

आगबद्धसेलनमथो निगमारवीषु
रूपधिया हिमर्चेरपि रोभनीयम्‌ ।
रंहोनिवारितरतीखगजावलेषं
दोदरी श्िवममनवत देवर्सिहम्‌ } ७० ॥
समाचरितममस्या मनखेवमकरेत्सा ।
गङ्गानीरतरङ्नहारिरिरमे गेदीदतच्छन्दसे
संभ्यानर्तेनपाक्षिङेलसदसे सत्यां नटचेतमे ।
सन्नादग्गरखान्धसे गिरिलदग्दग्धाद्धनातिषसे
सिद्धभ्रेणिशिखादताद्धिरजमे सेयं नततित्ेजसे ॥ ७१ ॥
`अथ कमपि सा जारं दीस्च्छयारमिन्दुचूडारम्‌ ।
भ्रितवटमूकमविचाचरम्भणमूर्छाखमेषजं मेजे ॥ ७२ ॥
नानाश्चाखाविवृतमदिमा नाटितश्रान्वदरपौ
मोनालम्बी भरविततजटामण्डशोदारपा्रः ।
न्योधोऽयं विलसति पियतिमगासन्धिमूधी
प्रत्यासत्तेरिव पशुपतेः पराप्य सारूप्यरक्षमीम्‌ ॥ ७३ ॥
विशवोन्मेषपरभूत्िरचनां व्यापरीतं धुरीये- ^
राधयर्धि्यागुरुभिरभितो मूपित्तान्तेयसद्धिः ।
धन्यामाराभमिुखततया तन्वती कुम्भयोने-
रीशस्याव्यादिह यरे भद्रपीटासिका मामू ॥ ७४ ॥
जध्यासीना वटतरतेरं हासदिग्धारुगोष्ठी
कादर स्वचमयिकटि शछाधनीर्यां वसाना ।
बद्धेणाङ्ा ङिरसि दधती पणिना बोधयुद्रा
कण्ठे देयाम जयति करणा कापि प्रश्यक्षिराख ॥ ७५ ॥
मद्भस्थायाः क्रिमपि वत्ता हैमवत्याः कुचामे
व्याचक्षाण सद्ननिगनान्वामदेश्ताम्बुजेन
सन्येनायोनङूत्कभिरामश्चता बोधसुद्धा-
मक्षि साक्षादसिखजगचामीङमाचं गुरूणाम्‌ ।† ७६ ॥

१२

कान्धमाख 1

साक्षात्त श्रवणमननोपासनामिर्भवन्तं ॥
द्क्षन्त्यन्यत्किमिद यमिन्तावङीनोपदेगैः ।
चिन्तारूढं दिव तव चिदानन्दसत्तादिरूषा-
माकाश्चाख्यामलिल्जननीमद्विजामन्तरेण ॥ ७७ ॥
मो्टातीतस्त्वमिह मगवन्मूर्तिमास्थाय तां तां
वेलालर्चिव्यवहतिरतो मूढवन्नानरीपि 1
आसत्राणं भवजलनिधेरात्मनेव प्रणेतुं
वि मृजे वक्ति यदियं भाति्ते कापि रखा ॥ ७८ ॥
दृरीक§ मभवति तवोपासनैव प्रनाना-
मेनोराशीनिति पशुपते वक्ति वाणी पुराणी ।
ध्वस्ताहयुद्ुदिणवदनस्त्वं वरद्रोरधस्ता-
दातः किंवा जसि मगवन्नीदशीमार्मचिन्ताम्‌ ॥ ७९ ॥
शान्तेरेकं सद्नमग्तासारसीते भक्त्या
हन्तेदार्न भवति भवतो रूपमाखोकनीयम्‌ ।
ब्रक्माण्डानां प्रस्मकवटीकारके तु तसि-
न्द्रं टचा त्रिनयन भवानिव शक्तो भवन्तम्‌ ॥ ८० ॥
भिम्बोष्ठीचामिव यहुविधाङ्कतपारिएठवाना-
मालमायत्तीकरणघुरिकापद्धिमाप्रायवाचाम्‌ ।
पाणेरस्य प्रस्वकरिकफां पवस्य स्मरारे
स्तीमि ज्योतीरसमणिकृतां तावक्रीमक्षमाखाम्‌ ॥ ८१ ॥
पाणिच्छायाततिभिररुणा स्फारिकीनाक्षर्माज
भीजश्रेणी परिणतिमती दाडिमस्येयमात्ते ।
प्व श्य खय सपादप समके
इस्तोपान्तस्यितञुकमुसेपवषयन्तीव भाति ॥ ८२ ॥
परजावष्टीपरिणतिर्ते भक्तिवीजनजानां
पुष्यन्तीव जत्तिजनमनोभमिपु न्यासदीखाम्‌ 1

यात्राणनन्धः । १३

अर्थीन्द्रातुं समभिटपितानाददानेव मदं
भावक्कीयं त्रिभुवनगुरो भासते बोधयुद्रा ॥ ८३ ॥
~ प्ठीनाहममथनविधिपरेषठ गीर्वाणमध्ये
सयोजातं सकटडनिगमाः संगिरन्ते भवन्तेम्‌ !
सत्यप्येवं फथमिव पुनः साधयक््वामजतं
निधिं निरवधिमवद्गीत्या मनन्ते ॥ ८४ ॥
दारान्वन्धूनपि तनुभुवलावकफीतरर्यचोभिः
सन्तस्त्यतरणा सकटमपरागर्तयः फापि यान्ति ।
कत्वा कण्टे गरटमलशरुव्यादतोवारतूफै-
विन्वन्त्येते न खड मवतो विषररम्भं पुरारे ॥ ८५ ॥
विभ्व्य वेषविकरताममितां विरक्चि
पाश्च तपल्चिजनता यन्ते ुरेन्ते ।
खें दक्षिणामिमुखतागुषरेशकाने
युप्णालषि वेदपुररिपो किमियं विपषाम्‌ ॥ ८६ ॥
पिटेसति यटमूले व्यलित्तङ्ानयुद्रा-
मततिश्चयरमणायमासिफ़ामदिपाना ॥
सनिदायुपदिद्यन्ती योभिनामागमायौ-
न्द्रदिमण्रचूडय देषा साप्रठान्माय्‌ ॥ ८७ ॥
सोवित्यक्षररस्यमिन्दयङन्डासामिभर्तं गीलिना
नघा कल्ितयेस्मरं मरफतच्छायां द्पानं गरे |
एकदे भिरीयसपदृन्य्तमिन्देक्षणं
यारमन्यानहताथिनं यतिमनःगीवस्यमीय ग ।॥ ८८ ॥
कमपि जरादरमं सुभ्धर्यरमूरमदितरानद्रयम्‌, |
स्यत मद्ासमयनां तनक निगनाममेलिदागमयानान्‌ ॥ < ॥
निपखएया रदादमयदयते गुनाष्तचारृदरासः |
स्नमनादरदटनःगयतु युस्यन्त िवेनन्य जपपरमः 11 ५०

१४

काव्यम |

महती काचिन्ुद्रा करगतरुदराक्षमालिकाचिन्बुद्रा ।
निगमादिग्यास्यानखातन्रयवत्ती पुना दिव्याख्या नः ॥ ९१ ॥
पुरसििषे भसितेन स्फुरता डिपाय वासवेमसितेन ।
यरजन्मास्चास्याय क्रियतां अणतिर्महत्तराश्चाखाय } ९२ ॥
शान्त्या परमो दान्तः स गुरु्जैगतां चकाल्ति परमोदान्तः ।
शाम्यति तापः सारं सारं चरतां यमर्दितायस्मारम्‌ ॥ ९३ ॥
अश्ितदासाननया रक्षन्त्या जातजनिजिदासराननया 1
असि शरौ पावन्या धन्या कृपया जटात्तशम्पावन्या ॥ ९४ ॥
पावनपादपरागः फरुघटनधृताक्षकरपपाद्परागः 1
इद महसामततिरेकः क्रीडति ह्तनग्रतापसामत्तिरेकः ॥ ९५ ॥
स्णरमेदि भकटाक्षखगुये्करः प्रसाददप्रकदाक्षः
जगदधपिकं पाति शयस्थायि ख॒धागुण्डिकोऽदकम्पातिशयः ॥९६॥
जगनरुजातापघनश्रेणिशरण्यः सुधाभिजतापथनः ।
खदते मायातीतः हिव एव वरोरनित्तमायतिीतः ॥ ९७ ॥
एष॒ महीयानवतान्रिषुरं जिग्ये यतो महीयानवता ।
यस्स च पश्चाक्षुरतस्तरति मयं विषयस्तप्रपच्चाक्षरतः ॥ ९८ ॥
भिल्टुमया देवतया जितमधिकसदफथाखयां देवतया ।
सृजति च सेवनमस्या युसदामदिलापिं तरसे नमस्या ॥ ९९॥

इति संभावयामास लतिगुम्कागुतैरियम्‌ 1

दक्षिणाभिुखं दीनरक्षणे रसिकं महः 1 १०० ॥

वण्डेशमानस्य तत्तदम्रे चकार तन्वी करतालश्व्दयन्‌ 1
विवासयन्तीवे ्रपाङ्कभक्तिशच्द्िहो दष्छतपक्षिसहन्‌ ॥ १०१ ॥

सा मण्डपे दरु सुद्रतेमतिषटदीशानमघुस्मरन्ती 1
पुरारिसंसेवनपुण्यभारैरासादिौतेः स्पन्दितुमक्षमेव ॥ १०२ ॥

तदनु गदनाभियातिसदनादपिगम्य निजनिकेतनमनुमेयमध्यमा स~

करभूतसमुदायाोदस्रर्षणकोविदिमतिमातविंदादमोतरफमण्डनमङुण्डतर्‌-
इषपचारमारमनेतर्मपरमिव तारापिपशेखरमाराधयमास 1

याच्राप्रमन्धः। - ५ १५

इत्यादिनियमव्रातविध्याहितमहोस्सवा ।
, दिनानि कतिविस्सध्वी निनाय निमिं यथा ॥ १०३ ॥
अथ कदाचिदखिरुजमतापातिरेकसमापादनदुरितपरिणत्तेरिवि परि.
क्षीणतासुपेयुपि वासरायुपि, नवकुञुमसंशतकमकिनीपरिरम्भजन्मनो दु-
ष्छृतस्ेव निष्डेतिं विधाढुमाचरति चरमसिन्धुसटिकादगाहनमरविन्दिनी-
पतौ, रविपतनवेगदृरापदतनीरवाराकरोव्रङुरुचिन्दकिरणसंदोह इव बर-
णहरिदन्तराख्मुपरन्धति संध्यारणे, संध्यानलकीलचुभ्वितव्योमायवी-
धूम इव धरणीमण्डरमवक्रण्टयति तिमिरपण्डभावितिजःप्ररोहपरक इव
सखुन्भीरति दीपिकाजारे, नट नंकेरीविहितोचमरजनीमनैकविघुक्तपुष्पाज्ञ-
रिनिकर इव गगनमश्चति तारकापुनञे, सक्रल्दिक्चक्रवारसमाक्रमदीटत-
मिलफोपादिव पाटल्वपुपि विजम्ममागे विभावरीकुडन्निनीबहुलान्धका-
रपरिपन्थिविजयवीतततन्द्रख चन्द्रमसो यशदरन्द इव भुवनमानन्दयति म-
रीचिकन्दरे, भ्रयतिकयामायां नियामायामास्तादितनिद्रारसानुभूतौ परि-
मेत्रि तदीयपषदसदेदय एव पतिदिवतेयमाशचयनिवेितपरयदटीकचरण।
सुष्वाप ।
दविगुणीष्ठतदोकंवोपधाना तरुणी खण्डिक एव सा शशयाना ।
निजनेतरि निद्रसोषगूदे विदधानेव श्प तदा व्यखसीत्‌ ॥ १०४ ॥
ततलियामासमये तरुण्याः पुण्येन साकं परिपाकभाजि ।
उगेन्द्रकन्यापरिणीरसुप्याः स्वम्रे खयं रोचनगोचरोऽभूत्‌ ॥ १०५ ॥
उच्चावचानां जगत्तामुपटि लित्तिमानपि ।
भद्रास्नवरं किचिदष्यासीनः सदोमया ॥ १०६ ॥
मौलिमन्विच्छतो वक्रान्मरालस्र परिच्युतम्‌ ।
म्प्णत्छ्पा, रत, स्पएमल्ल्न्छपय, न्प. 1 ५८९ १।
संमिभ्नदचिकरे फिंचिचश्चदभिशिखाङ्रम्‌ 1
यतेसेन्दुघुधारोभवटविहमिवेश्वणम्‌ ए १०८ ॥
कात्यायनीयुखाम्मोजनेवोखटविकासिकिः 1
मारो प्रकदीकुर्यनश्णोर$न्दुरूपताम्‌ ॥ १०९. ॥

१६

काव्यमाल्‌ }

सरहजक्षेकसोदार्दादधिगल्य गलान्तरम्‌ 1
निःतसरन्तीमिव छधां दघानः स्मितचन्दिकाम्‌ ॥ ११० ॥
केरीपरवयां स्रि गद्धामसदमानया ।
कृण्डे गाढमिव शिष्टः कलिन्दगिरिकन्यया ॥ १११ ॥
कस्त्रिकाभिरारिप्य कवदयमितराज्गके
परागेरिव कापूरेः परिद्त्ानुठेपनः ॥ ११२ ॥
मनोवागपरिच्छेवमहिभि खस्य तादे ।
विश्वविक्षम्भणायेव तन्वन्परद्यधारण॒म्‌ ॥ ११३ ॥
द्वीपिचमीम्नरारोकन्नासेन स॒कुरीविधोः ।
निप्कान्तमिव सारङ्गञ्गीवं धारयन्करे ॥ ११४ ॥
आगतं गिरिजोत्सङ्गादङ्घे कृत्वा यडाननम्‌ ।
कराृष्टजटाजूटखण्डेन्दुसुपटाल्यन्‌ ॥ ११५ ॥
वितततार विभूषणाहिभरेणिभादाय गृडस्वदा नवाङ्गनै \
सुरनाथदिरे सुमेरूपार्वादहरारम्भ इवारविन्दबन्धुम्‌ ॥ ११६ ॥
तादातिविकीमिः भमदातिरेकतरद्विणीवीचिपरम्पराभिः ।
नीतिव कुत्रापि सुमध्यमाया निद्रा सहैव क्षपया व्यरंसीत्‌ ॥ ११७ ॥

तथा टि 1

भूपामर्गिं दत्तवतः पुररेश्वूडामणी स्वार्प॑णशद्येव ।
शनेगकत्यम्भरतो जदस प्राचीदिा पाण्डरिमाप्देदयात्‌ ॥ ११८ ॥
घनकजल्कर्दूमापदेश्चान्मलिना मन्दिरदीपवर्तिरासीत्‌ ।
भरमथापभिपति बिदाय द्वं प्रतिभेव भ्ितदेवतान्तराणाम्‌ ॥ ११९ ॥
दिश्चि सा्यरायमपदिरय दरः समये समेधयति वहिशविसाम्‌ }
भयसंवृताः भतिद सपदि व्यघरन्त संत्रमसगन्धमजाः ॥ १२० ॥
जन्य सारापषासण "यि. श्विद्त्यःपत्टकपिल्दाम्‌ ॥
वर्णीन्तरन्यासरते ममाजँ फाठामिधानः किर कोऽपि वाठः ॥१२
श्षणद्ायां प्रयातायामपि तसा सूगीदशः !
सा दिनारन्मवेञ्व क्षणदा मनद ~२॥

॥

2 यत्राप्यन्यः | १७

अनन्तरमरविन्दलोचना सरयसुस्थाय समाचरिततीर्थामिपेचनविधिर-
परणीसखवित्तीणमणिसदृक्षतामिव परीक्षितं प्रमातसमयवणिजा _ विभावित्-
मम्बरमणि प्रगिपत्य कृतकर्मव्यकटापा खापावसरविरोकितसोभनोदन्त-
भापणेः प्राणवन्पुमानन्द्यामास ।
प्रासादमासेदुपि नीखकन्धरे दुरन्तसंतापभिदाघुरंधेरे ।
दधार गर्भे तनय धेरेव सा फरीरमल्यु्तवंदद्द्यये 1 १२६ ॥
दति थीसमरपुंगवख करती यावराप्रवन्धचम्पूकायय प्रथम धाथाचः }

द्वित्तीय आश्वासः ।

दिनेषु यत्तेषु ततोऽमितेषु पचेछमि प्रादि भागधाये }
वामाठका व्यक्तचवाद य निधानमम्भोनिभिमेखजेव ॥ २ ॥
सा कृशाङ्गी इरीरेण छरकराण्डविपाण्डना !
अल्यञचेत दिदे परा्ीमत्यासत्तविधूदयाम्‌ ॥ २ ॥
जद्वादकारिण्यसिलमरजानां नवात्र जग्डुि गर्भू्ीमाम्‌ ।
मरत्यमलो्रमसवाभिराममवाप सा कपमपश्चिमेव ॥ २ ॥
उदरे फिगप्यश्तसत्पटेक्षणा तप्ा्ितं तनयनाम त्िभती ।
सतितौहितीमधिगतेव मोजे निमराबभू विगताद्रं मनः ॥ £ ॥
धृत्वान्ववायामरणा स्वगर्भे दधौ च सा भ्रागिते मण्डनानि ।
आसक्तिरय्थपु श्ररदीरमागां दिदिष्ट वस्तवन्तरलम्मनान्त्रा ॥ ५ ॥
हन्त मध्यमपरिप्करणादै वंसरतवरभूपितमा्तीत्‌ 1
दत्यसोदवदिवाननि तस्याः दइयापिकाच्चिवछ्खं स्तनयुग्मम्‌ ॥ ६ ॥
ङलाङ्धरादसवेदन्मः वर्शे रकपिवर्यश्रदः 1
गर्मोदयागोदभुवः भघ्रादाङ्गीरो चु भेजे कुचथषराग्रम्‌ 1 ७ ॥
साधयिन्येदमिथ्यात्वमरयन्मध्यदरत्यत्राम्‌ }
अर्भ गरभगसस्या निर्ममे सेमदाद्वयम्‌ ॥ ८ 1

१. “मरार शति पाटः,

कव्यमाखा ।

कार्यं जद गर्भगते कुमारे वल्मस्या इति किं विचित्रम्‌ ।
सग्रद्धिमाधादमकरंचनेषु संत्ानशाखीव स हि प्रवीणः ।॥ ९ ॥
भस्पानामपि च महत्वमाञ्यु दातुं सर्वेषां भकरयिं च सूष्धममर्थम्‌ ।
निष्णातं प्रथुकमषोचदवस्य योगाक्तन्मध्यो धृतमदिमभकाञ्चभावः॥ १०]
वामञ्चुवो मध्यवल्वियाभ्यां किं व्यत्ययेन खयुणौ दधाति ।
जां यदज्नाजनि दर्शनीयं परं लु वीक्षापदवीमहासीत्‌ ॥ ११ ॥
विद्यानिधाने सविधं विभूषयति तादृशे ।
अतिहपादिव जहौ नाभिरस्या गशीरताम्‌ ॥ १२ ॥
भक्तिमात्मनि विघातः रिश्ोः पानाय परमञरगङ्धया ।
स्थापितेव यथना तदन्तिके रोमराजिरकुचन्श्गीदशः ॥ १३ ॥
विरलभरणे विपाण्डवक्रं त्रिवङीभङ्गदरिद्रमध्यमागम्‌ ।
मिनीकृतचूलुकं भूगाक्ष्या वपुरासेचनकं वमूव मुः ॥ १४ ॥
जटरविहरमाणमाणवयुणानुसारिः परमाणुमध्यमाया भभूवुरध्यवसाय।ः।
व्याहत ग्रदुलाक्षरामपि गिरं वे्ठव्यसुद्रावती
साटोपं विवरीदुमेदत वधूः सर्वाणि शासाण्यपि 1
रूढाशक्तिभरापि चत्वरगतिक्रीडासु वाराणसी-
पूवोणि स्ृयांचकार चरितुं पुण्यानि तीर्थान्यदो ॥ १५ ॥
पाणिर्वभार किमपि प्रसवापनयि
गानि द्वितीयकुञुमम्रहणेऽपि यस्याः ।
सा विल्वपत्रनिकररः खकरोपनीतै-
री्चानपूजनमियेष सदुर्विातुम्‌ ॥ १६ ॥
किमङ्गरागेषु परिक्कियाघु वा त्चे्टमालीति धवेन सा रहः ।
कतानुयोगा निजगाद कादवितौ विमूतिर्द्ाक्षमणी विलासिनी ॥ १७
प्रियमभिरुपितोपहारदीर निजददये नितरामघत्त साध्वी ।
उदरविद्रदर्भकोपलम्मव्यतिकरलोमवशादिव भरविषएम्‌ ॥ १८ ॥
सथाध्युपितकरप्तरिण्यहिममासि मेषं गते
कट्यवति जुखधरसेदयगपेयुषि खामिनि !

यात्रामरवन्धः | १९

स्वतुद्भजुपि वाक्पतौ मकरभाजि मिन्रा्मजे
छयुभेकजनने दिने खत्तमतरूत सातयोदरी ॥ १९ ॥
सिदिकाततनुयुवा सदह योगः सांमरते सृगपतेरजनीति ।
स्पर्थमान दव पुत्रसुदार्‌ मरल्यपयत्त स पूरूपसिहः ॥ २० ॥
तस्योदये दातुरवाप खा बुधो न तस्ुप्यति विस्य नः ।
स्वयं कुजन्मापि धनाभिनाथो भूस्वा स रामामधिगम्य रेमे ॥ २१ ॥
विश्चङ्कय प्रथुकाचतो निजनिकारमास्तां तदा
कविः खमुब्रने हरं शरणमेतु तेजोनिधिः ।
अजाश्रयणत्तदरो भवतु स द्विजाषीश्वरः
कुरीरसदनान्तरं कथमसौ जगदे ुरुः ॥ २२ ॥
जिज्हदयकृण्टकायमानकुमत्तमण्डटीपसुद्धरणनिपुणविद्वदवत्तरणामोद -
समातादितम्रतादक्षाछिनीनामाश्ागिलासिनीनां खससरोजनिःखतो निशधा-
सविभ्रर इव सदनतुषरसैर मासरारतन्दिसे मन्दमन्दमस्मन्द्त गन्धवाहः ।
भथारविन्दोपममायताक्षं छुताननं घ॒न्दरमीक्षमाणा 1
तपांसि सर्वाणि त्दाववर्य परसूरपयो्ततमानि मेने ॥ २३ 1
क्षणमीक्षणसु्र्णा तदानीं न विगुञ्चनयमर्भकतौ व्यखासीत्‌ ।
निजसूतिविरम्बखेदिताया वद्नं मादुरवेक्षितुं विरक्षः 1 २४ ॥
सुकुमारपाय्ठकरं निजोदरादुदितं वितीणजनसोचनोत्सवम्‌ ।
अरुणे तमक्ुवि पद्कजेक्षणा दधती पुरंदरदिरोव सा चमौ ॥ २५॥
निदिता; पुरतो भिविषटदीपाः घ्युभयष्ठीरपदिद्य सूततिगेदे 1
समजन्फणिनो जु रत्तचूडा दरभूषादिमणेरमुं विवर्देम्‌ ॥ २६ ॥
अय तदानीमङ्ुध्ति इव मङ्गलवेदनकुृहलमन्येतरपुरंभिकुखज.
स्मितः, प्ुवित इव नानादिषदर्नदिलरिः, कोरश्ित श्वे दिविषराजयोग-
विमाजकततेसखान्तिर्टोशसू कावडिभिः, फटिव इद द्विनाीर्वयोमििशेषै-
र्ेपमपि यन्धुजनमानन्द्मनयव तनयोत्सवः ॥
युररादरदय कुमारमेक प्रमयापिनाथमिव बारताजुषम्‌ ॥
„ रुर्टेङ्कसंददनररदवामरनारृतगुषटिन्धविखसरकराम्बुजम्‌ ॥ २७ ॥

२५ कृल्यमाखा |

भागेव कण्ठनिनदैः श्रवणाभिरमि-

रानेदितामथ विलोचनरोभनीयेः ।
अप्रेडितामयेबैरय भाग्यवतां

निर्य तस्य जनको नितरां ननन्द्‌ ॥ २८ ॥
स क्षोणीविदुधो मत्र रक्षोनिरसनक्षमैः ।
पूतजन्मभरतस्तसय जातकर्म विधिं व्यधात्‌ ॥ २९ ॥

असौ पुनरबनीषुरकुमारको थृहुः समाराघयिष्यति मामिति हष्य-

न्मना इव दसना हविर््हणकर्मेणि तसक्षणं मदकिणावर्वरिखः प्रणनर्त ।
तस्र वाधूरुसंतानतपःसमुदयाकृतेः 1
सरमीमिषानकरणा्पिदृम्यां दश्चतोचिती ॥ ३० ॥
नयनाघुषनर्मगेदमेतत्परिपा्यं भवतीति शारङ्िणिव ।

वहति स निवेदितं स धीरो हदि पचायुधमीपणे मनोन्ञम्‌ ॥ २१ ॥

अस्तं नभःसरिव एव सूनवे दिद्चति स सा ध्रतयुरोजकुम्मयोः ।

स विद्ाय वारि सकटं कथं भवेत्परथा तदेकभजने ृतादरः॥ ६२ ॥
साथुसंबटितमुष्टिवन्धनं भरत्यदा्चितपयोत्रतक्रियम्‌ 1
आत्मसूनुमसकृसमसूदा पञ्यति स दिष्युभावदीकषितम्‌ ॥ ३३ ॥

किना मङिनीकृतां पदाम्यामवनीं स्पष्ठुमवेक्षितुं च दया ।

श्ुणया अहुरुचताद्धिरासीदपि चोत्तानशयः स पूतजन्मां ॥ ३४ ॥

कुन्नापि धामनि कलार्दिसुतासनाये
दि ॒हुस्र्टतारहितं निधातुम्‌ ।
अभ्यस्यतेव प्डुतामसुना व्यखोकि
निषपन्दपद्मनयनेन निचि प्रदीपः ॥ २५ ॥
माटबीकुचमञ्नरायृतो माकरन्दरदरौ र्यधयम्‌ ।
पाणिपद्कजवनीयु योपि सेरनं व्यधित याखपट्ूपदः ॥ ३६ ॥
जनकः छृतजानुयानकेकि तनयं वीक्ष्य तमादरोचरद्चः ।
चदुरश्चरणान्निषाय घातयां विदरन्तं शृषमेद मन्वते स ॥ ३७५

याचाप्रवन्धः | २१

जानुद्वयीचङ्कमणकरभेषु रलस्यद्यलक्षितमात्मनिम्वय्‌ !
दत्तेन संताडयति स सोऽयमात्ीयसास्यासद्‌ एवे बुद्धया ॥३८॥
पश्चपाण्यथ पदानि निघातुं प्रस्खर्चरणपहममेषः 1
भरा[रामन्नपरमस्फुरनीयदव्णैवल्गुतरमप्यमिधालुम्‌ ॥ ३९ ॥
अजनि खुररीकेटि्तीर्थाभिधावनकर्ममि
त्रिचतुरपदन्यासक्रीडेव तस्म गृहाङ्गणे 1
फणितिरभवक्नान्दी स्प्टेतर्षुर]मञ्ञुला
विनुष्दयभ्रादिव्यादारनारकनिर्भितै ॥ ४० ॥
तन्वीपयोधरपयःकणिका निष
सस्याभिरूप्यजल्येदूलशचक्तिकायाम्‌ 1
सुग्द्धिजादभ रततिव्मपदेशशालि- ध
यक्तात्मना परिणतिं किर बिभ्रते स॥४१॥
तस्यार्कमकरकुण्डलपद्मराग-
मन्दसितदयुतिभिरन्मिपितां त्रिषेणीम्‌ 1
वि्ोरजछमव्रिगाद्य मनोविषादं
तत्याज संछतिषधस्रमणोपजातम्‌ ( ४२ ॥
अयं पुनरयनिनिरिम्पदनावकः सभ्तमयनिन्यूढ चूडामङलो निरङशवि
हारकेषिनिमणतरकमानसं समानदयःसनाथमाणवमनःसमाजनं सेकनाप-
हृतगृहोपकरणाया्तितयामालकाजनं वचनसीच्रातिर्द्चितकृतहरे कौमारम-
मृजत्‌ ।
सथीचीनङ्मारेकेरमिद्वरछात्रायमाणेः खयं
दास्त्िव्याकरणाभिनीतिमकरोदारोपिताचारयेकः ।
काञ्ीति विद्ापगेत्ति कर्यन्विश्वेश इत्यप्यसौ
केस्यामाकरयति ख प्ंयुषु परीं शवालिमीदेवताम्‌ ॥ ४२ ॥
क्रीडां विषाय श्ुकैयदमापतन्तं
छान्त क्षगातररजोमरदृपितङ्गम्‌ ।

२२

काव्यमाछ ।

आरोप्य वक्षसि कुमारमघुं करेण
विन्नं तदीयवदनं जननी समाजं | ४ ॥
हरघ्ठुतीनां य॒सुीक्रितानामनूक्किमिः भरीणितया जनन्या ।
प्रदिटमिष्टं कमते स बाः सहैव गण्डस्यट्लुम्बनेन ॥ ४५ ॥
कुशामबोषो गुरणा ततः स्॒ृत्मकारितां वणेपरन्परानसौ ।
मजरोऽप्यनाविष्छतमस्य रंचिन्मदीषठरारेपरसूनुरप्रदीद्‌ ॥ ४६ ॥
पुः पुर्भूमितङे स वारो वर्णोबरीविन्यसनं व्यवानीत्‌ 1
विधाय द बहुधा परीक्षां पशच्षरीपेददणे भगेतुभ्‌ ॥ ४७ ॥
अन्वितानि सम्परीरन्तरूप्माश्चितान्यपि ।
व्यञ्जनानि वरोर्जिहः सस्वरं समसेवत \ ४८ ॥
तदनु निस्लिक्षणाभिधारुपदेक्ष्यमाणमग्राधिदेवतामिव विभावयितुं

कुचेरदिदामातेदुपि वापराधिपतौ भूघराप्यमिदमध्यापयितुभिव कटा-
कठाप्महाय संगरदति द्विजापिरजे निजापचितिमागामिनीमिव परििदी-
व॒माविष्छृतपरकारातिरेके कनियुर्पुरोगेएु समफति च रिवताविदिने
जनक एष कृषानिधिरेनसुपानयत ।

सर निर्माता गुरुणा समाहितं चयीनिदानं तदवाप्य वाद्यम्‌ !
सशोमत सैरमभीञ्चमादिना दा्ीव संचारितर्मशचमण्डठम्‌ ॥ ४९ ॥
स यज्ञसूत्रच्छरुतस्तयीमधान्युसस्फुरन्मातसमावृतक्षमाम्‌ ।
प्राभिचारप्रतिपादनाविकल स्येत्तरोकि च गरगत्वचो मियात्‌ ॥ ५० 11
तसारी गामिव तातदत्तां पातुं नियन्तुं च म्‌ वारवर्णी 1
प्राणो दधाति स पलाश्दण्डं भोजी कटीषीमनि मेसखलं च ॥ ५१॥
विपाण्डरेण समिदभ्रिमसना विदहितास्तियुण्डूविततीरयं प्रति ।
भरयमागमे गिरिश्भक्तिसेपदो रचिता इवाप(द)रत रद्वलिकाः 1 ५२
कद्ोलिताद्धजनकर्मविरम्यनेन
कोमादिव मकटगुन्कित्रशोणमवि ।
सप्रीणयतिव सुहुश्चरणारविन्दे
पित्रोरवन्दत छती परवदत्निजास्याम्‌ ॥ ५३ ॥

याव्रप्रवन्वैः । - २६

उपसंग्रहणच्छलदसौ युगठेनात्मकरारविन्दयोः ।
स्वकृते बहुतीर्थचारिणी किमु पिन्नोः समवादयत्यदे ।॥ ५४ ॥
द्वापिषठमायु्तनये निधातुं भरकाममिच्छामस्तिने पित्रा ।
जस्य एुतारकरतिगोलि नाम भायुञ्यत भत्यमिवादनेषु ॥ ५५ ॥
समाभितखाङ्धिसरोजनावे कमारमेनं गुरूकर्णयारः 1
प्राचीनवाणीकुहनापयोपेः पारं मितिरेव दिनिरमैपीत्‌ ॥ ५६ ॥
वाप्रेधिदृण्वती भावं वद्गुश्चरपद क्रमेः }
कण्ठमेतस्य सुखदं फान्तेव श्रुतिरमरदीत्‌ ॥ ५७ ॥
अपरि च, अस्य निपुणदेश्षिकोषदेशसदिरूविमटीकृतमतिरदिराजवच-
नकुटजारवीनवजीमूतमालिकरां साित्यवाहिनीपतिरीतदुतिं कौमारिल्व-
सोरसालकुदुमाकरधियं निगमान्तदुशुदिनीषवदिवत्तन्तस्तमयटक््मीमक्षच-
रणबुक्षरजीवतापनरोचिदछदां प्रीढिमादीकत 1
कविवाचस्प्तिवुधाः फटयापि न तत्समाः ।
मूढता सुहुरेतेपामापतलयनियत्रणा ॥ ५८ ॥
निम्ीमपदयन्निरिखनुमावमकाशनं भद्युपकारयन्ती ।
स्यश्चीकिनः सेसतमस्य मोदं वेदादिषिचापिततिर्व्यतानीत्‌ ॥ ५९ ॥
अस्य पुनरभ्यस्यततः कलां गुरूफैनिवासजनुष॒स्तषेशमसदमान इच
चमः दनिरपसरत्ति शशमे सकलफटयाधिकारसद्कारिवाटरतापनोदपरिणतं
श्रोधमपनेतुक्राम ईव फामदिषुचरणपरिचरणोपकरएणानां करणानामतिनिपु-
गिमानपपपादयन्नवतङ्णिमा वपुरसोदङुष्मायुधमपरेवत ।
समजनोचितवप्तुवियेचनं सममिरप्य किमस्वं विरोचने ।
भवणयोर्वकर्थितश्चास्वयोः सदिधभूमिमभूषयतामुमे ॥ ६० ॥
फुरितर््टमेव कारकण्टद्िविषपया्ठरमावका्मयि ।
अदसीयददन्तए्र्मासरीसरिणादातिखयप्रणीकयोमम्‌ 1 ६१ ॥
माोऽयमामाउरिरम्विपाहुरादोकि येोकैरतिस्पशादी 1
. आतपः प्रीगनमात्नराप्रोः फु षिदी काम दवायवीर्मः 1 ६२ ॥

,२४. काव्यमाल |

तदनु द्विजस्नन्याया धन्यायाः तच्यैर्युगैः ।
संतानसंपदे तेन पाणिममाहयत्विता ॥ ६३ ॥
पाव मूषा मनानीव पृञनेव हृदयंगमा !
सरखदतीव सा युख्या भर्बुरासीरपतिनता ॥ ६६ ॥
अजायत तयाक्रान्तमयुप्य हदये तथा ।
यथान्तरं न विन्देरीषद्प्यन्ययोपितः ॥ ६५ ॥ ॥
मरक्षणश्ोभिन्या मावनापरिलुद्धया ।
पुरभ्या सोऽरुचद्वेदः पूवमीमांसयान्यथा ॥ ६६ ॥
अहो महीदुरभुवो महामागस्य मागयेयपरिपाकः, यदेष मदनमन-
राजमदभेपजे रजोभरविृम्भमाणमतसिशिनि विषयमूगचरप्णिकाजलबिमा-
मनोप्णसमये तमोविकारसंपादननिस्चवतारसंपदि कपथावगाहषरनहरि-
-्मोदमौसे पटतरवियेकिदाखिपाटनविधानदस्तिनि तच्तादरि वयसि वर्त.
भामोऽपि भगवति खगाङ्करेखरे समनोनदीरुलामनि सुदतीमयार्भनिमेदे
महती भक्तिरननि 1
चन्द्रमसि चन्दनतरौ घ॒दगाद्लेये सुधाञ्चमूमे न ।
लिति न कस्य चेतः कठोरस्षतापकन्दरीदरणे ॥ ६५ ॥
नूढमसितो मन्तैरशीरितपउक्षरः 1
जपूृजितपुरारातिस्थुङ्कः न कदाप्यप्तौ ॥ ६८ ॥
आगामिनामद्नन्यसिये हदम्नरारम्निनि दवैवृष्टयै ।
पौव पुखकाङ्करणामगूषयद्वा्रमसो विभूत्या ॥ ६९ ॥
नदीं महोक्षं रिश्चिराश्रेसा चात।शनेनदरं यजने च भूतैः ।
यान्ढन्त पाकषरमघ्रलक्ष्यादाचष्ट तद्वाचि पदादिषरणीन्‌ ॥ ७० ॥
दंभोरज्रं जदगन्धपुनदैरडवनालेषनमण्डनानि
आत्मीयततापत्रितयाषनीतिं विधातुकामः स कथं व्यतानीत्‌ ॥ ७१ ॥
अन्नमर्धितमगासमजापतिरस्तुतं प्रतिनिलिम्पमोननम्‌ ।
सदध्तं तदनिबरेदितं त्वमृदोदनोऽ्यममुनेष सेवितः { ७२ ॥

यात्राध्रवन्धः। ॥ * २५

सरिद्तंपस्य जलामिेको चङेन्दुमौढेः भसवोपहारः ।
स्या्छि सुदे तस्य कृते मयेति समादि(वि)द्म्भादकरोत्स चिन्ताम्‌ ॥ ७३ ॥
भक्तेषु भमथपतेः पदार्मनायां पत्त बङिष्ठतमेष मन्यते स्म ।
भौलोमीपरददत्सवावलोके व्यिनदं मिविषयुणपरकचसनेु ॥ ७४ ॥ .
चेतोनिविष्टस्य सिता्यमौेः परिच्युतं मोटिपदार्लगभे ।
प्राञियधामानमदच्छ(र्छ)देन प्रासूत धन्या वनं कु(क)लानाम्‌ ॥ ७५ ॥
` अनिशं गिरिशातिवादन्चीरं परेष्टी किमसरं मगेतुकामः 1
अपदिद्य घटीभवादिसगौन्पटिमाम्यासविधिं परं वितेने ॥ ७६ ॥
किमेष नन्दी हिवधर्मैवक्ता कि वा कुमारः भ्रितनीरकण्डः ।
जदो ॒रारिः कतदिरीे पार्थोऽथवा पाद्युपताभिमानी ॥ ५७ ॥
एवयु्मक्ष्यत॒ जनैरेधमानकुतृहैः ।
भाङ एव परां कोटिं शिवमक्तेः श्चयन्नयम्‌ ॥ ७८ ॥
जपि सकला्थविदोऽभरदर्त्रयमेव चिन्तनीयं मनसि । ४
मोदहोचाटनमूलिका तनुभृतां सुक्तयद्धना कारणा
दूती माग्यवतामृधमेकलमस्तोमावसादखषी ।
ीखाताण्डवद्यालिका पुपतेरष्षमीमणीपेरिफा
कलिस्नन्मनि रोचनातिथिदयां गादेत वाराणसी ॥ ७९ ॥
करैवव्याश्तकन्दर्ख व्मतीकान्तापस्‌नसनं
भोचिष्ोमपर्टी हरस्य दिमवन्मातद्घश॒ण्डाखताम्‌ ।
सखर्गारोदणमाैमीक्तिकदिरासोपानपारम्पर्‌
भाग्धरन्यधिका चना भगवतीं परयन्ति भागीरथोम्‌ ॥ <० ॥
युखनिधिमपद्स्य मायया खयमतिरसनिदितोऽप्यरक्षितः 1
सुखतिभिरभिफारि गते शतिकयित्तः स हि तस्करामणीः ॥ ८१ ॥
जकथयश्य सच्छात्रान्‌ |
सीयीयगाददितिकल्यनायामचविषी वा यद्वि योऽभिापः 1
नदीषु गदां नगरीषु काय देवेषु विग्धे्वरमाश्चयध्वम्‌ ॥ ८२ ॥
जिकास शतिचिरोनिकरान्मवक्-
मादुः यद्रक्षरमुषाद्रदते भटान्तः |

२६ ~ केच्यमाद्य)

शोत तदेव विनवे जमान्भवाग्भे-
रुचारयन्तमुपथायन विश्वब्नधुम्‌ ॥ ८३ ॥
भयिकाक्षि वेशिफानापवतंसमाणि तमेव सेवध्वम्‌ ।
यो रहसि फिंचिदक्षरगुपदिक्य जनान्करोति सर्वज्ान्‌ ॥ ८४॥
अथ भक्तिवदाद्युप्य काञ्च मति यादु स्पटयलुमेतसोऽपि ।
जयपजनकापगरसेवानियमातिकपमीतिरनतर ॥ ८५॥ ध
अस पुचरात्मरितरावेव मदीषरापत्यकुशमासासिनौ तदधिवासकु |
तमेव 11
सूर पवगतमुामिथानान्यामतमानविनयुौ सोदरा
ान्तरचितचरणारिन्दपरिचरणो निरवविेदपरिवाही जनकविहिताभि
छषितकर्मा सधर्म णीभणीतसमयिकानुरोभषि भिरतिमहान्तमन्वभूदानन्द।
(भागिनेयः स तदा शोभायै छतिसंपदाम्‌ ।
गवत दिवाकसकरपनप्पव्यदी पितम्‌ ॥ ८६ ॥
युस्तकक़रा उधावकिररुनद्वचाख्याृतः पुय यस्य ।

मोचामदमाचामति वत्रामपिपसय वैखरी यख ॥ ८८ ॥
सवसविगणदागडखरपुरतटिनी नदीतः विदुषाम्‌ ।
कििवनवपानयाजीषददावमातय् १ ॥ <९॥
आविमतपणडूवरी निष्पीडन 1

सुषियः सनलनश्नम्भयद्वदातं ख्मातिफाणिन्तनातम्‌ ॥ ९० ॥

दुरभ्यस्तविद्यालमेनापि केचिहुन्तागदन्तामयन छतं तैः ।
मशसते विवे समेऽपि चे भवत्पयव्वावतंसात्छती क; ॥९९॥
रे रे उश्चत धावनानि विमताः सेवध्वश्‌ -
मप्वव्याव्वरिणो घटेत भवतमितल्साद्तदा 1

यात्नाप्रचच्धः ~ २७

तष्यन्त्यक्षिगतेष्वरि भरपतनात्सन्तः सखद्धागसः
काकस्यानत्तिकारिणो हि दयते किं नो रूपां प्रः ॥ ९२ 1
यश्च सफलविपशध्िदावटिुरंधरो वदुषरोद्वनजद्वाठ्दोभापिचण्डिकै-
य्तोमण्डकेरजगदैदमभिनवकेनकवईैम्‌, जवनीवरयानन्दसेदायकयविलास्कैयय-
णविरापैरजिदिपदम्मोजदुदैदम्‌, तिवेरुककङ्ितिसपर्यापरिचर्याभिप्रीणदगरा-
जकन्मकाप्रणयिनम्‌, अचरगुदायिदरदिभरिप्ग्जततोजतपमणिवोदविनेदै-
रततक्षददितविवुधदाक्ष्यम्‌, सनवरतायातयाचकमियंकरणीर्वितरणेरनकम्प-
दरेपदरातृयकामलम्मम्‌+ अद्िपङकेरहसेवदिवाकमण्डलितान्पण्डितानललदु-
दागमसागरसागरसंषम्‌, अनवद्यविचाविश्चेपभरूमणमसुधया मनीपया चचषै-
दमरगुरूगवेम्‌,
यस्याजलमुदिस्वरेण दविपाकरान्ते दिशामन्तरे
तस्तम्भे कुशुदसमेन चङृशे ताराधिपच्छायया ।
सक्ते शरकाण्डपाण्डुरतया गम्डे मरालश्चिया
वभे विप्तकान्तिभिर्विजगे दिण्डीरलण्डां्भिः ॥ ९३ ॥
यत्कीरिप्रकरद्विपस्म वितिस्थानं जगन्मण्डलं
घण्टे चण्डमयूखश्षीक्तफिरणावादानमब्रीश्वरः ।
कक्ष्या व्योमतरद्धिणी वमथवस्तारागणाः सप्ता
नियुक्ता मदवारिनिरशरपरीवादाः षयोरारयः ॥ ९४ ॥
कृणैः श्रीचिन्नमोम्मधितिपतिरभितो म्भयन्शातकृम्भ-
सोम॑ हेमाभियेक्रप्रणयनसमये यस्य मूर्वि प्र्मस्याम्‌ 1
रेञे श्रीरहराजाप्वरियरफटसास्मोपिटन्वप्रसते-
्रियाक्सद्रुमस्य स्वयभिव कृखयज्ञातचर्पाटवाङम्‌ ॥ ९५ ॥
मीठकण्टमतनिर्वंहणोतकादुक्तिद्रटिडुपलम्य तदम।त्‌ !
ईदायोग्यमयमाश्चयमूमौ बोधदादिभरमेषयति रू ॥ ९६॥
अदो विवुधवर्माय सक्खाः कुसा सपिं ।
दि्न्ननिशमेतामिर्द्धिजाभिपतिरेषत ॥ ९७ ॥
ध्पि सीतमसदमस्न डनी चन्दे द्वितीय सत्यायः +

च्व्यस्इ 1

वतीय आयास ।

शाक्तिमसयाभिरूपस्य सकरागमन्ञोधने ।

पटीयसीमिवाग््प्यन्प्रदुरास मधुस्तदा ॥ १ ॥
मध्येवन भूरिदिनोषनातमौननताना करुरुण्ठयूनाम्‌ ।
समवरवाग्यैमवसप्रदायससिदधिेत॒ समयो जनृम्भे ॥ २॥
दिनाम्यभूवन्नवद्ीघुनापि विना जनाना मदप्ताधनानि ।
कदर्पवादाविजयाङ्कगीतसदर्भनिष्णातदिरीयखानि ॥ ९ ॥
मथो मिलत्सपदि ्टू्मावा सीदद्धि पि दिरिर धचतिरी ।
शमे उर्यद्िजदौ वधूना साधारणीना मरति विङ्दम्‌ ॥ ४ ॥
वियनहोदन्वति दक्षिणप्दाव्यापारभाजस्तरमेनिग्रतिम्‌ ।
तदात्ववातानुगुणां ततान सायात्रिक फं समयामिधान ॥५॥
श्ीप्ना जिगर हिशिरेण दन्तामात्माङ्ते सङ्ुचितामवस्थाम्‌ |
दिनानुपूर्ी त्यजति स जाते सुखैकदेतौ सुभगे वसन्ते ॥ ६ ॥
खीकैखुवी दिशिरकमूये विनुम्भमणे भृदाविस्वृताभि ।
गते ठ तमिन्क्षणदामिधाभिर्निमीर्ति नीरपटीकुटीभमि ॥ ७ ॥
मरदुभेवन्ती वदहिरव्जिनीना सवर्विरासदतिरापभाति ।
नीहारवर्पात्ययनिर्णयाय प्रसारिता प्राणिपरम्परेव ॥ ८ ॥
मनो वज्ञीकुबेति माधयेन व्यक्तीकृत कोकिर्वशनादे 1
बह्वी युधा बहठवघुन्दरीणा परैरिाभर्यत पाण्डुप्ण ॥ ९ ॥
पसपोनभलत्मभेन टपा त्रासेन नीदारसमायृतिं वा }
वसुन्तविष्छेषवरक्पाता जरौ जर्सतमिपिण च्छी ॥ १८ ॥
समं पुराणच्छदतेषेतानामणृदरीणामतिचैर्यमार्म्‌ ।
साखानिदधे सुष्णति पवेपु मभूव विचेषु न रगबन्ध ॥ ११ ॥
समीरण चापरद्तपाण्ड्पर्णासिफाक्यणपारवदयम्‌ ।
यदी चलत्पलवपाणिनेव निवारयन्ती नित चकाशे ॥ १२ ॥
जआरामसीमामधिनम्मुपे नु दायु वद्ठन्ताय गरीम्नर्रणामर |
भवारदीमुम्मपरोपदारसतायसागापरतमयि 1 १६

याव्राप्रवन्यः ( २९

पर्यायतः पाररमज्ञरैपु चरन्द्यरीनां पटडी चकाशे 1
सचन्मधुखादिमतारतम्थविवेचनयि विदितोचमेव ॥ १४॥
नङ्गयाणावलिरध्वनीनवान्तेषु ज्ञोकज्वखनाुकेषु ।
निषातजत्तं किर नीचिमानं निरीनलोखम्बनिमादमार ॥ १५ ॥
मकन्दवारीषु मघुत्रतानां कुं वितेने करदरूजितानि }
पिक्ावरेरेन्चितपश्चमायासतानार्यणविव धृत्तामिलापम्‌ ॥ १६ ॥
गरुन्मरन्दप्रमदाश्रु गीतमाकर्णयन्कोफिलमात्रशाखी 1
इाखाश्रणेनानिकचच्देन छाषाचडन्मोटिरिव व्यलासीत्‌ ॥ १७ ॥
करोशन्तमिन्दिन्विरपोपरक्ष्यात्पिकारवाखोरितया प्राय ।
सभीरोतं सहकारवारी धन्या मधुश्वन्वरतैरपुष्णात्‌ ॥ १८ ॥
सकिद्धिणीकः करचध्वरीकैः प्रसूनधूरीपरिधूस्राज्ञः 1
जङ्कानुपारुद्य दिगङ्गनानां बालानिलः सधु न्ध ठीढाष््‌॥ १९ ॥
वने वने वल्गुगिरां पिकानां करुष्ठनाकर्णनकरौलुकं वा 1
प्रागपादीषु परिभमो वा मरुदविहारेऽजगि मान्धदेः ॥ २० ॥
पिकद्विजं च रुष्टणीयवाचें मचद्धिरेफ च मधुः पुपोष 1
सरतो युणानप्यतस्ततोऽपि दोषाघ्नस्या विदीनो न विविक्मी्े ) २१॥
यसन्तरक्षम्या वनकेचिभाजो स क्षारसाद्रौः पदपड्यो वा ।
छिन्नस्य वा रकिशुकौफेतयेन शरस्य रेजुः सरसेक्देशाः ॥ २२ ॥
परान्थग्रियाठष्य भरेकदेतोरपि भियार्ख गुणानमिजाः ।
उत्तागचिचा भृशयुसख््यो गनिर्िकातं घर्याचमूवुः ॥ २३ ॥
दृष्ट्रा वधूनां तिलकटुमस्य खच्छन्दमासीट्युमनोषरिलासः ।
सथेतनानां कि शम्धरारिशरावलीजर्वरितादायानाप्र्‌ ॥ २४ ॥
निश्वासवातेन निवभ्मिनीनाद्धावितोपस्छति चिन्दुवारम्‌ ।
जरुचकार्‌ श्रवणं यदासत छृतज्चभावानुमुणः फिटेदरम्‌ ॥ २५ ॥

` सनमेदासाङुएचन्दिकाणामणूदरीणामनुकरवतनैव
नमेरुणामूयत सक्ितेन सन कनिषेन सु विश्ितेन ॥ २६॥

८ कव्यमाढा ।

तृतीय आशासः ।

शक्तिमस्यामिरूपस्य सकागमश्लोषने 1

पटीयसीमिवागरप्यनप्रदुरास सधुरदा ॥ १ ॥
मध्येवनं भूरिदिनोपनातमौननतानां कलकण्डयूनाम्‌ ।
समम्रवागैमवसुभदायसंसिदधदेठः समयो जजृम्भे ॥ २॥
दिनान्यभूवन्नवङ्ीधुनापि विना जनानां मदत्ताषनानि ।
कंदर्षनादाविजयाद्धगीतसंदर्भनिष्णातदिरीयखानि ॥ ९ ॥
मधौ िरत्सपदि छृप्तमावा सीदद्वि-“" विं दिरिरं परत्र ।
शनैः शनैवद्विजहौ वधूनां साधारणीना शकृति; किलदम्‌ ॥ ४ ॥
वियन्मदोदन्यति दक्िणादयाव्यापारभाजस्तरर्गनिवततिम्‌ ।
तदा्ववातानुगुणां ततान सांयात्रिकः फिं समयामिधानः ॥ ५ ॥
शीभ्रा जडिन्नः दिरिरेण दत्तामारमाङृतेः संकुचितामवस्थाम्‌ ।
दिनानुपूव त्यजति ख जति युसैकदेतौ सुमगे वसन्ते ॥ ६ ॥
खीकठसवी शिदिरङ्मूमे विनुम्ममागे भरशविस्ठृतामिः !
मते तु तिन्क्षणदाभिधाभिर्मिमीरितं गीरपरीकुदीभिः ॥ ७ ॥
भादुमैवन्ती वदहिरन्जिनीनां संवतरिकापतेहतिराव्रमाते ।
नीदारवर्प॑स्यनिर्णेयाय भ्रसारिता पएणिपरस्पयव ॥ ८ 1
मनो यदीकुर्यति माघनेन व्यक्तीकृते को किल्व॑शनदि ।
यही छा महवष्ठन्दरोणां पदरिवापरद्यत पाण्ड्पर्ैः ॥ ९ ॥
तपोनमलरपमवेन टता रसिन नीदारस्माघरदि व्‌ \
वसन्ति शेपवरक्षपातां जहौ जरसन्रमियेण वष्ठी ॥ १० ॥
समं पुराणच्छदंेतानामणुद्ररीणामतिपे येभारम्‌ 1
मादानिटे दप्ति पेदु वभू वित्तेषु च रागबन्धः ॥ ११॥
समीरणं चापलदपतपयण्डुपणीग्युकाकपैणपारवथयम्‌ ।
यष्टी वलत्पलवपायिनेव निवारयन्ती नित्तरां चकाशे ॥ १२॥
भारामसीयामयिनस्पुपे नु दातुं वसन्ताय गरीलरूणाम्‌ ।
भराददरपुम्मपरोपदारसमाययामामरीरदमूतर ॥ १३॥

याच्रप्रबन्यः | २९

पर्यायतः षाररमञ्जदीपु चरन्त्यरीनां पटली चकरशि 1
तच्तन्मधुघादिमतारतम्यविवेचनपि विहितोदमरेव 1 १४ ॥
अनङ्गवाणावलिरंध्वनीनवान्तेषु शोक्ज्वलनाकुक्षु ।

निपातजातं किरु नीधिमा्नं निरीनखोलम्बरनिभाद्वमार्‌ 1 १५ ॥
माकन्दवारीषु सधुत्रत्तानां कुं वितेने कलद्रजितपनि ।
पिकावकेर्ितपश्चमायास्तानार्घणायेव धृतामिलापम्‌ ॥ १६ ॥
गरन्मरन्दम्रमदाश्चु मीतमाकर्भयन्कौकरिरमाम्रशाखी 1
शाखाश्वटेनानिखचशवदेन छाधाचलन्मौरिरिव व्ययसीत्‌ ॥ १७ ॥
क्रौशन्तमिन्दिन्दिरघोषदक्षयात्िकरारवारोलितय प्रता !
समीरो सदकारवारी धन्या मधुखन्वरैर ुप्णात्‌ ॥ १८ ॥
सकि्किणीकः कटठचश्वरोकैः शरसूनधूरीपरिधूसराङ्गः ।
खङ्गातुपादृष्च दिगङ्गनानां बादानिलः साधु वन्ध टीलाम्‌ | १९ ॥
यने वने वल्युगिरां पिकानां कष्वनाकर्णनकरौतकं वा ।
प्रागपादीपु परिजनमो घा मरुद्धिदरिऽजनि मान्यदेः ॥ २० ॥
पिकद्धिजं च सष्दणीययाचं मतद्धिरेफं च मयुः पुपोष ।

सतो गुणानप्यसतोऽपि दोपाल्ाव्या विहीनो न विवेज्कमीरे ॥ २९१ ॥
वसन्तरक्षम्या यनकेटिभानो लाक्षारसप्रीः पदपदे वा ।

छिन्नस्य चा किंशुककफैतवेन शीतस्य रेजुः सरमैकदेशाः ॥ २२ ॥
पान्यपरियार् मैरेकदेतोरपि प्रियारस्य गुणानमिक्ञाः ।
उत्तानचिचा अशय॒ुत्पदख््यो ग्नै्िकात्ं पटयावमूुः ॥ २३ 7
दृष्टया वधूलां तिखकट्ुमस्य खच्छन्दमासीरघुमनोविलापतः ।
सचेततनानां क्सि दाम्बरारि्रावटी जञरित्ताखयानाम्‌ ॥ २४]
निश्स्कातेन नितम्विनीनाश्द्धाविततोपस्छति सिन्दुवारम्‌ ।
सरंचकार्‌ श्रवणं यदासां छृतसभावानुगुणः किटिदम्‌ 1 २५ ॥
सनमेदासाङ्रचन्दिकाणामप्ूदरीणामनुकूवतेव 1

ृमेस्मामूयत सन्निनेन जनस्य चिरेन वु दिसितेन # २६॥

३० काव्यम(ला ।

खसिन्धूमिः सुद्दोपमूटे विटान्पदर्तु विदिताभ्यसूयान्‌ ।
अखात नूनमनन्यजाय कदम्बं कैरवं व्यतानीत्‌ ॥ २७ ॥
केदेटितसालः कगठेक्षणानाम्ः प्रणीतागिदतेर्िपीताः 1
धमन्धरवालान्व्यषदिद्य लाक्षां स्पष्टं पित्ैने निजपाद्पत्वमर्‌ ॥ २८ ॥
तादय भाजनाङ्जनानां दस्ताम्युजघ्पदनमौएवश् ।
तपादधातिकपदं भरसूनिष्ठरं जहासेव रतराठप्राठः ॥ २९ ॥
अिद्विमैदाद्रणीयनःदव्याजेन टप्ससेदपरेः ।
मन्ये न वन्यां मदिरानुपश्कलङ्किता गन्धफ्मी स्मि ॥ ३० ॥
मघुभधियः काश्नकाधवेव मनोभुवो हैममिवातपन्नम्‌ ।
जालोकिं रोकैरवलाजनोक्तिकायेसितारुकति कशिकारम्‌ ॥ ६१ ॥
नीटखक्रावक्रनिपीतयेपहालारसापादितदहासग्राटी ।
मदोदयमान्तमधुताक्षः श्चास जनस्माजनि कामपाः ॥ ३२ ॥
सेतुं पति प्रतिष्टासा चिष्टपूनोरथोदिता ।
कादीगतिकराधीतिरादौ प्रणवतामपात्‌ 1 ६२३ ॥
अरैररेषेः कलितानुकूव्ये ठरे पिनरुभ्यां रचिताम्यनुक्ञः 1
न्धः कृत्स््ययनो मनीषी प्रातिष्ठत भेक्षिततनिमित्तः ॥ ३४ ॥
तमनु प्रस्थिता धन्या ताद्यप्रेमस्ाखिनी ।
व्ययोततत मनेत्तिः विन्नोरिव सरदाथिता ॥ ३५ ॥
वथामिषनिः सुददापुदरिरसंभूताध्वश्नमसंपदेषः ।
आवासमङनैतरसारनेतुराक्रस्यघु्यीः युरमभ्ययासीव्‌ ॥ २३६ ॥
अथ त्य नथनपधमासीदतनि खनासरीरवसतिरपि मूषितमदीतलय,समधि-
गतदक्षिणपथापि सरवोत्तरष्वभावा, पावनतरानुभावापि पेषु कृतयितिः,
अयोध्यापि भोगवती, बिदाटापि मथुरा, महोदयापि द्वारवती, वाराणप्तीव
चरणोपवेशिता, चश्योकसरिव धनदोपरोभिन), वारवधूटिकेव वञ्चीरृत-
धूलौवरतसा, कसारिमू्तिरिव कमराकरोषयूढ।> रुपकप्रम्परेव रुनिरविधि-

बिराजिता, सेगीतविचेव सारञ्नाटिकावती, पार्थसयद्धिरिव पाश्चारिका-
शिता काञ्चीपुरी ।

यात्राव्रबन्धः । ३९१

स्पध विधाय मरुणा गिरीणां सैवर्भमानो दिवि यत्र साडः ।
विचिन्त्य विन्ध्याचल्यासिद्यक्ि हिष्ठननिवाभाति भिया्भमार्ने | २७ ॥
आनन्दाखतनिपिमर्षचन्द्सद्रं भोगेन स्फुटमभिवे्टच साखनासा ।
पूर्वी ुजगपतेरिव स्थित पोतध विकसति गोपुरं यदीयम्‌॥ २८॥
यद्रोपुरं निशि सम॒च््िश्द्रसीष-
विश्रान्तसीतक्रिरणच्छरितं दभाति ।
पदयासनस्फटिकपाचपतन्नटोध-
एाव्यमानकमदटसनिवाच्चिरीराम्‌ ॥ ३९ ॥
महीयसा भोपुरमन्दरेण प्रमथ्य सिन्धुं परिखामभिधानम्‌ ।
जपादिततस्येव नामृतस्य तृप्यन्ति यत्र स्थितिमाद्धानाः ॥ ४० `
परतप्जाम्बूनदपेशकलाभिः पराजिता यत्परमदातनृमभिः ।
सौदामिनी साध्वसपारवदयादश्ान्ततारल्यमदो जिहीते ॥ ४१ ॥
छुचाघले रोचनकोणभागे फचान्धकारेऽपि च कामिनीनाम्‌ ।
जागर्ति सघ्रादितसंनिषानासिनाकिनो भीतमना मनोभूः ॥ ४२ ॥
शद्वसप्रतोरीत्तरणीपु कामे परम्परा भाम्यति यन्न यूनास्‌ ।
द्यातोदरीरोकद्र।वरोफसंमोदनास्व्राहतिविद्धसेय ॥ ४३ ॥
परविद्यतां विपश्थितागपश्िमोऽयमाशयर्ववीतमतिरेतदवादीत्‌--"भकने-
पजननयनयोग्यममुप्याः किमपि सौभाग्यम्‌ › यदवटोकनलोलुपतया ग्ध
मनेकपदौठराजश्िखरणरयिन्दखोचनोऽपि भगवान्भतिदिवस्रगधिवप्ति 1
वाणीसदचरस्यास्य वाजिेषाध्वरक्षितौ 1
मोपुरावलकूरेन माति यूपपरम्प्रा ॥ ४९ ]
अस्याः प्रगदेण जनस्प बाणी मन्दापि भादीगपिगन्तुभीषे |
विषः ियोदादरणं चिटित्र सा मन्थरा चेमवती भवन्ती 1 ४५ ॥
भरतायै नानाप्ष्यजातं शातः क्षपायामुपपरद्रन्ति 1
श्यं पुरारिरनुपाति दीडां पपयसर््यकसीखम्‌ ॥ ४६ ॥
शदीरिणोऽस्पा मगिसालगर्ममयेयनिप्कान्विरातापरे गान्‌ ।
तोडमहाय विदक्ति्नयामयटप्य जन्मानवतुसुपते क्रिम्‌ ॥ ४७

दर्‌ काव्यमाख 1

कल्याणसंतानतर कयापि ष्टं जगन्मद्चलरफूल्पवह्टया ।
आप्रीनमसा वरणाख्वाछे फडार्थिनः केऽपि भजन्ति धन्या ॥ ४८॥
तपपूरवती्थयानोऽपि तत्न भूख॒रनन्दनः !
समवतेत निव्शरूटसरीर्थावगाहनः ! ४९ ॥
अथ वेदङिसोनिष्ठानपि तीर्थतरीजुपः।
अनङ्धीकृतकन्द पौनपि सर्याश्चितेक्षणान्‌ ॥ ५० ॥
जपि माधुकरीं वृत्तिमश्चतो अमवर्जितान्‌ ।
अपि नि.सामकारुप्यानक्षनिग्रहनिद्गान्‌ ॥ ५१ ॥
दाम्यद्विपयसंचारानपि भ्रनेजनाश्रयान्‌ ।
रानैससमारव्धसेवानप्यजडाडायान्‌ 1 ५२ ॥
रुषर्महसि विचा खोभमात्मनि रागिताम्‌ 1
अन्ञस्मन्यनिन्दाु यततोऽपि जितपद्वपून्‌ ॥ ५३ ॥
श्रार्बरीसमयारम्मानिव संभृततारकान्‌ ।
भीमसेनयुजाटोपानिष दण्डितफीचकान्‌ ॥ ८४ ॥
जनरपभसित्ताटेपविरसद्धिमदान्छुचीन्‌ ।
प्राब्टूप्रश्चमिताराखान्वरदंसघुरंधरान्‌ ॥ ५५५ ॥
असरुत्तम्भितप्राद्ूलपौतविगद्रारगनः ।
अखातगम्भीरतरानदिमा कान्तश्चीत्तखन्‌ ॥ ५६ ॥
कदम्बसुकुलाफरिः कण्टफैरूपशोगितान्‌ ॥
न ० -.-तेसिव ॥ ५७ ॥
त्रं वु्चनन स्थास्ननवनीपावनाए्तीन्‌ ।
वर्मन्दिनः प्रणम्यैष गदते स मदोनतिम्‌ ॥ ५८ ॥
शृतकस्यणगुणानपि परकमकरनिव्यज्योऽपि सन्तान {
सअविना'०८०.१०००००..०८८मृद्रानवि सहौराओीन्‌ ॥ ५९ ॥
शैवारापरममान्प्रमरटितानयरत्िसमधुराजीवान्‌ 1
विभलान्तरद्भवर्तिन्पाप्तानिव चुष्यङामारान्‌ प ६० ॥

यत्राप्रयन्ध्‌ः ( द

उन्मच्तपन्नपुधरुसादित्तविभ्रमादनङ्गरिपोः ।
सआादातुमीदमानानाद्तमानन्दमिव च सर्वस्वम्‌ ॥ ६१ 1
सकरखागममधुदिवसाररीकण्ठासक्तकंसवेरिखजान्‌ ॥
नवभूतिश्रीदग्रहान्पुरुषानभलत्परघ्र घधीः ।॥ ६२ ॥
जआार्यसेवी स निध्याुमगदिका्रनायक्रस्‌ {
वर्धेते सुकतश्रद्धावार्थकं बरिवस्यताम्‌ \ ६२ ॥
ततः क्रमेण समतिक्रम्य कतिविदेप कक्ष्यान्तराणि साक्षादङृत } छत-
केतरादरः खय॑वरवछछभ इचि शतिपहवाधराभिः, अगदंकार इति भवरजा-
तष्कुवाहिभिः, साहितुण्डिक इति कालकुण्डकिना, वाडवरिखीति चार“
माणवेन) षूरपाकर इति कुसुगेषुदन्तिना, पुरंदरायुषमिति जकंषराचक्ेन,
करुणापयोपिरिति शरणाभिटापिभिः, एकखभावमपि बहुधा विभावितम्‌,
सात्मचिवजगदभ्यागारिकम्‌› जखिलविध्यण्डमण्डलीखण्डनवैतण्डि-
कम्‌, भतिकरालकराफोरखु्टिधययन्धकविदासिनीकपोलमकरिकाभरणपद्य-
तोदर्‌, अदरवधिनरनविभ्रमालंकर्मीणम्‌, सद्धुतगरिमकार्मेणविविभके-
छिनि्माणम्‌, चरुतमयानयनपरमानन्द नाडिधमरूपपेयम्‌ , जापीडपदनिये-
श्ितसरगरकुङमागयेवम्‌ , असहायरसाख्तरविद्ारिणम्‌, आरग्बधमाकरभा-
रिण निपुरवैरिणम्‌
विध्यादिविदितान्वेषं निष्याय मरसां निधिम्‌ 1
सद्िकन्याक्कचामोगयुद्रितं मोदते स सः 1 ६४ ॥
अभिवन्य तमखिखमुवनवन्दनीयचरणारविन्दमङृतरिमवचःप्ररास्तापदा-
जनमस्तीषीत्‌ 1
दन्त च्छन्दुःपारिजातागरमाजो माचन्मायामाक्षिकोत्सासपूर्वम्‌ ।
यस्मालादं रमायौ यतन्ते माध्वीकं तद्भाति माकन्दमूे | ६५ ॥
परविरयेपमृहमननषधरप्दस्वस्याी्‌ +
यदख्याङ्क निधेदटि मूर कम्पा श्तया करं फरममगद्वया ते ॥ ६६ |
व्य्भः पियातुमजिनादिविरायविददैः
सीवदयतां त्रिपुरशा्तन ते ्रमोऽयम्‌ |

#,1

भपिच।

काव्यमाला |

गात्रे तवैव कमनीयकुचाङ्मस्या
विख्यापने विजयदिण्डिमतां दधाति ॥ ६७ ॥
स्यं जितोऽसि मदनेन यततः सकम्पं
काश्चीपदे क्यसि खितिमद्जरे ।
साहाय्यनिर्वंहणसस्पदकामकोरिः
शक्तिः किरेकसहकारवतोऽभिषे ॥ ६८ !
संपत्तये समिदुश्चयस्य परदयं भद्रं मरानीतये
पाकाय ज्वरूनं जलाय तरिनीं पोष्ये वदम्‌ ।
माकन्दं च फराय मन्मथरिो संगृहति सवय्यभू-
स्कामाक्ष्या निकखेतरः परिकरो निस्यालविधराणने ॥ ६९. ॥
भावना मे मददिव "^ ११११ ११००११०० १००००००००००० |
नोस्तम्भलश्चा काकीव नान्यत्र ठभते गतिम्‌ ॥ ७० ॥

५

भगवति शंभावनया शिवया सह श्रिते शशं भावनया ।
तद्धिगमोदस्तस्य छशसपुंसो भवेसमोदस्तस ॥ ७१ ॥
"देव्या पारेकम्पं क्ष"“"“या द्यास्पदे व्यापरि ।
प्रिचितमधिफाचिततया पद्यद्खीकं भजेयमयिकच्चि तय। ॥५२॥
वरभेकरसारपतिः शुतिरखमेव स्फुटाधिकरसा रपति ।
चपुरसमा तारमतेः खीछ्त्यामुप्य विश्वमाता रमते ॥ ७२ ॥
मुरभिरमाकन्दुस् स्ति मखे निविद्य माकन्दस्य ।

प्रमथेक्षो भाति श्ये श्टवशमपरशु्जितान्जश्नो मातिष्राये ॥ ७४ ॥
नायश्चरीरं भायान्नगभुवि खदितं नरत्परीरम्भायाम्‌ 1

भीद्या फम्पारयतः छवियित सुवनमोरकं पारयतः ॥ ७५ ॥
परिचितवेदन्तानां मणिदितमनतायमाषवे दान्तानाम्‌ ।
जल्घुभगारग्यसनं विरचयतां केन्द्रवेदयवारव्यसनम्‌ ।॥ ५७९ ॥
दष्ठसभायस्कन्दे पट्रवतु श्चि निचूढमावः क्वन्दे ।

सी इदकरणीयस्य स्यृतिमवतरेतोविन्ञस्यफरणी यस्य ॥ ७५७ ॥

यात्राप्रबन्धः । ५

तमुपासते वास्वतः परममरादपि च सारसे घासवत्तः 1
असितसारसनाभिं कमपि कराप्तक्तकृष्णसारसनाभिम्‌ ॥ ७८ ॥
अतिरेक दषस क्षपितवदक्ष्णा निजेन कन्दर्पख ।
प्रशमिततपतनमदेनः स्रत ज्योतिदहदावसन्नमदेन ।॥ ७९ ॥
धरथुकटफैर(सस्य प्रसवघुगन्धैः पतिः स कैलासस्य ।
माति भवानीकान्तलिपुरान्धकमुर्यदानवानीकान्तः ॥ ८० ॥
पटुरनुसायं नटन समतां चिदस्य रंहसा यन्नरने ।
मां भजमानं दयतां नपञ्युपतिरातद्धभाजमानन्दयताम्‌ (॥ ८१ ॥
सरसिजधामादिरते पदजुपि विचां एथम्बिधामादिशते ।
विभवे विप्रसवाय भ्रणतिरिये ध्वस्तविधिजत्रिप्रसयाय ।॥ ८२ ॥
अधिफणिहारमरासः पत्तिरवतु छृपासरोविहारमराकः ।
अघतदिनीरच्छा ये छवमेत्य तरन्ति मा्गनीरच्छायम्‌ ॥ ८३ ॥
व्ददिदाम्‌ चसनानं त्वचमीडे देवदुह्दामवसानम्‌ ।
जगदतिसेधामाच्न्नटिनशरशोपखारपतं धामरायम्‌ ॥ ८४ ॥
पुरजेत्ता मम नाथो रणदभितविपक्षराजमानसयुदयम्‌ । ,
६ "^ 1 ८५ ॥
मतिशरद्धि मदेशाद्गिसारसं दोदेलाख्से ।
आधयानन्द्मध्वीकसारसंदोदलाल्ते ॥ ८६ ॥
शंमोरवक्ु मामेकसहकार्तल।सिका ।
ऋते गिरिुवं तेन सद्‌ का रतरास्षिका ॥ ८७ ॥
सोऽव्ाद्रहन्षुरोत्तंसमकरन्दरपरं पदे 1
दिशन्नरि ध्षजारूढमकरं दररसपदे 1 ८८ ॥
वेद्विदध्वान्तस्म व्यत्तिकरमबङादिसीद्दध्नान्तस् ! -
भरमदूम्भोजदितेन मत्ययरविपाभ्विकराविभो जटि तेन ॥ ८९ ॥
ते भजे बुसुजे येन तरसा गरं चनम्‌ ]
यत्परैः सुकरं मद्ेतरसागरछक्घनम्‌ ।॥ ९० ॥

३६ काव्यमादा |

राजतेजा गरादी न सविता नयज्ञोधन ।
राजते जागरादीन सवितानयद्योधन ॥ ९१ ॥ ५
उषित समया रसारताक खभरपासीदति या रपारप्ताम्‌ ।
गिरिजा सुहुरादिताक्षपाटीप्रणय सतेति गिरा दिता कपाली ॥ ९२॥
सद्धितीयाम्रमूखातिकालयरस ग्रत्तरीरारसोहछासिक्रालारसम्‌ 1
मामकी दुभैनोभावनागाहते श्रीगिरी भिया भावना गाहते ॥ ९३॥
अमितविभव सथैदैव तेषु त्रिजगति ते भव सदवतेषु 1
नतिरतिरसभावितायमानै स्फुटमिह घीरसधावितायमाने ॥ ९४ ॥
फणाभूति तवेश दोणवपटीरसाटातिका-
रते नटति कम्पिताणेवपरी रसा लासिका |
सतीं प्रणयसपदा समधिकामनङ्गादते
खरान्क तवान्तर समधिकामन गाहते ॥ ९५ ॥
इह खड तामरसाक्षीमयषामतनो स्वमानतामरसाक्षी ।
इ्यमनुकम्पारय ते नतिरीश नमस्यतोऽपिक पार्यते ॥ ९६ ॥
गिरिश गभीर हस्तस्फुरदायुधमत्र केऽपि भीरहस्त ।
समिधिकरोदीक ते चपु सरन्तो नगह्ुरो टीकन्ते ॥ ९७ ॥
षु फएरूमाशासानश्चरलु जनो नेदमाघ्ुमाश्चा सा न ।
सवयि शकषिकोरीरमणे मक्ति याचेम कामकोदीरमणे ॥ ९८ ॥
प्रतिदिवस् सारस्य प्रकटितविपरीततस्िते ससारस्य८९) ।
श सपदि व्याहार शिव इति हरतेऽवमस्तदिव्यादार ॥ ९९ ॥
अमित रसारम्मणत शचाग्य शिवनाम वेदसार भणत ।
स्वान्मम कारपनय सतु किरु कव्याणसाधकालापनय | १०० ॥
अजविदितकृदकाण्डे दण्डितोऽमून्मनोभु.
रफरुणमशुनेति स्पधेमागेव गौरी ।
खकुचचर्यस॒द्रारालि गात्र पुरारि.
ररत मदनजैनसलम्ममे कात्रमूरे ॥ १०१ ॥

य्चप्रवन्षैः | ३७

प्रणयकरद्शान्यये पादमूडे विनन्ना-
~ दभिचर्ि कपदौदश्रगङ्गाततरतरे 1
पुनरपगतकम्पापूरमोदेन देव्या
हृढतरसुपगूदं ध्यायंतिकान्रनाथम्‌ ॥ १०२. ॥
कुवरयद्‌ामकोमल्वधूमयकामतनै
भवतु मवे मने मम भ्ेऽतिमवेऽभिरतिः 1
न ज्ञु भवने धने परिजने मदनेभमद्‌-
भ्रद्चरिताट तायु वनिता स॒तादियु वा॥ १०३॥
ाच्चीनगयौमारोक्य कामकोटेः किञननतिम्‌ ।
रुद्रकोटिमधिष्ठाय रोचते मदनान्तकः 1 १०४ ॥
इति स्तुबग्दिमकरमोटिरसनियेर्जगसघूचरणसमीपमभ्यगात्‌।
अलिर्वेया नवहदरिचन्दनान्तिकादुदञ्चितध्वनिरुपकल्पवद्िकाम्‌ ॥ १०५ ॥
सपिचैकरमागमधिजग्युधी विमोरतितृप्णयेच प्रभागमाश्चिता 1
स्तनयोर्मनोजवत्तताणुेयुषी परदेवता पथि छुधी दङ्नोरभूत्‌ ॥ १०६ ॥
जसी युनरसटदामरतिपततिमेदुरः अणिपत्य मातरमवाव्नसगोचरयुणा-
माचिछुरचरणारविन्दमयुसंदधानो विद्धमरानन्दवीचिरिदमवोचत ।
सर्वास्मना रवे तव जननि जगत्यां न मादो निपुणः ।
निवद्येऽपि नित्यवाचां मागत्यागेने मणति यद्रूपम्‌ ॥ १०७ ॥
श्म्बरपैरिषृषाणी शैलतनूज्ञे तवासिता वेणी ।
उन्मदयौवनकुञ्रशण्डाटतिक्रा श्भाय मे भूयात्‌ ॥ १०८ ॥
जननि ततव मौटिचन्द्रो भिन्यान्मम बहलमान्तरं तिमिरम्‌ ।
बेणीविधुतुदेन अरसमिवापै न ददयते यस्य ॥ १०९ ॥
फान्िलिष्पा्ीति करपयदुमन्ते चसन्वि दताद्धः \
यति न ते बदनरुचि भवति दि माम्यानु्तारिणी हिद्धिः ॥ ११०१
वुनधियो विषाघ्रा विघुतस्य विधुच्छलात्पर्रस्य |
सूगमदतिलकमिगेण च्छायाचख्ये नश्ास्ि तव फाठे ॥ १११ ॥

३८ काव्यमाखा 1

उ्तजित्तः फित्पख्ाणो मदनेन भल्शागेऽस्मिन्‌ 1

भाति यदियं भवानि लद्धूख्पेण तद्रजरेखा ॥ ११२ ॥
अधिकेम्ितोत्पलाद्पि धरणीधरपुत्रि तावकं नयनम्‌ ।

फणीध्रयेण कान्तिमदायं यत्तदतिपीडनेन परम्‌ ॥ ११२३ ॥
विषयमरूमाग्॑तीमाविश्रमसजाततेज्वरानसान्‌ 1

अम्ब कृपारसपरमिषिश्चापाद सारणीखक्तेः ॥ ११४ ॥

निष्याय # भवत्या नासाचाम्पेयमन्तरारगतम्‌ 1
नयनमघुव्रतमिधुनं न कदापि मिथः समाममं मजते ॥ ११५ ॥
कान्तिघुधया करम्ितमाननचपफं तवाधिवाप्तवितुम्‌ ।
नाप्तामणिच्छखेन न्यस्तं किस मदिकाय॒कुलम्‌ ॥ ११६ ॥

विरसा विद्धुमबही तस्या न भयेत्तवदोषठविम्ब्ेन । हि
यदश्रततेबनरोगादीन्चो धत्ते बहूनि वक्नाणि ॥ ११७ ॥

अवतु तव सितकर्किा शिसरिकलाधीश कन्यके मातः ।
प्रणयकरुदप्रसक्तिपु यद्वधिरीशस्य भवति चाद्रक्तिः ॥ १९१८ 1
सरघोपचितरसे वा सारे वा कालकूटसोदर्ये ।

मधुरिमिषियं विमति गिरिदाः मस्तौपि यदि गिरमपर्गे ॥ ११९ ॥
चित्तता भवक्कपेरे विरति ताटद्कमीक्तिकच्छाया ।

जोधिकृतमरा श्रुतिगकिता हर्चरित्तकथासुधारसक्चरीव ! १२० ॥

न नमय वदनघुधाकरमग्तं निपतिष्यतीति सन्याजम्‌ ।

गिरिहिन केचिकृर्हे य॒दुरनमितं मो भवचिबुरुम्‌ ॥ १२१ ॥
त्वत्कण्ठदत्तभङ्गः शद्धो भीत्या समेत्य हरिदीशम्‌ 1

मजते ततोऽपि मह्वान्कपि न सर्मालि कटिकहदयानाम्‌ ॥ १२२ ६
कण्डसमुदश्वि्ते तथ करुर्तमपदस्य सपपत्त भिरिञि \

भकययति जनसमक्षं पाये हस्ताग्रताडिता वीणा ॥ १२३ ४
नखर्ुमन्योरुसक्करकिंसर्यम॑म्ब तव युजरुतायुमखम्‌ ।

माटिङ्गति सहकारं निटिदटगमियानमिति फिलोपयिकम्‌ 1 १२४ ॥

यात्रामवन्धः । ३९

आर्तान्भुधा पदाम्बुनसक्तानस्मान्समीक्षय वात्सल्यात्‌ ।
धृत्तया स्तन्यसष्रच्या मवति किमम्ब तव पीनता कुचयोः ।॥ १२५ ॥
सुखचन्द्रागृतलदरी ॒क्तादामच्छसफक्षरन्ती ते ।
कुचगिरिष्टगमद्कलिखा नाभिसरो विशति रोमराजिपिषात्‌ ॥ १२६ ॥
ज्यारोपणाय मध्ये धनुषो निहितस्य मारवीरेण ।
अरनीनिपीडनोदितमवडे त्वनाभिरिति वदन्ति जनाः ॥ १२७ ॥
उच्छूयक्चारिनोर्भरसुरसिजयोः; सोह्मत्रवीणतया । -
ताभ्यति तवावल्रं सषा न छन्यसंपदल्पानार्‌ ॥ १२८ ॥ -
यक्ततो वृषाद्धमीत्या मवदीयशोणिपर्ब॑तनितम्बे 1
रेशनाभिेण रक्षाबरणो मदनस्य वर्ते मातः ॥ १२९ ॥
मन्ये त्वदूरकाण्डौ मन्मथतारुण्यवारणेन्द्रकरौ 1

, कथमिर्‌ घरतेऽपरधा कदडीरतम्माभिषद्धङम्परटता ।॥ १३६० ॥.
समरव्यतिक्ररसमये प्श्चाद्धवतो श्रुशं निषङ्गस्य ।
दर्षदरणेन त्ावञ्नद्या काण्डस्य जननि का शछाधा 1 १३१ ॥
सपष्ठवास्स्वदद्धुः सक्ता ष्ीषु किंसदयव्याजात्‌ ।
य्पह्वा इती नानो नभकदेशतो ्रदणम्‌ ॥ १३२ ॥
प्रकृततिकटीरपदारिरिषा नुत्तिरेव मत्समारन्धरा 1
भवति भवदेच्निपवश्लोणिमटेतुरिति रोमते यादः ॥ १३३ ॥
जननि व्वदद्धिचङ्क मटीरारेशापहारसंदेदात्‌ ।
प्रायेण निगरवन्धं नरपतयः कारयन्ति नागानाम्‌ ॥ १३४ ॥
श्ुतिशतसिरोविहरश्रमपरिखिन्नेदे चरणरेणुस्ते !
सुरवरश्चेखरघुमनोमकरन्दस्यन्द्गादनं तनुते ॥ १३५ ॥
अतित्फचमायतेश्चणसु्धत्तितस्मित्तमुदारकु चभारम्‌ ।
पनजपनमरणचरणं क्ये कामाक्षि तावक रूपम्‌ ॥ १३६ ॥
सुाभजनविधायिनोऽपि सपद्वि समुद्रेति सरौहिती न पुनरम्बाण-

कदम्माभृतञ्चरीनिेवणघुरीणमानप्तस्य । पुेर्‌पि भुरधुरंवरस्तदनुबन्िनी-
भेव मारतीममिधातुमारमत 1 ती

99 काव्वमाला | ¢

फस्मिन्युहते फरपषठवेन तपाददे काश्चनदरिकयम्‌ ।

यस्य प्रसादादयमिन्दुमौछिरै्येमन्याहतमम्ब सुद्धे ॥ १३७ ॥
घामास्य कैडासगिरिः करस्थो हेमाचरस्तवं दयितान्नपृणी 1

धते हयो भिश्चुकतां तथापि टुन्धः समागच्छति केन विम्‌ ॥ १३८ ॥
गिरीश्देरम्बकुमारवाहयस्तायग्रिेरचटन्द्रकन्ये ।

धान्धेरमि भस्थमितिः कथं वा जगत्रयीपीषणमातनोपि ॥ १३९ ॥
कम्पामपास्य ग्रथिन्ोद्रमानां च्पुख्मस्तविसाङ्करणाम्‌ ।
खद्भवीवमोयेन मरालिकानामाकण्यमानामरणप्वनानि ॥ १४० ॥
सदुमरकृत्योर्मेणिनिर्ित्ायां प्द्‌ाज्जयोरर्षितयोः पदव्याम्‌ 1
सद्धिम्बदम्माद्यमानवाच्रीपरारव्षपदास्तरणक्रियानि + १४१ ॥
कुचागृताखादकुतूहलेन दत्तावकृष्टांश्चकपद्ठवाभ्याम्‌ ।
जभीष्टवस्लन्तरदानपूरमाख्यातसान्सवानि कुमारकामभ्याम्‌ ॥ १४२ ॥
अनुद्रच्छेकखरमीनिदृत्ै वितन्वतो हङकृतिमाननेन्दोः ।
साचीछतपरे्धि तवेणिकासतश्वासानिखाकृष्टमधुव्तानि ।॥ १४३ 1
मध्याय मन्देतरकम्पदाङ्िपयोषरदन्दधमरार्दिताय ।
अनार्यैशङ्काकुलितेन भौ प्रतिक्षणं प्राधितमन्ञरानि ॥ १४९ ॥
अचिन्त्यमानस्फरिकाङ्गणोर्वीपुष्पोपदारस्लरनव्यभानि 1
चेगोपयातानुचरीभ्रणीतवेणीगलन्मास्यनिचन्धनानि ॥ १४५५ ॥
अभीष्टममष्णोः श्रवणारविन्दपरहगपर्यीकुटमावमाजोः |

भसादनाय प्रणयोत्तरन्गं पिनाकिना दततमुखानिलानि ॥ १४६॥
यदेतचूतपरसवासवेषु पदे पदेः मस्तुतमज्जनाभिः 1
कम्पातरद्धानिखकन्दलीभिराचान्तधमोम्युकृणावठीनि ॥ १४७ ॥
सजक्तमम्यागतमण्डलाय श्रत्यमरमन्ने प्रतिषादयन्याः ॥

जा मण्डपादा च महानसात्ते कागाक्षि नः पाम्बु गत्तागवानि ।१४८॥
किच)

मध्ये नीपृचमस्य भचरद्वीरयाणतशूवनीपवनस ।

इीक्तिमोदनगानां जननीं मज मञ्लनाय मोहनमगनाग््‌ ॥ १४९ ॥

यात्राप्रनन्धः । ४१

भुरदरमिरिजातरसा चेतसि येषां चकाल्िि गिरिजा तस्सा 1
सतिसरसं प ते रचयन्ति यशांसि तेषु संपयन्ते ॥ १५० ॥
हयसुपनीत्ामतरावभिके सक्ता जपावनी ताग्रतरा 1
मामिह पाकं पायान्नियतविधि तन्वती कृपा कम्पायाम्‌ ॥ १५१ ॥
बहुशो भाविता नास्तारिखरन्यस्तरोचनैः 1
बहुकोमाविताना सा मवानी परिपातु नः 1} १५२ ॥
घनसारप्नगन्येन वदनेन सितेन च ।
पनसारसगन्धेन जितां कचितां भजे ॥ १५२ ॥
अपत्यमगरानस्य मजमानसभाजनम्‌ 1
चन्द्रशेखरचाहनां मज मानसर भाजनम्‌ ॥ १५४ ॥
क्रमे दग्भासा सन्नतामरसं सदा ।
सेवे धिते पदोपान्तसंनत्तामरसंसदा ॥ १५५ ॥
घातोऽखि देव्या बन्धूक्रकटिकोपमदेदया ।
गङ्गाधरे कृतेप्रेम कलिकोपमदेया ॥ १५६ ॥
जनन्या गिरि्ोद्वादेकटिकाटसमानया ।
यय धन्या चतेसेन्दुकचिकारुसमानया ॥ १५७ ॥
अम्बरा तपोवनीभूतकम्पाकान्तारमालिका ।
सेव्या दिवस्छतौ बीतक्म्पा कान्ता रमाटिका ॥ १५८ 1
श्षिवा स्णृ्ावती फम्पावादिनीपवनाय्ये 1
भाते सुमनोमारवादिनीपवनाख्ये ॥ १५९ ॥
कारात्त वख्याङस्य फमनी यतमानस्ना 1
फोान्तिसौ माग्यश्षीडः किं कमनीयतमा न सा ॥ १६० ॥
समभर्राच्छक्दैतेयसारवद्धिपदन्तया ।
देव्या जिनं एतोपाल्लिपतारवद्विषदन्तया ॥ १६१ ॥
अत्र गौर्या सदारव्यवागवासरततार्भया ।
सते गीयते लोके या गवा सरसार्ृया ॥ १६२ ॥

५२

काव्यमाख |

मञतः स्थुरिमां विचां काश्चीदा मोदराायः ।

साघु जानाति यान्मातः काश्चीदामोद्राशयः ॥ १६३ ॥

धत्ते मुदा भरियं गौरी तामसीमदमन्थरा ।

भस्याश्च प्रकृतिषटरे तामसी मद्मन्यरा ॥ १६४ ॥

कर्यामीन्दुकख्या भूषितां तरभूषिताम्‌ ।

कम्पायाः सोरम कम्पाया देवतां शश्वदेव ताम्‌ ॥ १६५ ॥

कुन्दराजन्वरदा व्रदानविहारदा ।

शारदाविनुता पाठ तापातुरमिमं शिवा ॥ १६६ ॥

जननी जनमीतीनां गिस्जि गिरि जाग्रती ।

महता महतारोपं तनुतां तनुतां शुचः ॥ १६७ ॥

रभणीयत्तमा शंमुरमणीयसुपासिता ।

कम्पातीरं गता नाधिः कं पातीरेमदाधिकात्‌ ॥ १६८ ॥

धरा धरारतिकृत्पयोधराधरास्तपटवा ।

प्रा परापनीत्तितसरा पराकसोत्यम्‌ ॥ १६० ॥
अमेयविभये मवे सहृदया दयाघनमना मनाक्समजने 1
जने ध्रृतञ्चमा समायिसुगमागमाडिमहिता हितासि जननी ॥ १७० ॥
रयशालिकुशचवा लिकुचापजये वचसैव सुधा वसुधाघरभूः ।
कङसारसना रसना युवि मे तनुतां नटनं नटनमसखी ॥ १७१ ॥
सदितायुदितारुणनिम्बनिमामगजामगजानुविधेयगतिम्‌ 1
जधिकाञ्चि धनाभवने मघने रतिभाजमिहाकर्ये कल्ये ॥ १५२॥
महितवया दितया जगतां चमीपथिकपाज्किपालिल्ञपा गमि ।
करुभयारूणया क्रियतां नमस्सुरगवीक्षणवीक्षणनारिका ॥ १५७२ ॥
जातिमागदनदानवास्नाञ्ञालिनी जनित्दानवात्तना ।
तादक्षी जगति ताप्ती मया सेविता कतिरतापसीमया ॥ १७४}
श्रये महस्तरणिमसंपदा मनाञ्दारुणं दृशि वश्िनामदारुणम्‌ ।
तुप्रमाततिपरिमूततनिद्दलज्जपायनं विनतसतमाजपाचनम्‌ ॥ १४५॥

य॒त्नाप्रबन्धः | ४३

रिवयागमेषु लस्षमानवार्वया निजशीटवागङ्समानवारतेया 1
खगुणोदयस्सकरमावरीख्या जगती करतारिकिरुमावीख्या १७६
सेवन्ते नतिमिह हारमालिकाय शर्वस्य स्नघरृतद्टारमाङिकय ।
तार्यपरकरितताददान्तर द्धा बागीञ्चादिमवनिता दशां तरङ्गाः १७७
दितोपम्तेपन्नचनीपकानना वितापसंपननवनीपक्रानना 1
भिता भवानी तरसा कसन्ति सदा भवानीत्रसाल्सनिधौ १७८
सव्याजनिभेलतैरेमखरां परेः कम्पानदीप्रमदभिन्गनेशयानाम्‌ ।
कर्मीफरोति मनसा भवतीमिदेमे कं पानदीप्रमदभमिन्नगने शयानाम्‌ १७०

सदेतिमसच्छविपल्येषु दयेषु दूनाच्छविषछ्येषु ।
त्वामम्य सिन्दूरविमासमानां ध्यायन्ति मध्येरविं मासमरानाम्‌।१८०॥

सति खरदरन्यस्तयतगानसमाकने 1

पादि मामजदर्वायतमानसमावने ॥ १८१ ॥

अम्ब यस भवद्ास्यकलनाद्रसंमवः ।

स वेद्‌ तवे संगीतकल्नादरसं मवः ॥ १८२ ॥

अथिभस्तकभेगेन सद्‌ सारसमध्यगाम्‌ !

जग्विके भवतीं पदयन्पदहसा रसमध्यगाम्‌ ॥ १८३ (

त्यल्छृपा सुवने पुंसां फामाक्षि करमाधिक्रा ।

स्वां विननन्द्छ्दरी का माक्षिकरसाधिका ॥ १८४ ॥

करोषि देवि दानिस्ते फरवेमवनाटनम्‌ ।

कदा ते फिफरीभय करवै मवनाटनम्‌ 1 १८५ ॥

गिः बलन्ते नादान्तमनसः परमेश्वरि

ना केवरं ते नादान्तदीविच्ायास्तु चिन्तकः ॥ १८६ ॥
भगवत्ति फामाक्षि परतिप्रणयिनि भजते धियं न कामाक्षिपत्ति ।
तथ दि कटाक्षतरस्नः करुणोमिनरीविश्टटाक्षतरद्चः ॥ १८७ ॥
स्ििमधिङ्‌ पारम्ये फखयसि मातः खले च कम्पारन्ये ।
लिप्यति तय वद्यीश्नयतः निष्यति पुंसामजाद्विषद्वी श्रणनः॥।१८८॥

४४ का्यमाङा |

जगटुदयस्थेमहतीः कत का्ीपुराकयस्ये महतीः ।

जलुरं चास्तिऽधा पं निगमान्तत्तौवचारि नेवा ॥ १८९ ॥

द्विषति पुरामारमते श्पगधिमौलि धृतजरधिरामारभसे ।

स्वमिव परा का रमिता तस दिवे दक्षिणेतराकारभिता ॥ १९० ॥

इद पिबतः स्तन्यं ते कस्य न वाचः सुधाभरतस्तन्वन्ते 1

म्ब तदाड्यु भव्या प्रदीयतामख सर्वदा ञ्यमवत्या ॥ १९१ ॥

छममनसा कमनेन द्यपतिसुताया गुहेन साकमनेन ।

स्तनरसदायज्नुपो मे समयं गमय स्तुते सटा यजुपोमे ॥ १९२ ॥

कायी देवि चिकित कुक्षिएजः का द्यापदे विचिकित्सा ।

स्तन्यरसायनमस्ते तमसि प्रदिद्ाद्विसारसाय नमस्ते 11 १९२ ॥

चिदुदपिराकारजने त्रिभुवनमातः कृतस्राकारजने ।

सव नुद्निवाचा रचये भरषदनमजदसियोस्सवाचारचये ॥ १९४ ॥

सश्चितद्ेकरषाणि स्वस्पदसेवां दिवानिश्चं करवाणि ।

मम न गिराजनि योगं वद्‌ घचनं ते वदन्ति राजनियोगम्‌ ॥१९५॥

ध्रितपत्तिमानस्देे शश्वत्काद्यां मवद्धिमानसदेश 1

मवतु दिवा सानुमति लगे तव देवि मन्निवासानुमतिः ॥ १९६ ॥

इति विनिदितबुद्धिरीश्वरायां मवनमिवाद्विपतेरस्ावयासीत्‌ ।

निजवयनिंरूढकामकोटे रुचिततरा वरदोपकण्टयात्रा ॥ १९५७ ॥

पाश्वयुगमगता यख प्रसूते गोपुरद्वयी ।
अन्तरस्थितदैलेमबन्धनस्तम्भविभमम्‌ ! १९८ ॥

कथं मनोविसयकारि तद्धेदनन्तरं वत्र यदग्रणीः सत्ताम्‌ ।

समादितानन्तसरेवगाहनः स पुण्यकोखया रमते स सेनियिम्‌ १९९.

अथ सुमततिरयमधिरूदश्चिखरिकूटभायप्वलोकयति स विखयवि-
खयि विनयमैरवावारितानिराप्यदेयसद्िकेतसविडस्निनीयिरुत्तमाङ्ग प-
रपरामिरन्योन्यनमनकमीणि निर्मिमाणेरापाण्डरोष्वषुण्डूमरीचिनिविडश्च-
रीरतथा श्वेतद्वीपविदहरणोचितं प्रिणतिविरेषमिव गादमनिः सत्वसमू-
द्विमन्तरमान्ती बहिर बिमावयद्धिरततिवेरत्रोघजख्पिपूराचगादमिटित-

यात्रापरवेन्धः | ५५

मिय बहकफेनपटर्मानिभ्नाणिरयिकण्ठमाश्ये च नङिनाक्षयुणमण्डितैः
सारसवि्ंगभेरिव समाच्माणलक्मणाभिमतेः कमछाकरैरिव कमनीय-
जलजचकाङ्गखाछिमिरम्बरकुडम्बिभिरिव प्रकटाशृतामिलपवैरज्ञडिसनाथ-
मौलिभिरस्नोकविद्धमरस्तयैः परममागवततूरिभिरानध्यमानसेवाचुदसिश्-
मयपाश्चैस्थितपरिजनकरावरम्मिततरनवरतविनुम्ममाणपतनोल्यतनकरमभिर-
ख्युनिर्मलां्॒डामरेश्वामेरेः खकरणारसघुधाययोधिवीनिनिचयैरिनि समा-
चर्तिविजनोपचारमनभिगतवेपथुमिरपनिमेपचापरमात्मीयरूपरसंपदमदमव-
द्विस्वि दीपरिकाभरोदैरवभ्रासितमूपणप्रपशचं काशीमध्यमण्डलमाखण्ड-
खनीरमिव रक्ष्यमाणमेकेन प्राणिना वारणविरोधियादोनिषृदनाय
पत्यादमविनियुकेति कन्दछितादिव मन्दाक्षभरादधोषखी कफैौमोदकी- ,
मचष्टभ्य॒तिष्टन्तमिदमेव मदावरमयविदारणमित्यमय्ुद्रानुबन्िना क-
रान्तरेण सुदर्शनमिव प्रदर्शयन्तं शुण्डाठवरनियेदितं पुण्डरीकयुकुरमिव
समध्िते पाद्वजन्ममापारलाङ्गुलीदलकोमावमुण्ठितमचिरखण्डितम्राहर-
धिराद्नमिव रथाद्गमपि दस्तारविन्दयुगदठेन संदधानमध्युपित्तनिकपमध्यामपि
कनकरेखामरँकृतगगनाङ्गणामपि तरुणारुणकिरणधोरणीमम्बुदक्ृतावल-
म्मामपिं दाम्पाटतामपिक्षिपन्त्या वक्षोनिविष्टया रध्या समाक्ि्टषपुष-
ममिनवबन्धूकसेचिपि दन्तवाससि चन्दिकाशकख्येशलं स्वीङृतवपै-
कदेशमिय दसित्टेशमुद्वदन्तं युनागमपि सुवनमण्डयीतिलकं पूत
चारित्रमपि थुचक्घमोगसुनं हरिमिरि भ्रथमानकरिदार्दगरिमाणमसमान-
मदिमदोवा्थे निरवपिविभूतिमनिमेषपत्निम्‌ ।

अद्धत्विपामस्तनमेचक्ानपं व्याजेन विस्तारयति रफुटं यः ।

कटोरवक्षःस्यच्केटिमाजो लक्म्या नवेन्दीवरपत्रद्याम्‌ ॥ २०० |

वेदयाकरा नील्मेक्िख्ेदीविभूष्थानामपि भरपणस्य ।

अगरिया यस्स किरीरयुर्यरदुमद्यः केवरमेव तेषाम्‌ | २०१ |

जषादवृडामरणेषु रक्ष्मीरामाति यस्य मतिषिम्बिवाह्भी ।

चाकर हन्मप्यमपू्भकामा समश्रुवानेव तनुं समलखाम्‌ ।॥ २०२ 1

४६ काव्यमाखा ।

यद्धषणेयु हरिनीखमटीमसेव
सुक्ताफलाम्भसि निमजति दमरमायाः ।
द्रोणोपरातपरपेति जडीरृतेव
ततेव याति हरिदक्मतमालवीथीम्‌ ॥ २०२ ॥
यत्करोस्तुमपरतिभटोपसं्देच्छु-
रुद्ध पूर्मैजल्धे्मणिमम्बरसख 1
नक्तंदिवस्फुरणदीनमशरं विचिन्त्य
वेधा निरखति सुहुश्वरमाम्बुरा्ञौ ॥ २०४ ॥
स्वबिम्वमन्तभमणिराजमौक्ष्य जायान्तराराङ्किददः प्रियायाः ।
क्षणं समुद्ककिकिकिञ्चितानां यः पात्रतामेति दगखरटानाम्‌ 1 २०५॥
उदामनाहुभरणदधूतकण्टकख
यस्योपधाय सुखद्ठिजुपसिलोक्याः ।
सौमोचरीयभिव निः्वसितपणन्न-
मास्ते मदश्चडरमज्दमौक्तिकानाम्‌ | २०६ ॥
यस्य चरदस्य हस्तो रंहस्तो हतपराग्रदस्तोमः 1
करकं बिभति भानोकतटकल्ञपुखीविनोदसघटकम्‌ ॥ २०७ ॥
शावककृष्टिपुरोगत्िजगदभयत्यागदश्कौ टयोः ।
सव्यापस्व्यकरयोषेरते मणिकङ्कणापेणं यख ॥ २०८ ॥
जन्त्ददिरपि चयः करकजुपो यस वृत्तकमनीयाः 1
हृद्धतपरखरूपपा युक्ताप्रणयो विभान्ति ञुनय इव ॥ २०९ ॥
कटककुरुविन्दकान्तिस्थगितन्मणिदाममण्डलायस्य ।
कर्पटः कणा हारब्रहणाय हन्त संदिग्धे ॥ २१० ॥
सरसि निय वधूभिः संतरतये यस्य निर्यरेभस्य ।
करटकरिन्मणिकान्तिः खनति कराङ्षटकमङ्नीरद्धाम्‌ 1 २११ ॥
मध्येरणं कटकमोक्तिकयामगौरो
यत्नन्द्कः परिपतन्नरिकन्रायु ।

यात्चाप्रवन्घः | ५७

वैमानिकायतदशां वरणागतानां
चूते वरार्पितयुरट्धममाल्यश्चङ्धाम्‌ ॥ २१२ ॥
रणे चलाकृष्टघुरारिलक्ष्मीवेणीव सा दीव्यति यक्छृपाणी ।
तद्रान्तजातीक्खमानुकारं तन्वन्ति यक्कङ्कणमौक्तिकानि ॥ २१२ ॥
यद्िन्यामरणोचयस्य महिमशछाधाविधाने तथा
दर्पात्कम्पयते फणादशश्तीमादीविपमामणीः ।
पर्यखेत्त यथा ध्रतश्धिरमद्‌ः म्युप्तरत्ाङ्कर-
मरोढालोकनिर्थकरीकृतमणीव्रन्दातिमारश्रमः ! २१४ |
तदनु दनुशचासनाय विनयोपहतमौल्यानतिरसौ कल्याणिनेयः कौतुक-
विकसितक्षणो नवनवाक्षराणि कतिचिदेवमस्तक्षीत्‌ ।

काचिन्नीरा मासा करुणा विकसद्ुमावनीरामा सा ।
छृतरचनाप्नायततेः स्थितये खोकस्य वरद्नाप्न। यतते ॥ २१५ ॥
स्फुरदपदानचरोऽपः स्िन्धोरवगाद्य करुप्तदानवलोपः ।
नितरामायामी नः भ्चियमनवयां तनोद्ध मायामीनः ॥ २१६ ॥
मरिजरुजगदाधारं दूरं वचसामशेजगदाधारम्‌ 1
स्थीछृेतकच्छपदेदं सेवेऽदं (ते) कताव्धिकच्छपदेहम्‌ ॥ २१७ ॥
बाहुषु खुरसालामः भ्रज्यजलन्तःप्रणीतसुरसालामः ।
किंटिक्दनासावंशः पूर्णो भावः परस्य नासावंदयः ॥ २१८ ॥
अधमभितापे चास्यन्नमतां वक्रेण माश्वता पश्चास्यम्‌ 1
छजदरिवक्षो दमितं मनत महस्तददछगभिनवक्षोदमितम्‌ ॥२१९॥
निजपद्राजीवेन न्येतेयशेखराजीवेन 1

कठितमहामदिमानः करपयतां शर्म घनमदा मदिमा नः ॥२२०॥
प्वस्त्वतपर्णनरणयः व्ि्तवाराधनीप्ययुनरणय। †
संहतकृतवी्यजया श्रीपतिकठ्या भवाम छतवीर्यजवाः ॥ २२१॥
परयुपत्तिचापलतायाः प्रटयित्ता जयति पदमचपर्तायाः 1

यः किक सकेत्तपदिः खयमटवीमाप पित्ररि साके तपति॥२२२॥

9८

काव्यप्नाखा } `

भहतदारादल्या हतस्॒टिकञख्यदटदाटाईङ्या ।
श्रयत हटिञ्यायस्या भ्रेयःकठया सकसिरिज्या यस्याः॥ २२३ ॥
धाम्नो वेदास्तस्य भ्रकाशतां विश्रदारवं शस्तद्य । ^
अतिुकुमारमयन्तं मधुमां गोपसतितमा रमयन्तम्‌ ॥ २२४॥
मुरख बादयमाना मोदं पञ्चुपाखनोत्सवादयमाना 1
सदृशी तापिज्छेन स्फुरति कृपा शिरसि भूपिता पिन्ठेन ॥२२५॥
हरिमभिजातोदन्तं बन्दे कृतचाणबहुञजातोदं तम्‌ 1
वक्षसि परमा यस्य क्रीडति रक्ष्मीरफेदपरमायस्य ॥ २२६ ॥
अधिगतकव्यन्तेषु म्डेच्छेषु खजसपु वृपमकद्यं तेषु ।
नरितभुजातरवारि ज्योतिरूपा भयोपजातरवारि ॥ २२५७ ॥
सार्भयन्वरदाभिख्यां साधून्पुष्यलययं वरैः ।
सत्यतरताधिक्ा"^* ००५. ५५११००० ॥ २२८ ॥
क्रन्दति फरणमिभेन्द्रे क यैनतेयः क वैनतेय इति ।
उक्त्मा सद्‌ फणिन्षयनादुचरूतसे स पातु पैरम्भः ॥ २२९ ॥
श्रीचाटुबाणीश्रवणान्तरेऽपि गर्जैव भेजे करिणः शुक्तं ते ।
आपन्नरक्षाध्वरदीक्षितानां पुंसां न भोगाभिनिवेश्चयोगः ॥२३०॥
मघुपानुबन्थमनिशं मदान्धतां रसनाविपयैसनमप्यचिन्तयन्‌ ।
अतिभक्तिमेव करिगस्त्वमग्रही्युण"“"ता ख युणो महीयसाम्‌ २३१
रमेश कारण्यरसगम्बुरारेः ससु्िहानो मवत्तः सवेगम्‌ 1
चक्राठणो नक्रतभिलरदारी बभार पद्रिन्यनुदूरुभावम्‌ ॥ २३२ ॥
मवत्सरायुज्यलामेऽपि भवादतिशयान्तरम्‌ !
भजतते स न वेतण्डो भवन्युक्तेकसंश्रयः ॥ २३३ ४
यस्ते कृटाक्षविधिरार्तिमिते गजेन्द्रे
यश्चास्य पीडनविधायिनि चिद्ये ।
तत्तादनञोरवैरदराज तवोरिदानी-
माच निधेदि सचि मदूजिने द्वितीयम्‌ ॥ २२४ ॥

-यात्रापवन्धः. 1 भ ४९

अनजाश्वमेषाध्वरकल्यराविनः पचेरिमं तत्फरमच्युताकृति ।
जहो वतामिष्टुवसोऽपि सोदिती मनीपिणां मोखिमणेरवर्षत ॥ २३५ ॥
“~ इति समरपुंगवख्य कृतौ चम्मूकान्ये तृतीय आश्वासः ।

चतुर्थं भाश्रासः ।
अन्तवाणिरसो गेहमरुणस्तु नभोन्तरम्‌ ।
तौ मिप्णुपदरस॑सेवातलरौ उच्धुमैच्छताय्‌ ॥ १ ॥
तथा हि । त्तरलतक्कृन्तिसंपद्धिडन्वितजान्दूनदजुम्ममम्भोजसचिवः
विम्बमम्बरसौधदिखरमारम्बत ।
छक्तारचो मूर्भनि हस्यकेतोरासक्तमभमोरुदेवन्धुविम्बम्‌ 1
तस्मा पुरोऽराजत दण्डशालि दिरण्मयच्छन्रमिवावभसे ॥ २ ॥
भ्रदुते पाष्डिदा विपभयोगादानिभ्राणो हन्त संतापमारम्‌ ।
कारे तस्मन्कायुकः पममिनीनामन्यभजे दुर्नरीक्षयामवस्वाम्‌ | ३ ॥
भूत्वा शुः पुरा पश्चाीत्रो याति दिनेशवरः ।
भ्रायो वधुसद्धानां पकृतिः किर भिये ॥ % ॥
अपहत्य कुकछान्यभीग्यमाखी जगद्न्धकरणानि शावैराणाम्‌ ।
प्रकदीक्रियमाणभीममावः भतिषेदे परदुःसर्हं मतापम्‌ \ ५५ ॥
विभज्य पिश्वंभरया नदीभिराश्चागणैरप्यनुभूयमानः ।
जगे वियसमन्तस्यानजन्मा तापातिरेकस्तरणेरसद्यः ॥ ६ 1
उपगच्छति येन साकमुचेरुदयाधौ) जगुष्णयासि तस्मिन्‌ ।
अस्िरात्मनि तापमश्रुवाने तद्रभूच्ततमिदास्ति कं विचित्रम्‌ ॥ ७ ॥
अदृष्ट ततिरगरेषदेहमाजामपि पुरतः स्ितिमीकितं तदानीम्‌ 1
अभजत ुद्यमक्षमामवस्यां त्रिधवनचञ्पि दरितमकफोपे ॥ ८ ]
निरतिरायतापनिर्वापणायेव कमलकछवरयकषहारविपिनानि किमपि परि-
मृमद्च॒तरणिकरनिकरः । कित बदुदररसरणिरप्षचरणारयितसज्वरथनःः
पधननाः 1 तरक्ष्णं च नमरमज्ञान्तमिददिरसेतापतया सेञ्यमानकदरीगरदान्त-
रममिनन्यमानदायिकान्तमणिवेदिकमयिस्खमाणस्रसकुुमाम्तरणमभ्यम्य-

१ फाव्यमाखा |

सानकपूरलिपनमारभ्यमाणधारायदासिकमासायमानकासारसेकनसुद्धाव्यमान-
गन्धोदकयत्ररीकदासारमुदधूयमानकामिजकन्यजनसुपयुज्यमाननवनाकिकेरस-
किलपस्वीयमानपाटीरपडकमेदुरवधूटीकुचाचरमजायत्त ।

छुचमण्डलमाङिरिद्धं कण्ठं जगृहे वक्रसरोरदं चुचुम्ब ।

स्ति स्म नितम्बमाल्रोह प्रमदानां जघनं अमान्ुपूरः ॥ ९ ॥

ताल्दन्तपवनादुमिकानसुत्तरीयमल्दन्जमुखीनाप्‌ ।

शरीतयेऽजनि ततोऽपि विसषैन्वक्रसीमनि तदास्यसमीरः } १० ॥

पयोधरोतमारितकष्ुफानां मासादेवातायनसेदिनीनाम्‌ ।

सीणां जहार धरममन्जगन्धी सीकर वेगवतीसमीरः ॥ ११ ॥

वीकः पौरविकासिनीनां व्यत्यस्तवकश्रमवारिरेदाः ।

स्वसोरमश्रीतक्चिरोजगन्धः क्षीरापगागन्धवहश्चचार ॥ १२ ॥

भरतितौधगवा्षगक्षितममदायक्रदाता पुरी बभौ ।

मिदिरज्बरवारणोदयन्श्गलक्ष्मावलिमपितेव सा ॥ १३ ॥

तदनु निरस्य ॒स्रोजनेतसदनादरततुदासनसमाराधनाय नवकुतुम-
निचयमवचनिीपुरयगयतरति स ॒बिविधतस्कोररकोडपरिक्रीडमानविकरोडं
पतनदलितिनाठिकिरफकपरिमहव्यपरदयावकपरिपदात्रध्यमाननियुद्धकोराहरं
विरप्तिरनिपण्णबिट्जनोत्सद्धनिद्राणपुप्परावीपरिष्तं दिवसकरमीतक्षीत-
उरानिरादद्धवसर्ति गजतुरद्संदोदमन्दुरां चार्तरवीरल्रिनीनिचदनसमान-
संम भमदोषमूटमिव भन्मथार्द्य्यंयहिस्दधिकण्टकं च विन्ध्यमिव
नमेरविरवितामेोदे व्या्ठनमस्थरं च प्रथिकशरीरमिव भियारोपषतस्चोमे
मत्यमरटोभरपाण्डरं च पर्तिवरापरिगरदीतमिव भायुरमधूकमाठिकामूपितं
पयमानमद्धलं च्‌ राक्चिमण्डटमिव मन्दरमण्डितपुप्पवदरुकतं च स्वर्लोक
रारयमिय सदश्षसमन्वितं संभायित्तरम्भाविखासं अ पाधिवसदनमिव
एयुटसालयच्यितं फोदापरिपूरितं च दयारिरूपमिव मद्रभियाधिते धारी.
निमेविते च यजनश्रीखमिव समयिकद्धिजपकषपातमाधितसंतापद्रं च वष्ट-
फीवाद्यमिव रविरमवाटसोभितततमभिरप्यककुर्भ च शणिराजदायनमिय

` ९ पन््छपिकृनदिपःा = उ+,

याजाप्रजन्धः । ५१

इृष्णलामासितं सदामोगसदहितं च गणिकासनाथमपि विमलस्वभावमविरत-
जपानुबन्धमपि बहुतरारि्टं जातिविरिष्टमपि नङ्कचरितान्वितं सरलोदित-
च्छायमपिं क्ुरवकसम्ं सुकवीरदोमास्पदमपि साध्वंसदगन्तरं मकटित-
स्पशनमपि नवनीपकाभिरामसुखुहनिरिविस्वयलासहरितमघिकठनिद्रपुना-
गयुनमुद्रणातिस॒क्मुद्धिलकणिकारसन्मेषदयोभिकेसरसञ्जूम्ममाणचम्पकमुदि-
फासवासन्तिकमभिजातदसितकेतकमारज्घविदरूनारग्वधमतितघ्रयुचुकुन्दमा-
पृन्तविकचमाकन्दमाकरितजागराञ्ञोकमवबोधद्याङिनिवमाल्कं निखिरुज-
ननयननिर्माणफर्युन्मीरुयता, तारतम्यातिदयेन साण्डवमपि निर्कपैताण्ड-
यस्य दृन्दावनमपि मन्दाक्षसंपदो नन्दनमपि मूरिनिन्दनविषेरदोकवनिका-
ममि निराकरणकर्मेणो मघुवनमपि ुवरृणावतरणस्य वे्ररथमपि महात्रास-
प्रिणतेः पानरीकुवौणमसखिपटख्जेगीयमानसरसर्सुसाधिमास्पदं परूतकदम्ब-
पापटयमानपञ्चशरविरुदपपश्चं कदारिकानिक्ररजोषुप्यमाणपुराणपुरुपदया-
यदानमुद्यानम्‌ । र
पिकरनिनदमर्यी नयन्मियोक्ति मरसवरसम्रमदाश्विन्दुवरषौ ।
उपवनपवनस्तदामिधावन्परिरेभते स्म तमानतं सगन्धः ॥ १४ ॥
तेत्र पुनरत्रमवानदोपसुमनोविकासदेतुरसौ वसन्त दव समन्ततो विटपिचा-
रीपुपर्मटन्भवितम्यदिवपदाम्बुजरसंपरकबहुमानसंमदादिव विस्मयमानमभिजा-
तकुुममाददानो जयविरिखसंम्रदणसीरमकराङ्कषिरासम्‌विष्ठतनुरिदमाचष्ट।
मधुवतक्षोदसदं मदीयः सदोपभोगेऽपि ससीरभीकम्‌ }`
पुप्प प्रसूते यवि कस्तल्रणामत्रेसरं कैमररमन्तरेण ॥ १५ ॥
संहृ किसु कापि दानिरियता चग्येयखेरम्बयो-
रसराक्षीन्न परस्परं यदुभयोरम्मोजमूः सीद्दम्‌ ।
हमापरित्पलाल्यते न सिरसा किं चाम्पकः फोरको
सृद्धः कि फमलाकरेयु न जुहुः प्रभोति लीरासि्ाम्‌ ॥ १६ ॥
लकित्ता व्वं-“-“लतावरीपु जति सुकूमारः समये मापवोऽपि ।
भणयेचदिः संगतिं भवत्या स भवेत्र्वगुणाकर्तदानीम्‌ ।॥ १७ ॥

+ 4 काव्यमाखा |

हे कर्णिकार सहुरीश्वरबछमल्वं
संतदेमरमता च तेति ह्वर ।
आमोदमारमङ्मिानसररोमनीय-
माविप्करोपि न यदत्र परं व्यथामे॥ १८ ॥
भजतश्चपरोदये विकासं रजसा दूषयति स्वसेविनोऽपि ¦
प्रमथेश्रपदार्मने निषेभो भवतः केतक युक्तमेव मन्ये ॥ १९. ॥
करस्य पदे निताभिमसितं क्षोमस्य नागत्वच
भासादस्य परेतममिसुरगं पत्यगरयक्तावृलेः ।
दविव्यादारभरस्य किंच गरलं देवेन संत्तन्वता
स्थाने फाञ्चन पारिजातदुसुम स्थाने भवद्धारणम्‌ 1 २० ॥
भमथाधिपाचनाये मिल्य भवत्पत्रभदरचंनेव ।
भूरुमनधेन पुसा स॒क्तिवधूपत्रभद्धरचनायाम्‌ ॥ २१ ॥
श्रीखण्डसाञजगतीविदितानुभाव
तत्ता सदनतां तव किं मदामः ॥
काम यतः कठिगदारणदार्येमाण-
देहोऽपि गन्धनिबदेन जनान्धिनोपि ॥ २२ ॥
पप्पैः कल्पयसे रसैर्मधुरिदां दन्दस्य संतर्पण
छायासंपदमातनोपि जनतासंमापनिवीपिकाम्‌ 1
पुष्णासि स्वयमङ्करैः शमगिरां शुस्कोकिखनां कुं
धाज्यामभे तवेव भूतविरपिन्पन्या मदाभ्युत्रतिः ॥ २३ ॥
उधानादथ मस्ननाय सुमना मघ्यादद्येतर-
चछायानायकसंज्वरमस्लमनोपायादुपायात्सरः ।
पायोजावरिदीघदृ्टमयुपव्रातप्रणाद्क्रिया-
सेगीतोवरद्रचकौदलमिलबृद्धायि रद्स्यलम्‌ ।॥ २४ ॥
अभिगत्य च फासारमयमित्यभापत ।
मीरजानि जक्नीलिकाभैरैः साकमेव सतते यकैः सद ।
मण्डलीमपि च मान्तौकसां म्यति स्मुटमसी जखाशयः ॥ २५॥

॥

यात्राप्रचन्धः । = भरे

. श्रादाव्जिनीकण्टकपङ्कराद्चीनन्तद्वैरन्तानपि संदधानः !
वदिर्गतेरम्बुनराजैमेर्वधाति विखम्भमयं तटाकः ॥ २६ ॥
दे प्राकर मा विषीद अगतीचेतःप्नियंभावुको

धत्ते यत्त्वयि चन्द्रमा वियुखतां स्थिव तद्धाषवम्‌ 1
सौदित्यप्रतिषादने तच पुनः शक्ताः परिप्ठु्ैते
पृथ्वीमध्यममी पराकृततमोदप रेभीनवः ॥ २५७ ॥
अनन्तरमस्राबनियत्रणसेहपरवशानुचरो निजकरविकितिदकमवगाद्य
कमराकरमवचितसरोजपर्ष्छतामरस्तः ससु्तीयै वारितो निपेवितदिवस-
बन्धुरयमवनिघुरधुरंधये मलत्दिराय मन्दमन्द्मस्पन्द्‌त !
गत्वोपकायौ कटितेदापूजः स सुक्तवान्मूसुरुक्तशेपम्‌ ।
्र्लो्यपाठे प्रतिपद्यते स्म सुचयैयायौः समयं नयन्ते ॥ २८ ॥
तथादि।

एप दुदनरोषदेवुकं भेदमात्मपतिना समे मतः ।

जापदामदह भाजनीमनन्पूरूपो भजति मूयसी व्यथाम्‌ ॥ २९, ॥

ईशवासरमणेरददौनादेमानयनमोददशार्रः ।

संनिषृष्टमपि दाश्वदारमनो दर्ैदोयधिमसे न द्यति ॥ ३० ॥

योपचन्द्रमसि पूणेविग्रहे मोदराुखपिताकृतौ सति ।

छानदानयजनादिकान्यसौ मोचनावभि सुदानुतिष्ठति ॥ ३१ ॥

आ रसातरुतखादयं विषोरा च वासभवनाद्रतागतेः ।

सिचयमानष्टदयो गवेषते स्फारविथमयुखास्पदं पदम्‌ 1 ३२ ॥

आधिवीचिमदनादिसंछृतिव्याधिमेपजविगेषवेदिन्र्‌ !

परमद शरणमेयुपामयं बह्मनिष्ठभिषजं भपयते ॥ ३३ ॥

देिकोक्तिदटकुश्चिकाछृते गाढविभ्रमकवारपारने ।

आममान्तवसुमन्दिरान्तरादर्थमिष्टमनघोऽयग्च्छति ॥ ३४ ॥
पण्डितः पड्विचारशसिकाव्यस्रकोयमयवच्कसंदतेः 1 ~
सारमारुटयते जगद्धनसषमारुदा्किमपि नित्यनिर्मेखम्‌. ।। ३५ ॥

५४

| कीव्यभाखा }

मानतकैमयवारिषारयः क्षालिनतेषु गगनादिषुषु ।
जन्तरद्गपलकरान्तरे सुधीरीराताद्रविणमीक्षते निजम्‌ ॥ २६ ॥
पारदुर्विघुखप्रकाशके तत््ववोघतनयोदये सति ।
सख कर्मकरणाधिकारिता नानरीति न कद्ाचिदप्यहो ॥ १७ ॥
विश्वकण्टकिंफरं विशुद्धया वेदनच्छुरिकया बिदारयन्‌ |
अन्तरं रसमघुप्य निर्ममः सरयेथा निर्पमं समश्चुते ॥ ८ ॥
विपरयोगसरमये स्वमायया विक्रियाशतसुपेति पूरुषः ।
हन्त स॒क्तिरमणीमवाप्य तामेष निर्विकृदिरिव तिष्ठति ॥ ३९ ॥
मुक्तिसंगतिमहोत्सयो सुनेरीदोऽयमिति केन वण्यते ।
चेत्तसा सह्‌ यततो निरते प्रेणिरागमरिरोगिरामपि ॥ ४० ॥
पि च।
चिचेन वृत्या विषयेण संगान्माटूप्मामेयदवशां मपत्रः ।
सलक एव प्रतिमासे चेदतः फिमन्त्मुखतालि भिन्ना ॥ ४१ ॥
निशसन्धिवन्धे निगमान्तवाचः परप्रतीनोरमिदां वदन्ति ( ..
सा च स्वरूपानरिरिकिणी चेदरैमतीतेरयरो न योगः ॥ ४२ ॥
अजादिकीटान्तमन्थजातमध्यस्तमेवात्मनि बोधक }
स एव चेदस्ति भवेतिदृत्तिरतः परं फ पुनरस्ति साध्यम्‌ ।॥४३॥
इतीदडीमागमदेद्धिकास्यामथीयमानामवनोधनावम्‌ ॥
ददोयम्ीमितय सपोभिरेकः पारं परे याति भवाश्वुरा्ेः ॥,४४ ॥
च)

विना श्डभ्रपतनं विगमो न हि जन्मनाम्‌ ।

भास्वतो दर्धोनख्ते प्रशमस्तमसामिव 1 ४५ ॥
सधिक्यमरस्माञ्जगतोऽधिगन्तु वि्वाधिके्तविषयं प्रपये ।
कारगर्माटमयापनुच्ै कृतान्रदिक्ष्कतिनं मष्ये ॥ ४६ ॥
शहारभजुम्मणवारेणाय भसूनकोदण्डरिपुं मप्ये ॥
किनितुमार्ति निपयाध्वजन्यां वटद्रुमाधोवसतिं भये । ४७ ||

यात्राप्रनन्धः । 9)

मोहातिरेकस्मयमोपणाय पादार्दितापस्मरणे प्रपये ।
कमीटवीपाटनकौतुकेन पाण विराजत्परश्च मपय ॥ ४८ ॥
विशद्धविक्ञानविकासदेतोः पवोधसद्राभरितं भषये ।
तापृत्रयाटोपसमापनाय म्रखियधामाभरणं मरपये ॥ ४९. ॥
पमल्यसेपादनवान्छयादं मन्दाकिनीमाल्यधरं मपये ।
परसादलामं परमीटमानो सग्धस्मितोलासिसखं प्रपये ॥ ५० ॥
श्यथामदयां व्यपनेतुकामो नान्ना डं नाथम ध्रपचे 1
ग "००" ॥ ५१ ॥
सयै्ततासारभृतं भ्ये निःसीमसीदित्यनि्ि प्रपये ।
अनादिोधायतनं मये स्वतव्रतायाः सदनं प्रपये ॥ ५२ ॥
हरं भरपयेऽहमलसशक्तिममेयसाम्येमह पपये ।
शिच परपये जनकं विधातुरीद दीकेरायुरं प्रये ॥ ५३ ॥
ति प्रपसिमीदास्य तन्वते तत्त्वद्धिनः ।
त्रतुन्यायरसिकास्तचाद्शफलाप्तये ॥ ५४ ॥
तदनु तदनुवणितद्या्रसमाकर्णनादिव विरक्तमावमापायमानः कमपि
शमप्रकपैमुपदकेयन्नरुणसारयिरवततार्‌ चरमगिरिदिखरम्‌ । .
ˆ अस्ताद्रिशद्वादतिमात्रतुद्धादात्माधिनाथं पतयाठमन्भौ ।
दष्टं नलिन्यो ध्रतभीतिभारा म्यमीख्यन्नीरजङोचनानि ॥ ५५५ ॥
नमप्तमारुद्ुमपष्ठवाभा नव्या वनौ सान्ध्यमयूखरेखा 1
सम्मोधिनिमेजदभी्युमाटिरथामकोसुम्भपताककिव ॥ ५५६ ॥
दिवस्तकरविमयोगतनीयसीनामायाविलासिनीनामसितजल्दानुकारिमी वे
भिकाषोरणीव्‌ तमिसपङ्धिरदर्यत 1 ॥
मतिवेदम तामिण यन्दीृत्य (नियत्रिताः 1
ममा इव पतंगस्य दीपरेखा दिदीषपिरे ॥ ५५७ ॥
सपद्व गगनपयाद्ुपसरता वास(र)करेण सरभसानुस्रणोद्धरतमःप्रति-

व वि््तारितानि परिप्करणयुक्ताफन्यनीय तारचछ्रपररानि
शेरे ।

५५६ कानव्यमादय ।

तमिन्रकस्तूरिकयानुलिप्ता मदीपचाम्पेयकृतावतेसा
बारी दिद्ासकरच्जकानां यन्ध चन्छरागमनपतीक्षाम्‌ ॥ ५८ ॥
त्रान्ते सिन्धुरवाप्द्रेशादानन्दयन्सर्वदिगन्तराणि ।
ध्वान्ताभ्यमित्रीणतुपारतेजः प्रयाणभेरिष्वनिराविरासीत्‌ ॥ ५९ ॥
जगत्य संकोचयृतः सरोजादिन्दीवरं यावदशिस्ततोऽपि ।
मौनस्सो यातुमियेष तावदिन्दुस्तदुद्धोषकयो जजम्भे ॥ ६० ॥
विगतसककाराविकासकर्मणि परिद्तविपयानुमवि संमीकितसरोजच-
शपि तेजः किमपि दीपाकारमन्तरनुसंदधाने फाठकर्मन्दिनि एथुलतमः-
प्ररमेदमुपपादयन्मवोध इव सुधारो भगवान्भादुरथूत्‌ 1
चेरिन्टुनाभूतपुरस्तमिा पश्चष्य एिुत्तिभिरः बभासे 1
हतोत्तरीया हृदयेश्वरेण तन्वी नितम्बस्िमिताम्बरेव ॥ ६१ ॥
संध्यारुणं प्रागथ सन्धकारं पश्चा्रभः ावितमिन्दुभास्रा ।
रेजे विराजल्रमनृम्भमाणरजस्तमःसत्वमिनान्तरद्नम्‌ ।। ६२ ॥
परहाद्ने महति तत्र सतिमरूढे
वाराफराम्बु्दरी ववृधे यथेष्टम्‌ ।
चन्द्रौपलाः सरसतामधुरुत्पकानि
चज्गुः स्मितं किमुत यानि सनेतनानि ॥ ६३ ॥
न चेद्पुराणौ पुरुषौ नताद्धीवशंवदोरःस्थलवामभागौ ।
तादाल्विकं तावपि न क्षमेतां कामोयमे का गणना पररेयास्‌ ॥ ६४ ॥
काश्यां तदा कामरुलाजनीति किमद्धुतं तत्र कृतान्तरात्रोः 1
तथा स्मरन्दग्धवतोऽपि देहे संखदयते दौलयुतास्तनाङ्गः ॥ ६५ ॥
तथाहि 1
विखसिनै काचन विभयु्छा सेतापिताङ्धी नवचन्दरिकामिः ।
विगरदैणापूरवमिदं विषण्णा जगाद्‌ चन्द्स्मरगन्पवा्ान्‌. | ६६ ॥
कोदण्डदण्डः कुरुनन्दनेन सुक्तो रपा मूधि शादाङ्कमौलेः ।
दिमधुते यत्त्वयि मापपात मदुष्कृतानां महिमा स एषः ॥ ६७ ॥

योत्नप्रबन्धंः { ५७

पन्थावरीमज्ञनसंचितेन दोपेण दोपाकरता तवेन्दो ।

आलोकित लस्यत एव चक्रैराशास्यते चण्डकरावलोकः ॥ ६८ ॥
कषपाकरषवेर विभावये त्वां हालादकाद्प्यतिमात्रवोरम्‌ ।

स कण्ठ एव स्तिमितः स्मररेरुपागमस्त्वं पुनरुतमाज्गम्‌ ॥ ६९ ॥
पिभ्धिक्तरिखोकीजनगदेणीयां चारित्रयुदधां तव श्चम्बररि .।

मबन्तमेवे परिदत्य के चा धनुर्भृतः सयु पराक्रमन्ते 1\ ७० ॥
युगधा चेतोमव मादृशीपु गुहरभवान्यसकटीकरोति 1

हद पुरदरोदिणि पोरुपं न्तत्क या बिनिद्राठुमगात्तदानीम्‌ ॥ ७१ ॥
आसेटमध्वन्यवधू्गेषु भयञ्रयन्यश्चशरः किरातः ।
पिकारिगीतिप्रचुरो वसन्ते मरही मदरागुरया निरुन्द्रे ॥ ७२ ॥
संभ्नाम्यदिन्दिन्दिरचक्रनेभिसीमग्तितादोपदिगन्तसीमा 1
महीतरान्धंकरणः परगिर्मधाति पान्थानतनोः दाताद्धः 1 ७३ ॥
तत्तादृशा दक्षिणतागुणेन विभावयन्विश्वसनीयमावम्‌ ।

मर्नवोऽयं बत मादशीपु प्रभ्ननल्वं प्रकटीकरोति 1 ७४ 1
मथ्येनितम्बं मरुयाचरस्य स्पष्टो नु दावाभिरिखाकर्पिः ।
विपोर्भिरन्यालसुखच्युतो वा मन्दानिखः सौति ममाङ्गतापम्‌ ॥ ७५ ॥
उष्णः स्वमायादनिरभेकोऽयमुपाधितः श्चीतरतां दधाति ।
जशिङ्गनादस्य कर्थं धटेत पत्रावद्रोपः परथा रतानाम्‌ ॥ ७६ ॥
उप्णच्छिदासुष्णनिपेवणेन भिषग्जनाः प्राहुरिति प्रतीताः ।
कुम्भीनसा पोरविपोपष्णदान्त्यै पिबन्ति बाखानिरयुमवी्ैम्‌ ॥ ७७ ॥
हराक्षिकीरभिदहता रतीडप्राणानिखा एव परं धरायाम्‌ }
पटरीरश्चैटानिरकैतमेन पान्थायीष्ठोषरृतो वरन्ते ॥ ७८ ॥

स्वयै जगस्राणतया स्वधाम चियोगिनीविम्रहचक्रवालम्‌ }

नमस्वततो निहतः कृदयानुरवाघ्ठजन्मामवदाश्रयादः ! ७९ ॥

दित्तो यततः दैत्यमतो बिरति नवः समीरो न तु शीत्तभावाद्‌
जस्माबखे्‌ चजतामदीना भिना रसन्ञाः परमत्र मनम्‌ 1 ८० ॥

५८ कान्यमाटा 1

पटीरलेन्द्रफणाधरेभ्यो जनावलीजीवितमोपवियाम्‌ ।
ओभ्यसता चेदसुना गृहीता निदरापि नेप प्रसरेद्िषादः ॥ ८१ ॥
अयं मुजज्ञावदिपीतसचेपः समीरपोतः स्वविकासहेतोः ।
वियोर्मिनीयजीवितमारुतानामसंश्यं संगहणं तनोति ॥ ८२ ॥
निरागसामध्वगसुन्दरीणासुद्धेगदानादुपजातरोपाः ।
स्वच्छेन्वमन्तः इवस्ै निरुध्य मन्ये निगृहन्ति महानुमावाः ॥ ८३ ॥
जगत्रयोपद्रवश्चातनाय पीताम्बुराडिः प्रथमो सनीनाम्‌ 1
चालानिलाटिधि च पिबेदवें न चेदयं नागिीढरोपः ॥ ८५ ॥
अगस्स्यदिव्यारूतमापतन्ते वृ्टेरवम्राहयुदन्ति वृद्धाः 1
अहो भवत्यस्य समागमेऽपि वियोगिनीलोचनवारिव््िः ॥ ८५ ॥
ओं पयोधेरवलेपदान्त्ये समीरणस्यापि च सर्पनालम्‌ ।
विधिर्विदध्यान्न यदीयसुर्वा कथं न जयित कथायद्रेपा ॥ ८६ ॥
श्रीरामविर्ेषविपण्णसीताम्राणम्रतिष्ठापनवीततन्दरः ।
खीणामसुमरासपटोः समीरादतो हनृमान्कथमाविरासीत्‌ ॥ ८७ ॥
विना जगस्ाण मवन्तमेषा विश्वत्रयी न दवसितुं क्षमेत ।
हहम्बिधेऽपि त्वयि खेदंहेती वियोगिनीभिरवद्‌ किं चिभेयम्‌ ॥ ८८
धर्मच्युतत्योचितमाञ्यगस्य तीकष्णाछ्ृतेर्देदिवधेकरस्यम्‌ ।

~ घवि्ुषमीश्रयणस्य ते तु दाक्षिण्यघन्याञ्ुग तद्विगेयम्‌ ॥ ८९ ॥
भवन्तमाहुः प्रथमेदमूर्तिं पदार्थ्दधेः परमं च हेतुय्‌ ।
सदागति चात्र समीर रं ते युक्तं वियुक्ता युवतीर्निहन्तुम्‌ ॥ ९० ॥
भ्रूढमन्तः पयिकाञ्ननानां चियोगदोकानलविस्फुटिङ्गम्‌ ।
किं मञ्जरीगर्मरजःकरीयैः समीर्‌ संवर्भयतः फलं ते ॥ ९१]
भृणा न तते दुक्षिणगन्धवाह तवावतारे तरवोऽपि धाञ्याम्‌ ।
वितन्वते व्यक्तरारीरकफम्याः प्रवाखपाणिमविधूननानि ॥ ९२ ॥
स्वामश्चुतां वाचि तपोधनानामाशीविपाणामपि वक्रसीनि ।
विपामिवृद्धिर्विदिता नभस्वन्रती जगत्यामतिदार्णोऽसि ॥ ९३ ॥

यत्पवन्धः । ५९

सदे चृ कोशति षद्पदानां कु(्)रवाधायिषु कोकिरेषु ।
अपह्ुवानो धृतिमध्वगानां भवान्विनिङ्गे पवमान वाल्यम्‌ ॥ ९.४ ॥
आः करूरकमसि फणामृतोऽपि धरातकेऽस्मिन्स दि तीदंदोः.1
प्राणानिदानापियति अजानां भवान्पुनः स्पर्यानरीख्यैव ॥ ९५ ॥
अये समीरानिरशमध्वनीनवधूवधेः पा्तकमर्जिते ते 1
रीपरवारुव्यपे्चतत्तमलछा्रपतिरपि किं प्रशाम्येत ॥ ९६ ॥
भृगुमपातं बहुतीथसेवां दिने दिने दीप्दिलिप्रयेशम्‌ ।
मृरोपि मन्द्ानिर कामन््वं कुर्वन्मुदुः पान्यकुटम्बदिंसाम्‌ ॥ %७ ॥
मानयेकमृमे मलयाद्रिवात मासदधवीमाज्मवस्थिरति ते ।

अचिन्तयन्दृन्त कथं तनोपि पदे पदे स्रीवधपातकानि ।॥ ९८ ॥
्रावसतुबन्धावसरे कीनदरेरन्म्‌टितश्वेन्मर्यः समूलम्‌ |,

गृ्ंस मन्दानिर निबैयं त्वां पद्यन्ति किं पान्धविटास्वत्यः ॥ ९.९. ॥
मन्दं समागत्य ममांडुकाममारम्बसे स्वेदमपाकरोपि । ति
जौ पतस्यादितचापरस्त्वं पराङ्गनास्पदीमयं न किं ते ॥ १०० ॥
मामञ्चनेति स्णदा मा समीर वियोगिनी व्यक्तमनञ्जनादम्‌ ।

कन्या दृपस्यान्यकरदाहीः रुष्टा त्वया किं फरूमाप्तमासीत्‌ ॥ १०१ ॥
छृतावतासे दि गन्धवाह कन्दपेनाराचगचाक्षिते मे 1

माणान्गृदयणाययु यतो मवेयममीकविश्ेपकयानभिज्ञा ॥ १०२ ॥
भच्येव संन्यसि मन्दयात कान्ते मदीये करूणां दधासि ।

गद्धाति चेन्मामिव नियं तं स॒ किं समायास्यति नान्तिकंमे 1 १०३ ॥
रणे शाताद्भस्य रयातिरेको जत्य चापभृतः प्रसूते 1

मन्दं रथं त्वामधिरुद्य मारो मन्ये मदेदोन पराजितोऽमूत्‌ \॥ १०४ ॥
मवेन्तमाठम्ब्य रथीभवन्तं सखा रतेः द्वैजिगीपुरासीत्‌ ।

भरे रणे ते प्रतिपच तस्मे चक्रे त्वयः स्वाशयुगतानुरूपम्‌ ॥ १०५ ॥}
यना रतीं भगवानंजेषीचद्भचत्येव समीर मत्या ।

दिवानिदो आम्यसि दिच्छुखेषु तथापि ते शाम्यति नैष द््पैः॥ १०६॥

६० काव्यमाला ।

आयासि शीप्रं हरिदन्तरेभ्यः मेस्तु चण्डांुसुवो दिगन्तात्‌ ।
कामार्मीतिः खल तत्रे देतुः सा चेन्न हन्याज्गतीमकाण्डे ॥ १०७ ॥
मामा मरन्माणव वरूगनानि परकाममन्द्मकते विधेहि ।
एदे पदे व्वन्मदमञ्जनाय जाग्रत्यमी जातरषो खजङ्गाः ॥ १०८ ॥
तदनु मदनपीडं सोदुमक्षमतया तया हरिणशचवेक्षणया प्रियतमाय
संमरेषिता सखी समेत्य तमित्यमापत--
सन्त्येव कान्तेषु समश्रुवाना रागातिरेकं ख्टना जगत्याम्‌ }
नालोकितो न्‌ श्रुतिमागतो वा तत्या खगा्ष्यस्त्ययि मावबन्धः ॥१०९॥
आस्वाय दश्वन्मधुनोऽपि हृदां गुणाव ते कुटिलायताक्षी ।
नितान्तदृप्ता नियतं सखीनामादारबातीमपि सा धुनीते ॥ ११० ॥
वृरीकृतस््यदविरहार्तिभाराददित्वरोर्धरितिरिवास्याः ।
शन्दीवराक्ष्मा बदनारविन्दे संदृश्यते जातु न मन्ददासः ॥ १११ ॥
मनोभवो धूममयेरिवाधैरु्पादितादूष्मरबाप्पपुरात्‌ ।
मीतिव सस्या मृशमायताक्ष्या निद्रा दशेर्ैव पदं निधत्ते ॥ ११२ ॥
पराष्युखी चन्दनपङ्कलेपवीरीक्रियामाल्यविभूषणेषु ।
मारा विधते सबदोष्ठनिम्बघुधारसास्वादशते तपस्याम्‌ ॥ ११३ ॥
दृतिकावर्भित्ेदीपितं भवनानरय्‌ । 1
कामी निकौपयामास कान्ताकेपञुख तेः ॥ ११४ ॥
आरीदितेोक्तिनिकरादनु दृतिकाना-
मामापणादनु मनोमवद्सनाच ।
लम्खानमानकलिकफामपरो विलासी
संप्रीणयन्मियतमामिदमावभपे ॥ ११५ ॥
पादीन्येतुपदेवतया स्वया ददि
माञचापिते फवरिकारचनादिरत्ये }
दंसायुना परिजनेन सयुर
ृ्कर्दाक्षि तव फेन ममू फोपः ॥ ११६ ॥

यात्नापरजन्धः । 4 ६६

यः दैदावासभरति पाणितले निवेदय

संवर्धितोऽजनि मया दयिते स कीरः ।
आल्याति वाक्यमदिर्तं त्ववि रोषवत्या-

मिव्यद्धुत न विरुणद्धि यदात्मजोऽपि ॥ ११७ ॥
मे मया न गणिता भवदाहतेन

ये मीनकेतनसमीरकिदोरघल्याः ।
जासीत्ततोऽपि मम भीतिरदो भव्यां .

धैषुल्यमानि विषमो विधिदुविषाकः ॥ ११८ ॥
मन्तुस्परलो रचयित मम दि्षणानि

स्वातश्रममसि तव जीपितनायिकायाः ।
क्दपैगन्धवद्कैरविणीविटानां

कावा कृद्ाद्धि मम निग्रदणे प्रसक्तिः ॥ ११९ ॥
आगःसमीक्षणकृतस्तव चेदमपैः

शोणापेरे विरचय स्वयमेव दिक्षाम्‌ ।
मां विप्रमोगिजनमारणवीततन्द्र-

कन्दपैपातकिेरे न समधयेथाः ॥ १२० ॥
पादारविन्दतरुताडनवाहुयच्र-

निक्षेपतुङ्गकुचदुगीनिवेदितानाम्‌ 1
कामं त्वया कनकमीरि समादिताना-

मद्य मवामि मयि नेदपराधशङ्का ॥ १२१ ॥
प्रारभ्य पञ्चदिनानि तच प्रसाद-

मभ्यथयन्रतिपतेरधिदेवतायाः 1 ,
ध्याना्नव्रजनजागरणादि. वे ।

भीतिनै ते तदपि यत्स ममेव दोपः ॥ १२२ ॥
शातोदरि शुफुरिजे्थनुरुताया

मदे छृतेऽपि सति कोपनया भवत्या ।

६२

काव्यमाला |

जशान्तमायुगमरेण विचित्रकमौ
ममौणि हन्त मम छृन्तति प्श्वयाणः ॥ १२३ ॥
विश्त्रयोद्रसुवां विशिखनजानां
दाश्वद्ययं रनयतो मयि दाम्बरारेः ।
नाणीयसा सुजमदेन नताङ्गि शङ्खे
वेणीरता विरहिता तव मालिकाभिः ॥ १२४ ॥
कीडाचकोरदिस्षगोऽपि शदाङ्गि नूल-
मेते परं वयमिव त्वयि सापराधाः ।
मन्दस्मिताख्तमरीचिकरैरमीषां
वृतिं यदा रचयते न तृपतुराणाम्‌ ॥ १२५ ॥
तचाृदीः कुरवकीमयनं तपोभिः
राप्यं न भेरुपद्यीमपि दूरमूताम्‌ ।
हित्वा चकोरनयने भवतीमिदानी-
मम्य्थये तिलकरभावमदोकता च ॥ १२९ ॥
माणेश्वरस्य पट़चाटकृतः कुचादि-
कप्तूरिकफाभिरनुलिप्य अुजान्तरालम्‌ ।
वेखतिरुद्धनचणम्रणयाभिरामा
रामा ददौ रदरपरीं सुसवीरिकां च ॥ १२७ ॥
शक्तकोपराकरावरीसरग्वीरिका "तिम "^" ल्म वमौ ।
चकुः प्रकटरागमेदुरस्वस्ममानसनिविरनं मिथः ॥ १२८ ॥
पाणिना भरसवसद्धिनीमरिश्रेणिकामिव निगद्य वेणिकाम ।
सुध्यो य॒खसरोरुहासवं सेवते स्म छमरादरो विरः ॥ १२९ ॥
पारलोष्रुपरिज्म्बने. चद मेकनाप्नथिगता मियस्तयोः \
चारुतामरससुद्रकश्चिय व्यानञ्चे वदनमण्डलद्भयी ॥ १३० ॥
आसमेतरनुरागसंपवः छयनं विदधतीव संमदात्‌ ।
गादपीडितर्दच्छदा्चना फामिनी व्यथित भौङिभूननम्‌ ॥ १३१॥

यान्नामबन्धः । ६२

अन्वकारि पुरुकैरणुदरीबाहुनद्धपरिणेतृसंतेः।

निर्मरम्तननिपीडनोद्धता शम्बरारिदारदास्यमण्डली ॥ १३२ ॥

मस्यमुप्य नितरां पचकम मा स्म सीद्दमितश्चरुखिति 1

स्वस्तनाम्रमणिकी्योुगं सा हदि प्रियतमस्य संदे ॥ १३३ ॥

अस्घृरात्तरयुगेन फामिनः पथ्िमाद्गसपगूहने वधुः 1

न्यस्तमस्य हदि मक्छुचाश्वरं नि ःसरेद्ुवमिदेति किं धिया ।१३४॥

चिचतजार्यनचिरात्ययैनसो भञ्जनाय शरगुपातसादसम्‌ 1 ,

करतुमेष किय कामुको दठादध्यरुक्षदबरकुचाचलम्‌ ।॥ १३५५ ॥

या पुरा विरदिणी स्मरादगराप खेदमतिकोमङेरपि ।

सा यमू यनितारता्भरी(निर्दयभियविमैनक्षमा । १३६॥

निर्विशद्धनखसंनिवेदानः पाणिरोधरटितोष्ठचुम्बनः ।

स्व्तिकोडिकषतकुनवोपगृहनः सैरलञ्पररनावम्ीनः ॥ १३७ ॥

विपररम्मविदितानुतापयोः संग्रहृ्टमनसो; समागमात्‌ ।

तत्सषणे तरुणयोस्तयोरमृष्ठद्चि तादायपथो रतोत्सवः ॥.१२८ ॥
तदानीं च तरुणिममदानीतरमसमुच्छत्य केटीतल्पतरादुद्ेरमेखकाडम्ध-
रविमान्यमानसंरम्भा निजन्मसचिवस्य समरविदेपसंनादमसहमानेव तमधो
निपातयन्ती तव फितच दर्पीतिरेकयुतादयामीति तर्जयन्तीव परिदताव-
गुणां रूवष्ठीमाद्रधाना दडानदष्टापरोष्ठपष्ठवमाविष्कियमाणकण्टम्रदणचण्डि-
भानिदाया मानु, सपद्वि मारयामि मवन्तमिति सविकारघदयीरयन्ती श्रचणा-
यतेसनकुरुमपरिमराङृष्टमयुकरकुलवयाचारतया स्वबन्धुभिरिव दीयमानचन्ध-
भदरपद्ेया साटोपविधीयमानचयेरामिधातमायत्तवितायमाननिःश्वासपवनपरि-
यीनमादिततनयपिारपासुयुष्टिमिरपनीयमाननिरवधिस्वेदमतिनिटितनस्रप्यु-
भवितीममाणनानािधमसेवेदमाश्च्येगरिमनिश्चलविरोकनोदधीवपरिसरगतम-
शीपजाने किमपि विपरीनमदनरणरतियररीयक्रार शातोदरी ।
नेस्िन्विन्ममी तनुमनियुद्धे पराजयं प्ा्तमिवातिमाप्रम्‌ 1
दभ्वाबविन्देन निनम्बमागमाम्फाययामाम गूगिश्नणायाः ॥ १२३९ ॥

‰४ काव्यमाग |

संदुप्यता ताद्दासाहसिक्यान्भीनध्यजेनेव छता स्गाक्ष्याः ।
पर्यस्तथम्मिछ्ठपरिच्युतानां बभूव दृष्टिः प्रसवावरीनाम्‌ ।\ १४० ॥
कुचौ कराभ्यां कुख्डैख्तुद्धौ जग्राह कान्ते जल्मेक्षणायाः।
अतायमानादनयोः परकम्पान्मध्यव्यथा मां भवतादितीव ।॥ १४१ ॥
सा मेखलमद्नल्वायपोपैः कण्ठोद्यत्ाकुनिमादर्मीतिः ।
वक्षोजनतेरपि वारिजाक्ी चिरेदायं देवतमारराप ॥ १४२ ॥
ज्वा गदं पौरुपमाप्थित्तायाः पेदिरे विङ्कवतां प्रतीकाः ।
भीरोरनीका"' “बते मकम ेधिच्यम्ञुनि ख श्रयन्ते ।\ १४६ ॥
श्रान्ता पुनः साभिनिभीलिताक्षी कान्ता पपात्तोरसि कथुकेस्य
क्रीडासमावद्धवियातमावनीडादिवामुप्य तर विदान्ती ॥ १४४ ॥
संभोगान्ते किमपि सुमनश्ापनािधभेन
भरदयुपायाः परियतमहदि सीमे स्थैभसिद्धभे ।
गादोसीडावलयितकुचोद्वान्तकाईमीररश्ष्या-
सायो रेजे बरूवदमितो धद्िता देमरेला ॥ १४५ ॥
सम्बनोद्भमितवीरिकाषटपटूषितमियदगुत्यिता वभू; ।
गघ्नकामकरवालवलरीमाहवप्र फटितामथादणोत्‌ ॥ १४६ ॥
इति किल परमासनः सुसन्धर्विप्यसमीरविसासतैस्तरतैः ।
जगदिदेमभिपिच्यमाननासीदमितमवज्वरेयेदनानमिज्ञम्‌ ॥ १४७॥
वाधूलवंराधूवहस्तु यावदूको निवेवितसाध्यकृत्यसतानमप्वुतनियमादरम-
वाहनिमैचदसिखविषयामिरापोऽपि मानसपयनीत्करकेतुदाप्तनः छखम-
णेत । तदनु दिगन्ननाददसमालिञ्नचन्दिका्नरागः मकरटकल्ड्ेतवादति-
चित्तेपभोगपरिभरन्तिगरिमविश्ान्ततनुलतीं ्देन्तरेण विमावर्द॑ दधानो
दरनिमील्दानीलसरोजलोचनमारम्यमाणनिद्रारसानुमृतिरियग्रसलिनीति त-
दुषगृूदनेविधायिर्म करसहत्तिमात्ननः उनिरूपतटरन्भयुरविदास्नेवषरिप्खान-
मूिरपराद्रिनिकेतदयनमजिदीत उुदिनदीधिति
गरगनमगित्तीवदिखराद्मिसरति दिदं निकरे चरमम्‌ 1
श्राप कुरिदायुघाशना परिपाण्डुदध्यां वियोगयिवरोव ॥ १४८ ॥

यावराप्रवन्धः । ६५

दीणपाण्डुरिमिजीणपलाशा रूढसांध्यर्चिपटवपङ्किः ।
पूर्दि्बततिरम्बरलक्ष्मीगूयणं तयनगुच्छमपुप्णात्‌ ॥ १४९ ॥
भआतमनश्चिरमसेनिधिहेतेर्वृतं किमपि वारिधिनेभेः 1
चिन्तयत्निव दानेरुपतस्थे रोकवन्धुरथ मध्यमङोकम्‌ ।। १५० ॥
नभोमणिप्ाङ्धणनर्मभाजस्तारामिषाः केचन राजदाराः 1
आलोकमागौदरविन्द्बन्पोरपासरन्नध्युपितोदयपद्रेः ॥ १५१ ॥
द्वियो श्रानन्दयितुं विधाय तिरस्छृतिं ध्वान्ततिरस्करिण्याः ।
मदया"""रमा मदसां स रप्निराकागारद्चस्थरमाससाद ॥ १५२. ॥
अर्केदियासमागधिगत्य वों माज्गस्वु स मातरूपास्य संध्याम्‌ ।
पिनाकिसेवां प्रणयनरनेषीनिमा्यं निस्वुलस्वदृचतिः ॥ १५६३ ॥
दति समरपुवस्य छलौ चम्पूकाव्य चतुधं आशरागः ॥

पम अभ्राः ।
निप्फाधिरैक्षि्ट स निन्नगां तां पयस्विनीं पाण्डरफेनजाखाम्‌ 1
सुपर्थधेनोः युतवतसलायाः स्तनान्तरात्सद्य इव भटृत्ताम्‌ ॥ १ ॥
रीवारपादधिस्तरटसीश्नि यस्या निरीयते चीचिनिरस्यमाना ॥
छ्ायगादेन गणेन नृणां भक्षादिता पातकपोरणीव ॥ २ ॥
समरिरासवियरनेषु शद्वदधिृतावर्तगभीरनामिगकम्‌ 1
दनी चटमीनदषटि गात्रं मञते रागवतीव या पयोधिम्‌ ॥ ३ ॥
पाददधयप्रमवसारणिकासरम-
निःसार्मेमाणकदरीकतया नितान्तम्‌ 1
आमाद्वितापि शता विदधाति यम्याः
„ सस्यावलीकरनकीर्तिसुसेन योमाम्‌ ॥ ९ ॥
मपमपणमग््रमृनतेरयमावर्सनमाचरन्युधीः ।
भदुभीयनन्यन्तरावसत्छनिमीव्येव फटर्थितश्िरम्‌ । ५ ॥
मदिनैद्न्त्ति नम्याः कनिति नित्यक्मणि !
जब्दषटतपनो भामः प्रानिष्ठन स धार्मिकः 1} ६. ॥

६६ व्यम (

श्रीनन्िदौरद्विपदानधारा दारावरीमर्णवमेखसया ।

पुण्यम्ुपूरामथ भूसरनद्र॑ पिनाकिनीं मापदसौ गरपननाम्‌ ॥ ७ ॥

उरुभि्तरफेततकैर्दन्वन्मदिषी दीव्यति या मनेोक्नसूते ।

करधौतपिधानसङ्गदस्तरमिरुपतेव महामैरभीकणम्‌ ॥ ८ ॥

अतिसनिहितोच्दरयावद्धे निपुणामादितनी चतङ्गभावाम्‌ 1

अनुगच्छति या महीपतीनामनघा नीतिमदर्दितान्तरद्धाम्‌ ॥ ९ ॥

तत्र च पयित्रतरपाथसि प्रणीतमजनविधिरेप राज्जनदिरोमणि सरो
गरणविसक्तसारणीपूरनिःैरत्यमानदारिनिचयसर्व्धनकरिय ठुङसमिदाहतिकुतु-
हरुवशषादमहारद्षतविनिगततेरवनिनिसिम्पमाणवककदम्बकै ससभमविडग्ब्य
मानसष्वनरदस्ा शम्बरकुलेन सुहुरलक्रियमाणजाद्लमदीभागमागमजल
भिपारगधीरजनमेधामिभूतचण्डीशङ़ण्डर्मतिरुद्वय लुण्डीरमण्डल पाताल
श्ुवनमिव फणिराजसमधिष्ठित विपिनान्तरालमिव व्याघपदुलाज्छित कल-
श्ाव्धिहधदयमिव कैटभद्धपिनिद्रागृदाश्चित विपुरुगिरिदु्मिच विमतभवभी-
तिसरञ्वरवण्डरीततिद्रमदिण्डत पुण्डरीकपुरम्‌ ।

प्राङ्ारपम परिखासरम्यामुन्मेषवल्युकवबृङ्गपत्रे ।

यत्रामितानन्दमय महान्त रिरीयुखा सीधुरस पिबन्ति ॥ १० ॥

तत च धरणीसुराम्रणीरनर्गलश्रद्धासमादिततीर्थावगादन सोतुकमाक्रान्त
चि(नि)त्छमान्तरो यवनिफरापनयनक्षणटक्ष्यमाणतेन पुञजसछादितददादिदा
वकाद्यतया वारिदधटाविनिं घतमद्तकरसदस्षमपहसन्त निपुणतरविनिदिते-
क्षणनिचूप्यमाणनिखिरमतीकतया मणिभवनमध्यदेश्षमविष्टमिव ददयमान-
मरुणसुतिक्षणविधावपदृ्तदाकषिण्यमपि दक्षिण चरणमधो निधाय तिष्ठन्त-
माटोपगरिष्विक्षिपभाविर्नी त्रिुवनविपततिमभिदाद्कय सरयसुपसरता सन्य-
करपद्येन काल्तिविनिवारणमिव ाचिदाकुशचितभितरपदसरोजयुचम्य
नृत्यन्तमेकदसखतरविन्यम्तेन सरमसपरिभान्तिसदीदेतिना पवमानसचिवेना-
""""रि(निोविष्देदतया विन्सद्टापदसारयेष्टित ैरासरौरनिय मासमान
मियदेव नततेननयाुगुणमित्यन्यपाणिसतन्यमानमतिटदडमरदात्कारक-

|

8 यात्रापवन्धः ¦ ६७

न्दर परिच्छैदयतेव प्रं परदायसरसिजेन विरचिताभीतिसुद्रामिनीतिमादि-
मरमद्वाक्षीत्‌ ।
अवस्थिते मय्यपि गर्मदासि भागीरथी किं भवतेव धायौ ।
जगतपते स्थापय तामिति मन्ये स नभ्रीकृतमौखिरासीत्‌ ॥ ११ ॥
साकर्णनव्रजनतीभैवरावगाद्‌-
निर्माद्यगन्धनिवहपरहणायलेः
अन्येन्दियायरिम्बेष्य भूदा कृताथौ-
- मस्तीदुप्य टडमक्षमयेव जिह्ा ॥ १२ ॥
संनिधौ मग समस्तदेहिनां यृतमेव निखिलार्थसाधकम्‌ ।
तत्कवमिति फं नु ददीयन्पुण्डरीकपुरनाय नृत्यसि ॥ १२ ॥
नारीकर्सभवमुखामरनायकानां
सत्यादिलोकपतिभावसद्धिलाभम्‌ ।
भाश्चस्स्वदेकपरतग्रसुदराहरन्ति
तेषां पुनः फिमभिट्प्य तनोपि नाखम्‌ ॥ १४ ॥
भभितेदरुदिणाण्डमण्डलीनामधिनेतुः खगताणिमादिमूतेः ।
पटते खलं फासुक्स्य गी्यास्तव रंसनरताण्डवानुचन्धः ॥ १५. ॥
साक्षिणोऽपि जगतां तव शम्भो ददीनाय विचरन्तितीम्‌ ।
अद्भगात्मजगयेपणद्रीकं हन्त सोकमनुयामि विमदः ॥ १६ 1
तययकीनपदतामरसाचीमावरानममषृदधिदेधानः 1
श्रीमद्राद्िव करा नु सुद्रादं वासरान्धणमिव व्यपनप्य ॥ १७ ॥
मौ विचानिपेरस्य पाश्वस्थितपतञ्नटेः ।
दिया करिमियनीं श्वा स्तुतिं चप्णीकतामयान्‌ ॥ १८ ॥
अय मुधपुद्रवः मद्यगिरिरड संदरानितां बन्यरडनामिव मिन्धुराजपर-
मण्डपस्य विपियनचरप्रमासितां व्यापदनदागुरामिय पातकमग््ापदपर-
पगयाः पननितन्यमद्ध्मा म्ब्यमिव जमदीग्पीदलोः निगततिलयमनि-
मद्लिनिरङ्यनोन्दीवियय्र.टयक्तोजजपनपिष्ेमजनानवद्नामिव भनिमुदुकू-
विर्यनाददेमेन वरिनिःमन्ती चटुदरगमनसेदाचसामिव पद पद तरद्वपरि

६८ कृव्यमाय |

तरमूमिमवलम्बमानां कङ्िविजयकर्मविदहितोयमस्य धर्क्षमापतेः कटकर्सनि-
येीरिव कलशाग्बुरादिकफष्ठोरपाण्ठैरैरमरनिकेतनपरासादमण्डकैरविरदितती-
रदेशां रासिकामिय रभसविमावितमरमीसदस्रशालिनीं नारायणीमिव
नवकरुवरुयश्यामलां फौसुदीमिव कुसुदवनामोदनीं वनमालिमूर्तिमिव चारि
जसमधितां पञ्चरारयेजयन्तीमिव पाटीनपरिदोभितां विलासवतीमिव विधू-
तफेनघवरुचारचन्दनामगाद्‌त कैवेरनन्दनाम्‌ ।
स्पथोवती वादमिवाप्ननधा सदसा चोरभुवि सवन्ती ।
समन्ततः संवसथानुपेत्य पुष्णाति पुत्रानिव या सवित्री ॥ १९ ॥
कदापि नेवात्र पदं करोतु दुर्भिक्षतादोपकथापि चेति ।
प्रवाहवादापसिविषटनेन वक्ाति चोरक्षितिपारनं या ॥ २० ॥
रोधोयनीपिकततग्रवणेनिकामं
सक्तेव या कचन संहतरील्यमास्ते !
अन्यत्र ताददाविखम्बनजन्यमन्पे-
राङ्क रोपमिव दन्त रयास्मयाति ॥ २१ ॥
स्वयमनुतरि यस्याः स्वादु संगृह्य तोयं
पृथुल्फल्धरीभि. भांशावो नालिकिराः ।
गगनमरूपद्व्यां गच्छतो छेखपान्थां-
शल्दुरुदरदस्तेः सत्यमाकारयन्ति 1 २२ ॥
अनन्तरमयमवनिदृन्दारकमणिः प्रचुरफणिवहरीवेद्ितक्रमुकवननजास्पु
चरेषु विश्तं मायाधनतमिक्षमाैण्मण्टरयुवनमपि च्छायाव्न॑स्राधा-
रण्यपदवीविदूएमपि श्वेतारण्यं नारीव्यापारकमनीयसौधमपि गोरीमायूरं
सव्त्यार्जनरसिकमेदैकदेतुमपि मध्याननं जुम्ममाणदरिहरावदानघोपमपि कु-
म्भघोणं संचरदनधदोवसंजवनमपि पञ्चनदं सीखान्छितदरादनरननृचरन्ग-
मपि श्रीवाज्ठे विमरूयपुर्षपरिषदाशास्यमपि कमरार्यमधिगस्य, परि
शीरुयन्कियन्तमपिं पन्थानमत्तिरद्वच, फतिपयविनैरभरुफेनपररभायुरमपां
श्रियमिव सरस्वतो येकाचलस्तम्भयुगलावलग्िनं पारामिव दाशरधिवि-
१ कविरीं नदीम्‌ ।

यात्राप्रवेन्धः | ६९,

स्यातिकासिकानाय्यस्य तिथैगवष्टम्भयष्टिमिव लीत्रतरवातपरियतवाधिमदेन-
परिमदालिनः क्ौटकपटमलस्य वेत्ररुतामिव जख्थिवीचिनरकीनटनवि-
सोपदेदाकरारिणः सर्मीरण्देदिकस्य मध्यर्वदमिव फणिराजमन्दिरिसमाडृति
छतो नीरथिद्रन्नीप्र(्)दयस्य वन्धनदारुभेदमि रङ्किमर्तयदावकथूतो
वीविमदृिडोसामिरेयस्य विपमसमकरणविरचनाफलकमिव सगरकुककीरसि-
शालि". ““"पोपिणो बारिभिकेदारवघुमतीभागस्य सुबेरुगिरिफीरचुददमरसं-
जितां दामनीमिव धरणीगवी कमठचरमाद्भकलितविनिवेदानां चैतानवेदिमिव
राक्षस्ताधिपविजयदीक्ानुवम्धिनो रामचन्द्रस्य तूजिकामिव न्रेरोक्यघामनि
रामचरित्रचिवकेलनपटोः सरसिजासगदिद्पिसा्ैमोमस्य विधतुद्भिव
वदाकन्धरयशश्चन्द्रमसो सुगेषरमिव पुरनिपूद्रनस्यन्द्नस्य कारदरण्डमिव
धनकठुपमण्डलीनां नारुभिव ैरस्त्यनगरारविन्दस्य वादनकोणमिव
सारदिदुनदुेः स्थूणाप्रकाण्डमिव खरखण्डनप्रथापरमण्डपस्य दरणकः-
फचमिय सरिदधिषदारुणो शुरूतरग्राचद्रोणीमिव बादिनीदखुरलीविदारस्य
गापमायाधिगमकाण्डमिव दुदावदरनदोण्डी्यतटिनीविखसिनः रिक्षाकदा-
मिष सिन्धुपतिभद्वैन्धवनातस्य नरसेतुमवरोक्य कौतुकाकरान्तमना वच
नमिदमाचष्ट 1

जनकतनयाधिनेतुज्नयदेवुरयातुधानपतिजेतुः 1
सेतुखिगुबनकौतुकटेतुभवतां तनोतु कल्याणम्‌ ॥ २३ 1
दमुखरयुचरयदशसी तुखयितुमरविन्दजन्मना कृतयोः 1
िदटजम्बृद्रीपच्छल्यरयो्य्टिरवतु वः सेतुः 1 २४ 1
रपुवरकीर्विनरीमणिरद्वगृहे जयति दीप्यमानस्य 1
आधारयषिमितदततापर्दापस्य सेतुमालम्बे ॥ २५ ¶

मामवतु रामसतु्मध्ये वाराकरस्य यो भाति 1

सूपः पुरा स्दनद्धिः कियतीव स्थापिता स्षिर्ति्मितये 11 २६ ॥
नरुकङ्कभः पयोनिपिधयने चेखावपूर्मिदनतैयः 1
आम्पनकितोर्मागः स्वपिदीव नकासल्ि सेतुराजोश्यम्‌ ॥ २७ ॥

७५ कान्यससि |

सेनुभयति यद्रा्रमर्म्नमलेखाः समुद्रकः )
विश्त्रयीबिरद्टनरापवयिक्षारता इवाभान्ति ॥ २८ ॥
पुष्णातु सेतुः भ्रसुरां जुरे यो महीमुवेरान्तरमानदण्डः 1
वृद्धस्य सिन्परोरत्तिवेषमानतरद्नपाणेरवखम्बदण्टः 1 २९ ॥
कृत्तांजुको सद्धटनेन धारी द्रं धृतापत्रप एव रामः ।
तत्तान तत्सेवरणानुकूं यदोदुकूरं प्रथते स सेतुः ॥ ३० ॥
सेतुः प्रिय पुष्यतु यद्ुजेन सुवेमालम्बत भूतधात्री 1
पौरस्त्यकीर्विभकराम्बुरादो विहत्य येलामिवयातुकामां ॥ ३१ ॥
यद्वथाजदण्डेन मेेन्धवयेनिवेदितेनेव शतान्निरोधात्‌ ।
अपारयन्धावितुमन्धिमोगी विवेषटते ते विनतोऽस्मि सेत॒म्‌ ॥ ३२ ॥
डिण्डीरनिमेक्िभरः स सुप्यादधानिरान्सेतुफणाधये नः ।
निश्चाचराधीश्चरकीर्तिदुग्धं यः पायितोऽभूलमुणा रघूणाम्‌ ॥ ३३ ॥
न फेवङं येन पुरा रघूणां नाभो लले रवणाग्बुराशिम्‌ ।
सीतापदारोपचितापवादसिन्धुं च दन्यादनिने स सेतुः ॥ ३४ ॥
हिनस्तु भेतुर्टुरितानि यस्मिन्मनोक्षफेनांजुकमण्डलानि ।
आ्फाल्य वेशाद्रिरिखसु वीचिहसेन विसखारयतीव वार्षिः | ३५ ॥
भास्व्करानीतपयोदकुम्भसटससंग्राह्यपयोमरस्य ।
उदन्वदन्धोरपरिषदेशशिखामधीमो नस्तेतुरेखाम्‌ ॥ ३६ ॥
सपयन्पयसा यदन्ुराशिः परिकिम्पन्नवफेनचन्दनेन ।
सुहुरयततीव रतस्रैलदुपासे ददि रामसेतरिद्चम्‌ ॥ ३७ 1
मकराल्यचेलमध्यभाजः परितो रुकषितफेनसक्तराशेः ।
क्षित्तिचक्रषरष्टकस्य यष्टिं कल्ये कस्मषपेपणाय सेतुम्‌ ॥ २८ ॥
विनिवेद्य यदम पयोधै। नरकद्वारकवादिकायमानि ।
कितिजापतिरीरालिश्गयुद्रा विदये शम ददातु वः स सेतुः ॥ ३९॥
रषुवीरपदावलशीसमनौरचनायेव पयोधिना वितीर्थैः ।
स्सलदृर्भिरयोदितैः स्छलिङ्रिव रनैर्विरसन्ख्देऽस्तु सेतुः ॥ ४० ॥

यात्राप्रवन्धः ( ५१

ङधयत्वघरादिमेष सेतुः श्रयतां दीव्यति यः सुवेलमूले ।

ृदरदण्ड इवारपितः समू परसुन्मूलयितुं पुरुस्त्यसूनोः ॥ ४१ ॥

भलसेतुमहं नतोऽस्मि सीतापतिकीविममदावरम्यनादैम्‌ ।

चलदच्धिपदीवृतामदीन्यद्धरणीमण्डरुतालृन्तनालम्‌ ।॥ ४२ 1

सुबेरदीरद्धिरदेन मायता कृतः सरीरं कषितिवादितो(सिनो)परि ।

फरोतु वः सेतुकरो मवाणवपररोददंरोविसिनीससुृतिम्‌ ॥ ४३ ॥

नमामि सेतु नटदूर्भिपाणिना तटे यदीये ततभोक्तिकायणिः ।

कालि बन्धुः सरिता रचृद्रहभस्तिवर्णप्रकरानिवार्पयन, ॥ ४४ ॥

श्रयामि सेतुं चरदूर्भिकाश्रैर्विनिियन्यस्य तटे चरारिकाः ।

विराजते राक्षसराजविद्धिपो गणे गुणानां गणयन्निवार्णवः ॥ ४५ ॥

परिचरितपुण्यपण्यावरीरामविपणिसरणि पुरुहरतपुरकवाटसमुद्धारन-

कुथितं रापवयद्यःश्वीरसापरमहाञ्चपमणैवनेमिवरवर्णिनीवेणिकामतिवुद्घप-
दरिप्सुतनुभूदधिरोदि्णी दुरितसिन्पुसंतरणदेतं सुकृततरणितोरनारित्रं क~
द्ैशवबाहुतेजफडद्ररीयदृरीकरणयष्टिकां जल्पियुगलसीमाविमागमितति डि.
ण्डीरवसनपण्डविन्यसनलि्निरना प्रचेतोनिकेतनमासादमालिकां दुरुरित-
यातुषानसमाजधूमेतुरामसेतुम्‌ ।

यारिधिः समरवंडाजन्मनां क्ष्मामुजाममितकीर्तिरोवधिः ।

यत्र दारुणि तिरश्चि म्यते संपदे स नख्सेतुरम्तु नः ॥ ४६ ॥

सेतुरेय परिपातु पातकफव्यारसंदतिविदङ्ग पुद्नयः ।

यस्य पाविता सस्तत पुप्यतश्वटुलपक्नयिभ्रमम्‌ ॥ ४५७ ॥

पएच्यमानपयस्ति स्फुटभीपन्वारया सरिदिधीधकरदि 1

आ्निकाविषिृतोऽवनिदय्यो नामत रला ननमेतुम्‌ू ॥ ८ ॥

जनधिचकरमिषादन््यीकने धनुषि दैवरपूदरदसेदिनः 1

रचयनादुपराक्स्नगण्डनीजयमनी नन्प्ेतुदिलीमुखः । ४९. ॥

ट सेतुः सनि यद्रानवायच्छित्राफरे यादिनीमनियेभे 1

भम्ददमदीयादुयृन्दा फयन्धभेजी सृतं मरोद्धनं संविधत्ते ॥ ५० ॥

७२ कव्यमाखा |

यातायातायामतुदध्तरद्ै दैदयादृश्यो दद्यां रामसेतुः ।
बतिपूतं वारधिचें यदूरौ मूयो ममः स्थापयन्तीव धात्री ॥ ५१ ॥
भृत्त्ाटूरं भेदिनीनामधेयं विन्यस्यान्तर्विश्वसटूकुन्भकारः ।
भयश्च मरेद्धय्यव्िरूपं य्या येन ्रायत्ामेष सेतुः ॥ ५२ ॥
सेत वन्दे सिन्धुराजस्य गावः काषं काप ग्मि यत्राङ्गकानि 1
चारं चारं जन्तुदुष्करमतृण्यां दोहं दोहं पुण्यदुग्धान्य(र)न्ति ॥ ५३ ॥
मध्येपाथोरारि पातालमूलादुन्ममस्य क्रीढयोर्ीमिेण ।
भाति मीवेवादिषूभस्य यो मां पापासक्तं पाययत्ेष सेतुः ॥ ५४ ॥
सीणौव्जकीकसमरं शिथिरप्रवाट-
वहयात्रनालमवकीणवराटदन्तम्‌ ।
मोर्भिवाहु च पतद्धिरीभैमूव
यन्नर्मिती जर्धिवप्मै स सेतुरभ्यात्‌ ॥ ५५ ॥
कुण्ठीकृताश्षरफुखाधिपगरैरािः
खण्डीकरोतु भवतां कठपाणि सेतुः
भारासदिप्णुरिव यस्य प्मोधिरङ्ः
बीचीकरैविततशाद्धनसैः क्षिणोति ॥ ५६ ॥
अहाय सेतुरदचिवानि विदन्तु यत्र
स्तेतरेतरतरन्ञसुसी चकास्तः }
वैलातिल्वनविधापणवन्धनाय
श्िस्मसरस्यरकराविन सिन्धुराज .॥ ५७ ॥
भेतुरदे भवतु वो जठमम्बुरादो-
रिण यकरणकोकिना निभेन ।
सीतावियोगरिखिरावणवराहुषान्नोः
कु एथक्पररामनाममिकाहतेय । ५८ ¶
विं जगद्भुरोरदादयं पुरेति शष्टयोः
सुवेखगन्धमादनस्मराभियातिमुत्ययोः ।

यात्नप्रयन्धः । ७३

निधाय मध्यसीमनि मरग््धतोर्यदगैखां `
बिरोति बादिनीपतिः ध्यै स सेतुरस्त॒ नः ॥ ५९ ॥
उदञ्चद्धोषाभ्यासुद्धिलहरीभ्यासुमयतः
करतासङ्गः सेतुः कबख्यतु पापानि भवताम्‌ ।
भूतक्षोणीकन्यापतिविजयनिःसाणयुगरी-
रसत्पाश्द्न्द्वावरित्तकरिराजन्यविहतिः ॥ ६० ॥
दक्षाः सेगतलोकपातकविधो तारस्थ्यमाजो नृणां
चेतोभीतिविधामका मङिनितां संविभ्रतो भूयसीम्‌ ।
नुदयः पातकराययस्तनु्ेतां मू(ग)्गा इवाम्मोनिेः
सङ्गायस्य चिनिरदलन्ति शतधा तसे नमः सेतवे ॥ ६१ ॥
श्रीमदामयशोदुकूलकलनावेनने नतिं मौलिना
छम गर्दितकरमदग्धजनताजीवातवे सेतवे ।
शाश्वयत्र विनुम्भतो रघुपतेः ख्यातिमरतापाङ्कर-
ल्यकतान्मैक्तिकपदमरागमिपतः सिशचनिवाम्भोनिभिः ॥ ६२ ॥
मध्येवारिधि काश्चनाचरमिलन्मध्या मदी दश्यते
पुत्ता नौरिव कापि पुण्यपटली वाणिज्यलामार्थिनाम्‌ ।
ख्ख तन्निकरस्थितेव तरणिर#व्यी तयोरन्तरे
सेतुः पाद्य इव स्फुरन्वितरतु प्रेयांसि भूयांसि वः ॥ ६३ ॥
वलमानवीचिकरलीट्या मिथः
एरथुकम्बुकन्दुकमिद भरहिप्वतोः 1
निदितेव यः स्फुरति यष्टिरन्तरे
रारिदीरायोः स नख्तेतुरीक्ष्यताम्‌ ॥ ६४ |
खद्धाभिव्या्तिषाटीचड्ररघुवरोदामद्रोधोममामे-
सैरोक्यम्रामजामदूयवदनययोसेधविष्कम्मक्ाण्टः ।
मनुः रतनोतु भ्रियमुभयनदीवान्यवोपान्तलीग्य-
लोल्कद्ोलमष्द्धिपयुगलसमीकार्भरीमध्यभिचिः ॥! ६५५ ॥

५७

केव्यमाख 1

श्रीम्कूमरणेन्द्रक्षितिवर्यमयैरादिमध्यान्तमनि-
राद्ध मूर्तिमभ्भोनिपिवस्नसमवेष्टयमानां दधनि ।
पीठे यद्रोमुखाव्ये कनकधरणिभृिद्धमाभाति तद
पायादस्मानपायाससुकृतनरपतेत्रकेतुः स सेतुः ॥ ६६ ॥
धर्मकोटेसद। तस्य धर्मकोटिममीप्सतः ।
कथमात्माथयोऽप्यासीत्कर्ये न भतित्रन्धकः ॥ ६७ ॥
अर्यं पुनरधिरूढगन्धमादनै रतिबन्धुशासनममिवन्य सुतिबन्धमौखरी-

विन्दत ।

मरुमेठुमन्यतरकेडिदाङ्नि नतिरस्तु शैरतनयाविरासिने ।
खजतीव यन्मकुटसिन्धुरव्िना सहनर्मसेरपनमूमिनिःस्यनैः ।॥ ६८ ॥
यौ वारिराशचरुद्रा्रद्नमहोरगान्मौलिगरदो षधीः ।
लाकृप्य भूयस्त्यजतीव सोऽयमास्तां मनस्यादिविपापदारी ॥ ६९ ॥
यत्व्टासेन्दुरचा पयोन्धिलीलां दधाने ल्वणाम्बुराक्ञी ।
निद्राणनारायणनभे धत्ते सेतुः स मां पंगवकेतुरव्यत्‌ ।। ७० ॥
रमतां हदि रामनाथदेवो वितता वारि”. गेहे ।
भरियमश्चति सेतुचन्धरेखा दायितोर्वीधरचापनिर्विदोपा ॥ ७१ ॥
चण्डैः पगृद्य चरुबीचिकरैनैराणां
पापाय पृथुपु सेतुशिछातटेषु ।
यच्छासमेन परिपातयतीव सिन्धुः
सोऽयं ममास्तु हृदि सोमकलखावतंसः !{\ ७२ ॥
व्याकीर्णविदधुमजटावख्यं विसुक्त-
केनाटृदास्तमवधूर्णितवीचिहस्तस्‌ ।
सभ्वाषठ वस्वः गनकृत छन्त
निति द्म वितनोतु स नीरुरुण्ठ- ॥ ७३ ॥
आयात पातकङृतो मवतामघानि
संक्षाख्यानि सदेति यदमभागे ।

यात्राप्रवन्धः । ७

अम्भोभिरए्तममवसेतुविरुद्नेन
सप्यापयन्निव चकास्ति डं तमीडे ॥ ७४ ॥
रामेश्वरो विजयते रुल्दूर्मिदस्त-
पर्यस्तदक्तिपरटीकपटेन यस्मै ।
चूडामणीछृतसुां कलान्तराणि
विश्राणयन्निव विभाति तरद्नमाढी ॥ ७५ ॥ `
पाद्रावनम्रजनपङ्ध परंपराणां
संक्षालनामिन समुद्रजलैर्विधातुम्‌ ।
श्रीरामसेदुकटसीमनि बासटीला-
माप्रेडयन्यटयतां सुदमद्रिधन्वा ॥ ७६ ॥
युक्ताविदधुमपदरागपटरीमुख्योपदामन्तिके
न्यस्यन्नेत्य सृजनिव प्रणयिनीनिर्मेचिनभ्य्थैनाम्‌ ।
भूयो याति सुले वदस्लरनिपिरभगं किलापष्तो
थेन प्रत्यदमेधते स भगवानेणाद्ध चूडामणिः ॥ ७७ ॥
जानकीकरसमूढवाठकामूरदथे सुपितराघवार्ये ।
रामनाथ इति नामग्राल्नि शूखिने नटनदीशिनि नमः 1 ७८ ॥
तदनु पण्डिताखण्डलः पाण्व्यधरणीमण्डनायमानषुरुतरश्रीरास्यसुखर-
खपमम्य द्ालास्यनगरमगगेयगुणविद्ेपामदोषवनमात्रमपि सविव्रीरृतम-
ययध्यजधरिव्रीगयछभामपरयुचतिदुरभाभिरद्चजनृपाख्पुंगवशक्तिभिरिय व~
कषोजबृद्धिभिस्तिमिरपदोममानयौवनारम्मां विपुरसरम्मविद्ितनिसिरदि-
जिजययात्रावसर्नेत्रातिथीभवच्रिषुरविरोधिसंनिपितियेदितद्रतीयपयोधरभरां
सपदि मीनाक्ीमध्यक्षयन्मणिपातपू्वम यममिजातपथविदारिणी वाणीममाणीत्‌।
हरमिव सम।खयातु वित्ताय जाग्रतमम्रतो
रचयति युत्चे तार्ीर्यकर खजान्तरमच्ननम्‌ ।
सपदि विनतो रज्ासद्ाचद्रीयगवेपण-
भवण इव नः पायान्मीनाक्नि ते मुखचन्द्रमाः ॥ ७० ॥|

५७६

काव्यमाख |

स्तनदिखरिणोः स्प्युसाद्य तावकयोः पुरा

कुरमदिथरो दष्टा तस्थौ तृतीयकुचात्मना 1
जधिगतषतोः पश्चदिक्यं तयः सविधादस

निजपरिभवं प्रायो निधारय देवि तिरोदधे ॥ ८० ॥
तव गिरिसुते वक्षजपु त्रिषु स्मरशलाभिनो

नयनसरसीजतिर्मतिषु सव्सु ““"मक्तताम्‌ ।
दुदनधटन्‌व्रासादिल्ये तृतीयपयोधरः

समकुचद्दधिन्ता-न्धादरीकविरोचनम्‌ ॥ ८१ ॥
पुरहरकरामरदीनासेन भूधरनायक-

स्तव कुचयुगोपान्ते पराप्य स्तनान्तरभृमिकाम्‌ ।
भगवति तिरोभूतः कापि प्रतिक्षणभाविनी-

महह पुनराशङ्केशानस्य दस्तविमर्दीनाम्‌ ॥ ८२ ॥
मवति विसे धैर्ये पाणी वियुश्चति कारुकं

खरभिर्दारेऽप्याजैौ स्वीडु्ैति भतिशठताम्‌ ।
प्रमवसर उर्ध्वा प्रथ्वीधरेनद्र्ारासनो

जननि भवतीमाविरजां करे जगृहे हरः ॥ ८३ ॥

इति घुमतिरयमभिदधानो विगलितोपमानसंकथां रूपसंपदमखिलजगद-

न्विकाया विभावयन्युनरिदमसापत--

अम्ब कृदम्बवनान्तरमन्दिररोजातकैलिसं चरर ।

मृरि पुरेरिरीरासाक्षिणि मीनाक्षि देहि बाब्देवीम्‌ ॥ ८४ ॥
भाचिकुरचरणपटछवमनवयानां िवे तवान्नानाम्‌ ।

उपमां बदज्लषन्येरूपमानिः क इव नापराधी स्यात्‌ 1 ८५॥
तदपि मवदीवचिन्तासुकृतानि""“"खच्धुमिच्छन्त्या }

मचया समाहितः परमयमारस्मः सवित्रि सदनीयः; ।॥ ८६ ॥
विश्धि्दक्षिणितस्करपद्वमन्यपाणिधृततकीरम्‌ 1

किमपि करुणापयोभेरवििवदमायिरस्तु मम चिते ॥ ८७ ॥

यक्रप्रबन्धः } ५५५७

कुरगिरिकुमारिके तव कुन्तर्परिसुपित्तसेपदो मेषाः ।
कन्दम्ति मूलमेते क्षितिभूरपदेपु ह्षनिप्यन्दाः ॥ ८८.11
जडमपि दोपाकरमपि समधिककौरिल्यमपि सुषासतिम्‌ 1
िरेसा दति यदेषा जननि फरापक्षपातररी ते ॥ ८९ ॥
ापाटलधरच्छविवालारुणकिरणपरिचयाफि वा ।
अनिशविकस्वरमास्ते पिति भवदीयवदनतागरसर्‌ ॥ ९.० ॥
कमलमवन्युखभेदे कलयेदीदोऽपरि देवि मीमांसाम्‌ ।
कत्र पटूषदावरिस्तिरव श्रूटता न चेदृ्टा ॥ ०१ ॥
दादालक्ष्मणो विशिष्टं शफराक्षि सुखं तवेति मे पिपणा ।
मदिद्‌ विगेपकमिन्दोरसुखमममितस्तपोभिरप्यास्ते ॥ ८२ ॥
तव जननि लोचनद्वयमाभाति मदारुणीहतोपान्तम्‌ ।
जिजगतिनिरोपकारिणि कर्णयुगे किचिदात्तरोपमिव ॥ ३॥
दाणि ते कटाक्षः शर्त जगृहे गु काणङटस्य 1
गलकरितोऽपि स विकृति = द्विराति नाथं यदेष मोदयति ॥ ९४॥
इ्यामापि विमलशीकं संततलोलापि संभूतस्पैर्याम्‌ ।
गौरि ऊुरिव्यपि ऋज्वीं तनुते भियमानंतेषु तव दृष्टिः ॥ ९५ ॥
तावकटसितविडम्बनसंधतगादागतां विधोर्भासास्‌ ।
रांमाघ्यते चफोरीचज्चसंयदकोरिभिच्छेदम्‌ ॥ ०६ ॥
ददानकिरणमरोरे्ग्रीमष्टतैरिवामिपिच्न्ती 1
+माधाचटितशिरस्कं गायति गश्वयदयंसि कामारेः ॥ ०,७ ॥
भवदरीयकंण्दनालीपसिवादिन्वामटीकटकान्ते ।
तेन्तीगु"^"" "^." दपत मद्भत्पदेमस्राणि ॥ ९८ ॥
ह्ायदलानरकरख्दरगरसंतापफन्दीदरणात्‌ ।
मूमो भुजद्वर्या तव तनुरुचियसुनातरद्नयुगयीत्ति (+ %.० ||
सटयामि "०" "०००००००००न्‌नि ष्यामो यदेशुमेदोदः ॥
मूर्छति कपोलमूल मटरदवोवतेसमतिदायी ॥ १८० ॥

५७८

करव्यमाख |

परिणतदाडिमबीजश्नरमचुभ्वितप्मरागमणिमुद्रम्‌ ।
विभ्रमञ्ुकमालोक्य स्मेरयुखीं तवां भजामि मीनाक्षि ॥ १०१ ॥
आनन्दपारबदयादपि विष्छतमन्तरान्तरा गेयम्‌ ।

हैमवति यद्विरा पुनरङसंधत्से स मां कः पायात्‌ ॥ १०२ ॥
अङ्गुङिमिरम्ब तन्रीताडनसमये तव स्फुरन्तीभिः ।
संगीतविभवसंभृतपछवनिवदेव भासते वीणा ॥ १०३ ॥
माभूदये विखीनो गीतिरसेनेति कं मु मीनाक्षि ।
कुचगिरिमखदुरुदधं कुरुपे बीणाविनोदवेरायाम्‌ || १०४ ॥
मध्यगानसुघाभ्बुभिमज्ननमभिदयङ्कच किं नु वा धन्ये ।
बीणावादनकेल्पु कर्यसि कचयोरकादुविन्यासमू ॥ १०५ ॥
स्वं बली च देवि द्वे सख्यौ ृतपरप्परादरेषे ।

चारस्वने भवत्यौ खजत इवान्योन्यकेकिसेकापम्‌ || १०६ |
स्फीते महःपरवादे मजनटीलाङृतः स्मरेभस्य ।

उस्पतिताविव ऊुम्भावुरसिजमारौ तवावमासेते ॥ १०७ ॥
तव तरुणि मानमायी कोऽपि न रोमारिरस्य मणियष्िः ।

न कुचौ करण्डयुग्मं मोक्तिकमाखा न कन्दुकशरेणिः | १०८ ॥
शितां विजित्य मध्यमसीधि निखातो नवेन तरुणिन्ना ।
रोमरतिकात्मना तव रानति जम्भारिमिणिजयस्तम्मः } १०९ ॥
कुचगिरिचरद्रवाशयकरिपातनजातकोतुको मदनः ।
तावकगभीरनामीद्म्भादस्य रुवं चकार बिलम्‌ ॥ ११० ॥
कुचग्ुगरमारषीडा कुरते तनुतां तवावलप्रस्य ।

अविवेकिनः समुन्नतिरन्तिकभाजां निपान ॥ १११ ॥
त्रिवरीमयेन यौवनदर्बीकरवेष्टनेन किमपर्े ।
मबदीयतनुपदीरनततीमध्यो विगादृते तनुताम्‌ ॥ ११२ ॥
कथमतितरां कठोरैः करदिदिरःकदलिकाण्डतृरणरिः ।

जननि जघनोर्जद्वं तुखयन्ति धुतोपमानसह्ं ते 1} ११३ ॥

यान्नाप्रचन्धः } ७९,

भवमहिपि तव पदाभ्यामिदमघरीकरतमिति धुवं वेधाः ।
कठ्यत्ति कमलमधस्तात्से कुर्वन्ति सत्समाचरितम्‌ ॥ ११४ ॥
नखरनिकरच्छलोदितनुपुरदीरोपरमतिच्छायाः ।
जङ्कलिदलापदेाद्धान्ति भवचरणकिरणनिप्यन्दाः १ ११५ ॥
केमलकलटोचमो चा टिमभिरिदेखाविधानवान्छा व! ।
यभिहदयवारिजस्थितिकटना वा तव पद्‌ करोत्यरुणम्‌ ॥ ११६ ॥
हैसाष्वया मवारुसविभ्रमगत्या विभीषितस्वान्ताः ।
मातः पयोदमाकां गरक्ष्य भवच्छङ्कया परायन्ति ॥ ११७ ॥
निमीय तनिभः तये केवरुदङ्परकन्देरञ्म्‌, 1
उडुराजखण्डमठेरपदीकुरते स किं मनोजन्मा ॥ ११८ ॥
यतिश्रमविनेोद्धिभिः शुकरपैरमिन्यक्तया
पुरारिगुणसैषदा पुरुकितेकगण्डस्थलम्‌ ।
केवम्बविपिनान्तरे कठितिसंनिधानं चिरा-
„ म्म किमपि दश्यते मरकतोपरदयामरम्‌ । ११९. ॥
अनन्तरयुपत्य खन्दरेश्षमारचितसेनतिरिदममन्यत--
अभीएसिद्धे दरिणाद्भगेखर विनैषमि दाखास्यपुरीविदएरिणग्‌ 1
विमोश्चतुःप्टिविखासकारिणः कियन्मदीयावनकेकिकौराखम्‌ ॥ १२० ॥
जरद्रवारोदणद्धीरिना स्वया कदग्धते हन्त नेे0ग)न्द्रकन्यका 1
ह्यावरीविक्रयिणस्त्चेव किं तुरह्नमः कोऽपि बमूव दुरुभः॥ १२१॥
भिरिद्य पाणिषु माघुरयोपितां वख्यमूप्रणमपैयता त्वया ।
दाफरदकफरपह्छवसंपद्दा कथय तेपु कापि किमीक्षिता ॥ १२२ ॥
उ्दूसिन्पूदकरोयदेतुखरकेपकर्मावसरे विनम्रात्‌ ।
सरो गङ्गा यदि मस्तकात्ते का वा दद्या स्यान्मधुरानगयौः ॥ १२३ ॥
उरसिरुदत्रयरूपायुपदत्य तच च्निव्ीरौपत्तिम्‌ 1
अजनि घ्रेक्षणा स्वयमानन्दपनापवगसंसिद्धिः ॥ १२४ ॥
अय निर्गत्य मघुरापुरा्धिगत्य च फ्येरनां समरटगयादरितदरनुनसा-

८० काव्यमाटा ।

रन्नयूथमपि शीरद्नाथ पर्किरितपृजापुण्यततिमपि गजारण्यपतिं चिरमु-
पाम्य नि स्रत सहचररोकमवलोक्य वाक्यमिदमारयातवानयनीसुरशाक्रर ।
कंलशावान्तरज्ञ कावेरीसन्नि मन्महे र्गम्‌ 1
यदिह धनपीनलुङ्गे पुर्यो मिद्राति गोगिपरय्धे ॥ १२५ ॥
चारुफ़ेरजाज्षरप्तभीरणपारणया पोपघने शयान मुजगेद्यमदहादायने ।
श्रीमहिलामनोज जल्दामलधामनिये त्व गुर मज्ञक मम तरद्धय रङ्गपते १२६
हयमरुद्रधाहदयवर्वनसक्तमते परौदगजाटयीनरटनपारवरूढरचे ।
सथृतसपदा विहितकम्बुविडभ्बनया साधय वोध्न मारु मम चेतसि तपते #
अनातापनयक्रम द्विजवरैराम्बायमाने रसे-
ऽप्य वारिदनीलमर्सुदयन्मारैण्डगिम्वारुणम्‌ 1*
मृजे सद्ङुमारिकातटपरिप्कारम्य अम्बूतरो
रद्राक्च फकमेकगीक्षणकरतामश्रान्रप्यायदम्‌ ॥ १२८ ॥
ससारी, म्यन्दनी वा जलयिर्‌दनया लोचनी दचेखरी वा
नेत्रा नीरोत्यङानासुदधिपरिकृढेनाखयी तूणवान्वा 1
परमद्धी कडकणी वा फणिधरपतिना सथमभू््मारी
मध्यालफारटीतावसतिरवतु मा देवतासधैमीम ॥ १२९ ॥
बृद्धाचसाधिपसुपाम्य ततो विपधि
दाराध्य शोणगिरिसन्निनमङ्जारिम्‌ ।
नत्वा चिरिच्चिपुरनायकमप्ययासी
कयत्रोधकाननपुर निजवासमूमिम्‌ ॥ १३० ॥
अनेकतीथोटनेवेभवेन समापतन्तीं सदारीरवन्धाम्‌ ।
काचित्तप सिद्धिमिवेप कन्यागन्या महीयाचथ पर्येणेपीत्‌ ॥ १३१॥
अनवगुणरखपेरन्यनारीदुरापे
रणुखतनिजचिख दैेमवत्योरिविसा
द्रयमिदमनुरुन्धन्द्क्षिण सारसाक्यो

रधित स॒हुरमान्तीमन्तरानन्दब्द्धिम्‌ { १३२ ॥
दति समरषुप्यमद् यानाप्रय-चचम्ध्काव्ये धवम ज्वा ¶

यात्राभवन्धः । ८१

पट ञाग्रास्रः।॥

ताभ्यामसौ धैमणूदरीभ्यां समाचरन्संदायगो चरेषु ।
निर्रणाय शत्िनिर्विचेषं प्रमाणमासीतरमङ्गमाजाम्‌ ॥ १ ॥
तस तीथैमजनोचितयानामादि्निव दीपितिकस्य ।
स्मेरपाररपरीमख्वीचीमोदिवालियुखरः समयोऽमूत्‌ ॥ २ ॥
मिकाकुुमगण्डलगौरो मारवाहुमदमान्यविधायी ।
दीप्तचण्डकरदीपितिरागात्कालकाल इव कशिदनेदाः ॥ ३ ॥
भीप्मसेज्वरृतामतिपरीडामव्जिनीपतिरिवासहमानः ।
मेदुरामबिरतं मिरिकाभिरविश्रवःसुतदविदा विजगादे ॥ % ॥
उद्धिपद्धिरटवीतसूकाण्डानुद्धरैरपरदिवपवमानैः ।
भभरंदत्ति पतद्गताङ्गे द्राधिमानमलमन्त द्विनानि ॥ ५, ॥
भेदुरे फरसदस्रनिपीतेमेदिनीतलजिरदिमांदौ ।
भारकुण्ठितजयै रथादेः मादुरास गरिमा दविवसानाम्‌ ॥ ६ ॥
व्योक्नि दावरिखिधूमवितानिमीरङे खरमरीविहयानाम्‌ ।
मार्मार्मणङ्ृतातिबिलम्बादीर्थतां समजय(गमः)न्दिवसानि । ७ ॥
अस्फुरच्छिखरिगहुरगर्भव्यापिदितिररवीहुतवादः ।
उद्रतेरिव विशननिजधूमरद्रवं जलुचामभिगः्य ॥ ८ ॥
माविेघ्तर्तापरिण्ये वीजसंततिरिव भविकीणं। ।
म्योमसीन्नि विपिनञ्वकनानां चिस्छुलिङ्पटरी पिजनृम्मे ॥ ९ ॥
श्नोपिततेप्विद जनु नितान्तं गोपलेफसटिलान्यपि पालम्‌ ।
दास्णैर्वसुमती करजायदौर्तिव तपनेन पफारु ॥ १० ॥
म्रस्थिततेन मधुमास्पेण प्रापिता वनमहीयिषिराणि ।
पावप्मापलिरिव भचर पारन्ीकुसुमकोरफपष्धिः ॥ ११ ॥
अंधरुमादिकपिशाम्बरमध्ये भ्यकिमानि मघुरिणि कान ।
जद्धक्ताय फिमिदं यदद्प्मिलर्जुनस्य य॒दुराम विरसः ॥ १२ ॥
मधयेन विदिततोपचयानां माद्र किमन्यप्रङ्रापाम्‌ 1
आनद शिरश निपातुं र निरीयकुयुमम्नगकेषु 1} १३ ॥

५१

&र्‌

कृन्यमाला ।

दारणातपभिया स्तनसीमामाधित दिदिरमन्ुरहाक्ष्य ।
सान्ध्रचन्दनरतै िमरक्षनदास्यते हि सरणामतरक्षा ॥ १४ ॥
ताटबृन्तमभितो हिमधारास्यन्दनिर्भरसितान्रवलक्षम्‌ ।

नृत्यति स्म निकटे युवतीनामास्यवास्यरुदिवेन्दयविम्बम्‌ ॥ १५॥
खम्बुजच्ययनमल्नुसीनामाश्रयन्नपि सुदुभरुदासाम्‌
घर्मैवा्किणजालमयुप्णात्का व्यवस्थितिक आ चपटेषु ॥ १६॥
पर्ययेण ङतपातमयोऽथो वापिकाजठरवारि चिरेजे ।
चण्डभानुकरसज्वरभीत्या गन्तुकागमिन गर्भमबन्या ॥ १७ ॥
उन्नदद्धमरसुचद्रतपदा भासते स्म पटर नङिनीनाम्‌ ।
साध्वसात्करसुदस्य सवित्रे रासदात्मसरसामिच योपम्‌ ॥ १८ (1
रीडिलु सरसि तीरगताना वक्रराजिररुषद्वनितानाम्‌ ।

सादरे जठ्नेषु विधातु सेस नदनसादसरेिम्‌ ॥ १० ॥
भग्बुगाहनङृतामबलानामद्िपद्धिरपनूपुरनादा ।

रक्ष्यते स्म सरसीरटरुषमीमोपणाय भृतमूकददेव ।॥ २० ॥
भत्रमे सङिरुफैरिकलयया नामिदज्नमपि सारसमम्भ ।

श्ोणिमि पुनस्पेरददस्र सुश्रवामजनि सभ्रमहेतु ॥ २१ ॥
मापते सरसि पदाभुखीना क्षोभमूऊुचङम्भनितम्ब्े ।
सन्जसततिरधोसुखवीक्षा रखितेव लटरीपु मगनोजे ॥ २२॥
वीचिरोलमपदाय सरोन वक्सीमनि पतपि वध्वा |
पदम्तदुगृदनदम्यचचेतसा सहचरेण दादे ॥ २३ ॥

जद्नना फरिर्मण्वु सरस्यां उक्ते स्म उुतच्युटुमपद्रे ।
रञ्यन्ति विदुषामिव भायिराशय किमु जलम्य मृगाश्च ॥२४॥
पादयाचकयुतेजपदीर चश्चुरञजनमपि क्षपयन्तेम्‌ ॥

यस्य रोविवद्या इव दन्तेम्ताटयन्ति निता स्म तरारम्‌॥२५॥
कातयद्यफ़रवारिमेरेण ्टाविते सति पयोधरदुम्भे ।

हदवो सगद्दया सदनेम सेद््रतपटत पिस ॥ २६ ॥

यत्रापनन्धः } ष््ट्‌

अक्षमा अवि विदैमगभे कामिनं करयदीततवरुमाः 1
याखिकाः प्रघृतपाणिपदाठ्जं पाथसि छवननभं विततेमुः ॥ २७ ॥
कैशिके सलिकसंगिनि त्तसां कान्तचित्तमजनिष्ट रसाम्‌ 1
प्यति मरचितयोषणममैराद्नजैर्नियमिते च निबद्धम्‌ ॥ २८ ॥
“ नीखकुन्तरुनियन्त्ितमहटीसूनकन्डुकमरा खदगाडी ।
यारिदोदरवटद्विधुविम्बामावलि क्षणषटचामनुचक्रे ॥ २९ ॥
अधेष पित्रोरमितैस्तपोमरैरूषेयुषोः स्वगयुपारजततेः स्वयम्‌ ।
गयानिरःसीमनि छृत्यमाल्तिकः स्वधमे इत्याचरितुं समदत ॥ ३० ॥
चुशषिन्धुकारीतदधीदवरेषु मारभ्य या बाल्यमसुप्य भक्तिः ।
करावरुम्बधतिपादनं सा गयाप्रयाणाभिरतेरतानीत्‌ ॥ ३१ ॥
मे मे स निरगाद्रचितः सुरेन्द्‌-
संतर्पणः सदजनिर्मग्डीलदाली 1
दुप्करमैवमिंतजनागमदूपितानि
तीभौनि पावयितुकाम इवाचिकानि ॥ २२ ॥
मेलिमोजिवकोरोजवकातसरतिपन्नाटनयोः प्रतिक्षणम्‌ }
किरणच्छलतोऽसिताजने किमभातां पुरतोऽस्य नि्नगे | २३.॥
सनुपदमपद्यदयमपसन्यपाशेतः सदट्सा विनिः धरणीतददुपरि
बाहुमध्यमाद्नतितुद्धे नभसि विदितचङ्क मत्तया संनिकरृ्टोदयामिष्ट "^"
मनक्षरम्यचक्षाणमदेक्षिणमामविरपित्रालारिखरविरचिततेपवेशतया मननीय-
देदामाविनीमश्चितामु्तिमभिव्यन्नयन्तं फमपि खञ्जरीटकखगम्‌ ।
अम्बरे मण्डलमभनान्तिमपद्विद्य गरूमतः ।
तमागत्रयत्तस््ालु दरश्चक्रमद्दयत 1 ६४ ॥
उ्ठीदमाणिस्यमरीचिकोर्मिददीसगीखच्छयपि द८का्री ।
बष्टीतसं घाम यथन्द्ररोकटष्टीनमेकं मतिमाननंसीन्‌ । ३५ ॥
स्थितस्य मध्ये टिवयोविमाति यश्नवली यस्व समे तदराहयैः ।
विम्वादिचिन्दरिव भानुमारिस्पर्षोमतद्रादयनित्रदस्य ॥ २६ ॥
अमिषन्य च तं भगवन्तमिद नवनमतनीन्‌ †

८

कृाव्यमाखा |

गन्थधरेणीषान््रकहारचरूड मन्दम्मेरोदारयक्रारविन्दभ्‌ ।
अन्तवीणिष्येयमान्नायगेय बन्दल्वैन वाणि वहीसदायम्‌ ॥ २७ ॥
दोनपाटनमहावतकतौ दीषितेयमधिदछफाचरम्‌ ।
वैनतेयतनयाधिरोहिणी वासना विहरते पडानना ॥ ३८ ॥
कालिकागिरिदायोगतसाधित गाढममिजटेरे समाहितम्‌ ।

ङित पयसि सौरसेन्धवे काञ्चनीकृतशराटविं रुचा ॥ २९ ॥
शीरितोपचयशृततिकापय स्वीकूतिमकटितातिनेभवम्‌ ।

व्याखामि मनसा भवामये मज्ता भिमपि प्रद्‌ रसम्‌ ॥ ४० ॥
ददेरदेकमचसप्रवृतेरीपल्मा """ ररित ।
फहारदौराधिपतिं कथ वा मजनिति सदशितवाहु॒रूयम्‌ ॥ ४१ ॥
कृनीनिकाययुमथिताक्षमाला पडाननी भाति पडाननस्य !
अम्भौरुहभ्रेणिरिवसितालदरसजा गाढतर निबद्धा ॥ ४२ ॥
तरिसध्यमाविप्करतरक्तसध्यके धराधरेऽसिननिदमन्यदद्धुतम्‌ ।
यदेकनाडोपरि शश्वदीक्ष्यते सममबोधारुङिता पटम्बुजी ॥ ४३ ॥
कङापिनीना नटनान्तरेषु कपौल[डो)}दोलायित्तकुण्डलानि ।
नाीफसदोदनटनमिठिन्यपाटीकन इूपरिदोभितानि ॥ ४४ ॥
कटारमापातुमिवेक्षणाभ्या गाढावलीढ धवणान्तिकानि ।
नेत्रद्रयीसीमनिवद्धमेतुनर्मम्पशा नासिकयोज्म्वलानि ॥ ४५ ॥
न्यस्तस्य दन्दोपनिवारणाय विन्दो सयन्ध तिरक वहन्ति ।
परियाधरोषटागरतपारणायाुच्चरदपूथिकया युतानि ॥ ४६ ॥
उपासकेभ्यो युगपत्मणीतपद्दरिनीव्याङृतिसभ्रमाणि 1
कहारतौरभ्यधने कपोले सैर दिवाभ्या कृतचुम्यनानि ॥ ४७}
स्सामिखापेण रद्‌ पियाभ्या प्यीयपीताधरपछवानि }

धन्यो जन प्यति तारकरर्थलानि सन्धम्मितङन्दरानि 1 ४८ ॥
उमारमीडे सस्मर्ययोमादुपोढसरम्भमेत्य यम्य ।

पिलामराततेन भवान्िचेए छो सयन्तम्भ शवावतम्पे | ४९ ॥

यातराप्रवन्धः | ८५

अद्रलद्वयविधेयशतस्य वा निदि नियेविततल्पतटस्य वा ।
उपनिवन्सुखवेयसुदरेढु मे मनति पण्ठुदख्वारिषदं मदः ॥ ५० ॥
नीलायनीमूननिमसैौरिादीतलायकोखाद्ठक्तपरय ।
के स्मरामः करुणाभिरामविटोकनं तारकवैरिणं तम्‌ ॥ ५१ ॥
यद्ठीवक्रारविन्दे मद्कटमधुपातसंपातरीत्या
तुस्यानां सम्मणानामदमहमिकया गुम्भने दुर्मिवरिः ।
हयाजुद्धावयद्विर्दिदि दिदि `^“ “` पङ्किमिन्दीवराणां
कल्याणं वः कटी, कर्यतु कर्णादयाङिभिः कार्तिकेयः ॥ ५२ ॥
स्तन॑धयोऽपि शयीण्या दैत्यं दारित्तवानस ।
स्यतो धारयत्तः शक्ति किं वयो गण्यते बुधैः ॥ ५३ ॥
सवौगमोयदेष्टापि दावरीमयममदीतत्‌ ¶ ध
अस्य भिह्लाग्रणीसूनोरथवा किमनाचिती ॥ ५४ ॥
श्रयत मचानीतन्य॑ शतमखरिपुनैत्रमेभमवानीतनयम्‌ 1
निरचभि कारुण्येन व्याप्तं हदि वुषि चाधिकारुण्येन ॥ ५५ ॥
सेनानीरजनि करभ्रेणिपरामूतरोणनीरजनिकरः ।
परनखिनीरजनिकरः परमरिचानन्दनाप्पनीरजनि्करः ॥ ५५६ ॥
म्र्यप्तटीलाविगवोपनीत्तकुदयस्थटीङूलञ्लरीविसेषस्‌ 1
ङृपारतोपघ्रसुपात्तवेधःकपारमाराधयदेप देवम्‌ ॥ ५५७ ॥
इमं परीपाकमिदहापराधादम्मोजयोनेरपि पर्यतेति 1
अदःकपेन सरार्येषु भिक्षामटन्यः प्रकटीचकार ॥ ५८ ॥
तदनु निःशङ्क मृधरोत्सद्नसीन्नि शीरि" ^ मासादितरागस॑पदाने-
दातया रैखिशतनुसुवा सततमाकेदाचरणमवलोकनीयरामणीयकं नागेखाम-
मिवन्य नरपालमन्दिरद्वारमासादय दूरद्िव पसदसि मागधकरुरनिगयमान-
मभिजात्पयजात्तमायमिश्रः सहपमश्रोषीत्‌ ।
वृथस्वामितसार्‌ सारसवियेयालोकलोकनयी-
गेयप्रोदिविेषरेषनिभवद्कियुण्यपुण्याङते ।

कृन्यमाला ।

सग्रामाङ्गणधीर्‌ धीरत सता कोदण्डदण्डक्षत-

प्र््यथिस्मयसञ्चसगतमदीरामाफ माङमरमो ॥ ५९ ॥
पनजयछृत! दनेनानिकदिक्तटसछ्धन

स्यदनिरतया कीत्य नीत्या निरस्तकलङ्कया !
सरसककया चत्र सतानरलचिरन्तना

ननधचरिताव्राजज्चेगीयसे क्षितिनायकान्‌ ॥ ६० ॥
जनितनकलिनीश्चङ्धवेशचे हरिन्मणिकरषिमि

शदाधरकखासवद्धिम्या निद्रासु समतत 1
विस्षधिपणया केरीहसा स्णशन्ति सुखाश्चरे

भरतिवुधगरह यत्तन्माकपभो तव वैभवम्‌ ॥ ६१ ॥
श्रीमन्माकंक्षितिर भवत्कीर्तिरैदषयोपा

भेरुस्तम्भे प्रमणनटनमरक्रिया सविधत्ते ।
तस्यास्तारग्विरसितजुपो रलतारङ्कभूपा

युग्म तिग्मच्छविरिति शदीत्यस्बरे बम्भमीति ॥ ६२ ॥
चक्राणा विदधाति सोऽतिङदुन तेषा शारण्यक्त्वय

राजा विप्णुपदाक्रम वितनुते सोऽय तु तस्यार्चक ।
आप्ते सोऽदिभयैकमभाजनमय तस्यानभिन्नस्िविति

त्यक्त्वा त प्रिक्भेक्तिफमिपात्त्वामेव तारा श्रिता ॥ ६२ ॥
तव माङविभो धराधिैरवस्पाद्रताभिवन्दनै ।
इद दिव्यपि चानुभूयते वहुशीपरिरम्भसञ्म ॥ ६४ ॥
पादववर्तिजनताप्रतिरिन्वव्याजतो विमतराजसमाजम्‌ !
सङ्गरे कवरित पिर धत्ते साल्व मारु तव पाणिदपाण ॥ ६५ ॥
वमयुनिकेरेण युधा सिति मारङुनृष तव गजभ्रेणी 1
अत्मपदादतिखीखानिर्मितमूीनिवारणायैव ॥ ६६ ॥
श्रीमाफक्षितिषार्डेखर भवद्रेतण्डक णीनिटो

नेप्य्याञचु कु तोऽरि तुलपररीरीत्या दरद्रारणान

यत्रामुवन्थः } ८७

अध्यच्पैवमचश्चरुस्थितिछते तेवां किमम्मोजमूः

क्षोणीमण्डलमारमेच सत्तं छुम्मस्थयरीषु न्यत्‌ ॥ ६७ ॥
घारदीदेखमु धोरीसुरपुटयलिवक्ु्णरेणुपगृे-

दनि्ैम्बायितायु त्िद्नकरटिनां गण्टमिरिस्थलीयु ।
समा नीटारविन्दच्छनरर्विरछिनां धोरणी कजटेन

व्याटिषा जैत्रवणौवटिरिव भवतो भासते माकमूप ॥ ६८ ॥
अध्यासीना समन्तास्ितिभरणदरतामावलिः सिन्धुराणां

वतिरश्ान्तरोटथ्वणपुरमदातालद्रन्तोपजातः 1
काष्ठानामन्तरारे किमपि वरिसरतस्त्वह्मचापानलस्य

भ्रयः संधुशषणानि प्रणयति नितं माकराज क्ितीन््रे ॥ ६९ ॥
विपक्षरक्ष्मीः करियते स्वया महीवराहवन्दी पमदास्मल्रसा
रिपुं च केन्द्र रोषि ककर वरादवं वीप्रगदारमञसा ॥ ७०॥
प्रकरपते त्वर्करवाठयष्टी रविप्रभावारिजयापनाय ।
नहि प्रवर्तेत कदापि लोके रविप्रमा वारिजियापनाय ॥ ७१ |
इद मदिमा कनकपटः पडघरित ""“"टा साटेवमाक गकपटः ।
बिद््रत्ति मानघठेोके विलसत्कारुण्यवीचिमानवङेके ॥ ७२ ॥
पापनरकण्ठीरवतः भ्रथितदुदितं दिशासु कष्टीरषतः ।
एत्य धरा भकेदां हप्यति दटष्वैरिरामकतेदाम्‌ ॥ ७३ ॥
चारिजनाभी राजति सोऽ कृतस्रवारिजनामीः; ]

जदिदि स्कन्धावारे वसतिं तरसा दिगन्तिकं धार ॥ ७४
हेमाकरप क्षमाकण्टकह्रपरिमा वल्यरामाकटात-

सतोमाक्मयः सुमाकरकेकभणितिखलामा कथं वण्यतेऽसी {
क्माकपूरममाकल्पनररद्यसःशरोदिमा कर्मरूढ-

स्थेमा कारुण्यसीमा कनदनवयुणो माकराजक्षितीन्दः |५५॥

प्नेन्तरमयमवनिचदन्तिकादभिषखपापनद्धिरागच्छवे सरयमादिपे व
दत मूतः श्रीमदवरोकनघुन्तुहूटी चृपतिरयमाख इत्ति निवेदयद्विराक्ररि-

८८ कराव्यमाटा |

मृ्ुरुयैरायेयमानसरणिरवगाद्य धरणीरामन्विरमतिरद्चय कतिचिदपि कर्या-
(क्षन्तणि कविबुधवन्धुसचिवमिन्नसामन्तमण्डरीद्लोमिनि काश्चनास्थान-
, भण्डपे मणिमयचतुलम्भमध्यमवितर्दिकायामतिषदुलतूलमालिकामांसलमण-
तफेनपररीविनिमैरमादिपुरूपमिव शेषमासरणविदोपमध्यासीने वारविखसि-
जीकरकमलडो(दोलायमानचामरद्वितयमाघुरपाश्वमागतया कल्दानलधिुग-
रीकोरयुग"“*रछसन्तमरविन्विनीबन्धुमपद(स)न्तं कोपुग्मपरटखण्डपरि-
कर्तिमारुतीभसवज्ञारिना मोरिवन्धेन संध्यामयूससतवरिततारकमम्बरते-
कदेदां विडम्बयन्तमस्तोककुद्धमस्थासकपिङ्गमरीचितरङ्गितां सूर्तिमाृण्वता
कण्ाभरणयुक्ताफरुदीपिदरन्देन मन्दाकिनीपूरपतनगोरवपुपं खमेरूमबधीरयन्तं
पीतवस्नपरिपीतकरिप्रदेशतया पुप्करजालसंटृतनितम्बमूमिञुदुयक््माभरतम-
पिक्षिपन्तं करक्पदासिनः करिसर्यान्तरासकन्दङ्तिन छखुमकोरेकेणेव
कुरुबिन्दमध्यवर्तिना कुखिदोपरेन परिङ्ञोममानमह वीरकद्कणं मणिवन्भ-
सीमनि मदनीयसुद्धदन्ते भकरध्वजमि मागेणोपददिीतसीमनस्यं पाकरा-
सनमिव मतिरोधिबरबिभेदनं पुरमैरिमित्रमिव समस्ताभिरुपितपूरणघुरी-
णसंनिधान द्वितीयहरमिवातृतीयलोचनमन्यमिव दातमन्युमितरमिव वदान्य
पाद्पमपरमिय कुघुमाकरमत्िकुरपविन्रीकरणकुद्चरचरित्सेपदं कोनाम्बागर्भ-
कुल्चण्दसं चारकेठिपञ्चानन पापजगतीपतिप्राचीनसुदछतपरिपाकं माकनरणो-
कनायकमवङोकयन्मनस्येवमकरोत्‌ 1
यो भोगिभवरोऽप्यजि्यचरितः श्रीयोऽपि हप्यदपो
मास्वानप्यरिदुःसहः कुबख्याधीयोऽप्यदोपाफरः ।
स्ैरेऽप्यनरीकदिरचजोऽप्यक्षीणपक्षावलिः
सोऽयं माकनृपो गिचित्रमदिमा स्रं विजेजीयते ॥ ७६ ॥
तदनु संमदादुव्थाय पार्थिववरििन समुचितासन्नविष्टरे ससुपवेदितोऽय-
सतिचिवक्षनो दीक्षणणुयम्म दसत दपकुरुप्थर्‌स्य नमर्दाखरसामन्तमूपते-
राचिपं प्रायुद्ध ।
कल्याणाफर माकछराज भवते कार्प्यसंन्ीटना-
दुरे जनार्युनो वितरतादरोकनैः संपदम्‌ ।

यात्राप्रैवन्धः | ८९.

पारावारसुतासनाथमभितो वादान्तरान्तःपुर

दोप्णा यस्य चतुष्टयी चिरध्रचैः प्रतीव दिव्यायुधः ॥ ७८७ ॥
लक्ष्मीनित्यविदारंकेटभरिपो चक्रावीरज्न- त

च्छायावल्लम कीर्तिवरद्धिकलनाधाराधराभ्यागम ।
दोषापोयणपू्णचन्द्र घुमनोविस्छर्तिपुप्पाकर

श्रीव(म)न्साव्वृमार माक गवतः भ्रयांसि संप्राथये ॥ ७८ ॥
सकलभवद्ुणसह्वश्षाषाचाठुर्यविदृतिकरनायार्‌ ।
जगति फणिराज एकः रिष्यत इत्येव शेषतां धत्ते ॥ ७९ ॥
प्ररं मवद्भुणोषानां बाणी बजठु मे कम्‌ ।
अपयाप्तसितिर्यपामपि ब्रह्माण्डमण्डलः ॥ ८० ॥
तदपास्य मवह्ुणाबरीसवधाटीरचिमेतद नः 1
शथिवीदय श निवेदने भङृतार्थस्य मनः भवतेते ॥ ८१ ॥'
यितिगुप्तिमरुन्धसंगतिं क्ितिपाराधिगमे फर विदुः 1
मनुजेशयुरीण मादशाखुचितं तेन तवोपसर्षणम्‌ ॥ ८२ ॥
सबि ते लु ुभेरवस्थितैरनवापतं न फिमप्यवेश्यते ।
अपहाय पुरा छृतापिकं सुकृतं दुष्कृतदयोधनक्षमम्‌ ॥ ८३ ॥
तद्विमां मनुजादिवन्धुतां तव पार विनिवेद्य सप्रतम्‌ 1
अविसुक्तमुपासितुं ब(रे)रविमुक्तं वयमाद्रियामहे ॥ ८४ ॥
परिपाटि मदीयवान्धवान्विषये ते विदितस्थितीनिति 1 ,
कथनं खल सिद्धसाधनं क्षितिसंत्राणटरतस्तवान्तिके ॥ ८५५ ॥

इति तमभिरुपन्तं ह्चेता नरेन््ो

रतयुदमुपचरिः प्रादिणोदव्युदारः ।
पथि खल विदधानो भावचन्धं चिलुद्धे-
्यख्वदिह सपर्योमाजनं कस्य न स्यात्‌ ॥ ८६ ॥
अथ विनिमगेत्य निगङ्कदु्सुवो निखिय्दुर्गतजनखखर्मतरोरनर्मरयौर्यवि-
स्मारितमागैवस्य मर्गेतनृसवस्येय दुर्गाभमादरन्यविविषामिटपितवर्मस्य मो-

गिवरनिराङ्ृतिपटवियेकडाटिनो माकराजमहीपाफयासनस्य सुजनता
१२५

९० काव्यमाटा

कमनुचिन्त्य हु्ैह्ैदमनुसंदधानसतदवरम्विभिरेव वचनमुम्मनैरगुचरस
माजमपि समानयन्सरोजोचन इव सहचरीद्ययेन कियद्ररमिव गत्वा स
रन्धवणैः भुवणसुखरीं निर्दणयन्निदमवणयत । शयं खल
हुत भृहगनिनदैरपगृ वीची-
इदृसतेः रिच्निव जनानदसीयपङ्कम्‌ ।
क्षाल्य दंसरसितैः परिसान्त्वयन्ती
मोदं भ्रसृरिव सुहु्हुरातनोति 1 ८७ ॥
उत्तरेण सरिदुत्तमामिमां बङ्गशङ्गदरििदयुसिन्धुना ।
चश्चुषोरपदया चिराय मो भूयते थुजगराजमूमता ॥ ८८ ॥
अत्र कुञ्ञग्रहासीनकेलिकाराङ्कलरिताः ।
विष्णोः कमौणि गायन्ति वियाधरखगीदशः ॥ ८९ ॥
अदो दरषधरगहीपतेरयुप्य महिगा । +
पञ्कपनीतैरिद सस्सनैः कुणिः लजो शुम्भनमातनोति ।
अम्भोजनाभस्य कथामवाचा प्रस्तृयमानां वधिरः शृणोति ॥ ९० ॥
मथ तदानीं
प्रासदयायमाने मणिमुरति वहन्कोस्तुमं वा्ुमूमि-
भीसामासारदानोन्मुखघनयुषरमागर्यैनि्वपिकानाम्‌
स्तुत्यः श्रुत्यावलीभिनियमधनजनस्वान्तकान्तारलीटा-
कुम्भी कुम्भीनसद्रेरयितटममुनालोकि रोेकनेता ॥ ९१ ॥
भसौ युनर्रसा यिराङ्भटेन विधरृतवनमाछिकं वेङचे८टे)श्रमभिवन्य
नि्मैलमनाः सपरितोपमिदमभापत ।
साधूनां ददयान्तरारुसरणै पुप्णन्परिप्कारतां
कुक्षेः सीमनि ददीमीयविभवां कुरयज्ञगन्मण्डरीम्‌ ।
आद््यामञ्जनभूभृतो निजतनुच्छाया-"-“रं लर्थय-
म्फऽप्याज्ञे मणिरिन्दिराकचतरीयाणोपठोतेजितः॥ ९१ ॥
भनेन्दीवरयोरनद््रयोरततेजिते यदृदौ
मश्चो यस्म समस्तराब्दकुद्नामाणिक्यद्याणोपलः ।

यात्रायवन्धः | ९१

यन्नामीसरणिश्च सृक्तिजननीश्वश्रुपदस्थायिनी
पायान्मां हदयंगमस्मरकसातस्वं तदेतन्मदः ॥ ९३ ॥
अस्ननाचल "ˆ" सर्वैरपि जनेरयम्‌ ।
तरे गुदतरक्रस्य मुकुन्दो सुदुरीकषयते ॥ ९. ॥
अवतसेन विदुपां ्रश््रंसे ततोऽखना {
स्वामिपुप्करिणीतीरभ्मिमूषामणिः ˆ." ९५ ॥
जद्विमिनतरदारकरीलश्वद्धरिहुद्रनोनिचयङु्कमरिक्गात्रः ।
योणादताम्बुनियिदुन्दुभिषोपष्ट्टः परायान्मदहीपरिणयाभिसुखो(वराद>) ९ ६॥
जम्मोनिेरल्छुनिश्वसिताभिषङ्काद्धिभाम्यतो अरमिविरोकनंफेतवेन ।
परथ्वीपुरःप्रणयिनोचितमूपरीक्षं कुर्वननिवादिमकिरिः कुरुतां मु नः॥ ९७॥
(व्या)धूतदेदरमसव्यपसायेमाणा-
माथा वरिणदरीमपदिस्य सिन्धोः 1
जीयाल्घजन्निजसमागममाविष्ध्वी-
म्रीडापनोदनतिरस्करिणीं वरादः ॥ ९८ ॥
आथं नमामि". *"भजन्ससुद्रो
मद्रोमद्येरिषु ऊल्ादिमाम्बुरीतिम्‌ 1
तत्कारसंगतधरापरिरम्भकर्म-
घमेदिविन्दुविदटतिं धर्यांबरभूव ॥ ९९. ॥
सम्भोधि करक" चोरदैत्य-
मुम्ताक्षतिप्रभवमोदपरपराभिः ।
भूदारतां मकटयन्पुरयः पुराण-
सतत्ताटच्चीमिह्‌ तरङ्गयतु धिये वः ॥ १५० ॥
कोरुस्तनोतु कुशलानि चिरंतनो मे
मेन क्षितीः मथममीपदुदच्चितायाम्‌ 1
जस्या चिषाद्विभमाच््छसितेरिवाव्ये-
रद्वाय बुदटदकदम्बकमाविरासीत्‌ 1 १९१ ॥

९२ काव्यमाखा

आधारघुरयं जगदण्डकपालवन्ति
पथोभियेण फणिसन्िरमण्डपस्य )
<र्वीरिखासुपरि निक्षिपता व्यतानि
येनाम्बुमानमिव तेन वयं सनाथाः ॥ १०२ ॥
प्रान्तक्षरजरधिवारिभराय॒दस्य-
न्धोगाच्चलेन धरणी ऊुदनावरादः ।
तादृक्रृतिन्यतिकरश्रमवारणाय
धारागृदान्तरमिवाधिगतः पुनद ॥ १०३ ॥
मदं युभानि पिदधातु महावराहो
दैष्ाहितेन विरसन्वल्येन्‌ धल्याः ।
संरक्षणादिव चराचरमण्डलीना-
मासादितेन महतातपवारणेन ॥ १०४ ॥
उङ्क मदीवरतनोरपिरोपिताया
व्यापारयननिजदशा बद्नारविन्दे ।
आद्यः पुमानमयमुद्रिकयादसीय-
मस्यन्दोद्धरणभीतिमिवावतानः ॥ १०५ ॥
मबान्धिख्र्द्वयसो जनानां पदालगतद्भजतां ममेति ।
युक्तीव यः सपिन्विरितेन वरपदेनापि फराम्बुजेन ॥ १०६. ॥
तदु द्ेषाचरुमूपामणेररविन्दलोचनस्य चरणारविन्द्परिचरणयुण्य-
परिण्तेरिय नयनसरणिमवगादमानमन्तिकनिप्यन्दमानसिन्युपयनकन्दरमा-
सतुम्दिरुभिधिलबन्धस्य फणिराजपरिकर्मणः प्रतिक्षणरदीष्तौ कतदक्षिणं
दक्षिणफैखसफटकतटसीमनि रिटावटमूलवद्धरतिं कारुटस्तिपतिमासेवमानो
मूदेवानन्दनः सानन्दमिदमवादीत्‌ ॥
स्परे दत्ताम्रयितपटरीकल्पितच्छायमास्ते
सिक्तं दन्तावलकरनैरयितं मोगिरमैः !
भिद्धाभीलोपद्तपिदितामोद वक्त्रारविन्दं
भाग्यं श्र्यीधरपतिमुता ““"“योरादित्व्वम्‌ ॥ १०७ ॥

यात्राप्रबन्धः । द्‌

पायादपायरहितं परिणम्रसुक्ता-
दायादकायमतिवेरूदयाविषेयम्‌ ।
दूरे चिरंतनगिरां दुरितापद्यारि
परेसुवणी""“" "“" """" कटं महो नः ॥ १०८ ॥

ब्रह्मादयोऽपि भवदासिकते यतन्ते

यत्ने विनापि ययुराटोविकादयस्त्वाम्‌ ।
अतिः तान्तविजयिनतिचित्रयीटं

लां मन्महे न खुलमे च न दुरकमं च ॥ १०९ ॥
परलम्रपुप्करपयःकठिताभियेके

नागे नरद्धुणततावपि ठतिकायाम्‌ ।
भ्ीतिस्तवास्तु मगव्मवत्कथं वा

छन्धद्विजिहविपयः प्रणयानुचन्धः ! ११० ॥
अन्योपचारविधिरस्तु महानणुवी

भावत्कदहर्षपदमान्तर एव भावः ।
गरीय त्ते मणिगुणप्रतिपादनेन

परास्तो गतिं किल समां फणितन्तुवायो ॥ १११ ॥
सद्धाबतोऽपि तु्िनांञ्यकिदोरमौठे

न्या मदय मवति तावकमक्ततैव ।
शरीकाहस्तिपुरसीमनि यत्त्वयापि

मक्ताम्रिमस्य जगे फणिनः खयरूपम्‌ ।॥ ११२ ॥
निमेकिपटटसितमङ्गमसद्चवेगः

क्ष्वेलानल इरवनोधतरं पदं च ।
सव यतः सममहेभवतश्य शि-

जन्योन्यरूपपरिवृततिरतः किमासीत्‌ ॥ ११३ ॥
देव त्वया यदिह दक्षिणरौप्यञ्ैले

व्यारद्विन्द्रतनुरष्टविधा वितेने ।

९४

फाव्यमाटा ।

तदयुक्तमेव कस्ये तव नीरकण्ठं
प्चाननं च यदु्न्ति भवन्तमाथीः ॥ ११४ ॥
घोरखभावजटिकः क वनेचरेन्ः
यान्तोपतेम्यसरणी सुगमा क सक्तिः ।
छन्योन्यमेलनविधावनयोः प्रवीणा
तत्ताटेशी जयति देव तवानुकम्पा ॥ ११५ ॥
प्राखियमानुद्कलाद्पि पटुकाया-
माकाडासिन्धुसरिखादमि वक्रतोये ।
देवीमुखातरसादपि दष्टमांसे
को वा गुणस्तव कृतृददेवरासीत्‌ ॥ ११६ ॥
हातुं पुछिन्दपतिरात्तफिरातभाव-
मासीद्धवन्तमभिगम्य महाकिरातः ।
क्रि कारुहस्तिनगरीद वद्द्धताय
भराग्ासना वख्वती खड देहमाजाम्‌ ॥ ११७ ॥
अन्नान्नेदर्चनविपेरपि ते गरीयः
पादारविन्दपरिपूजनमेव दम्भो ।
दत्वा सुखे ददामगाद्विषमेक्षणव्वं
निष्ठः पदे तु टरिरापपुदर्भनोऽभूत्‌ ॥ ११८ ॥
व्याधः समर्पयतु नाम विरीददोपं
मासं विवेकविरहेण मनोभवदि ।
अङ्गीं कथमिदं मवताथवैत-
स्संभाग्यते त्वपि वनेचरसार्वमोमि ॥ ११० ॥
पाणिम्रहच्यतिकरादुपरि भजाना-
सुच्छि्टसंकरमुदान्ति जनः जगत्याम्‌ 1
प्रागेव सुक्तिपरिभीतिविषेरयं चा-
मासीत्किमेष ठयराममसंघ्रदावः ॥ १२० ॥

८

यात्राप्रबन्यः ! ९५

शणं शिरः शवरणटुक्येति मन्ये
तस्सिन्नमर्वतटिनीं विभृषे तथापि ।
दष्टामिपग्रहणदर्खितचापटस्य
नेहास्ति कापि तव निष्करतिरन्तकारे ॥ १२१ ॥
गङ्कागाण्डिवचापयो्मैदभरक्षेषाय चूडापदे
गण्डूपाम्बु च पाटुका च वरोत्तसस्य वयभ्रे त्वया ।
पद्माक्षर्मयभज्ञनाय दृगपि भरलादवे कस्य वा
दर्पापाृतये मेख जगृहे द्टाविएामिषम्‌ 1 १२२ ॥
स्न्मस्तकाहितपदन्मसनादिदोप-
ससोधकरतक्ृते रपे कट ”
चरमाम्बरं कटितटे भसिताङ्गराग-
मधे कपारमभिपाणि जटाश्च मोढी ॥ १२३ ॥
सन्त पाणिवेभेकतानमत्तयः ्स्वन्मदान्धीकृता
` जिक्षन्याषतेयोऽथवा जनितः स्फारीभवश्ान्तयः ।
भृक्तिस्तान्दरणुते खयं यदि कृषा सुगेन्दुचृडादः ते
तत्न व्याथगजादिकीटपतयो दष्टान्तकाष्टापराः ॥ १२४ ॥
यामि भ्रीतिमदं परान्नभजनेरच्छिष्टमोजी भवा-
नमूर्घादं चरणौ स्णदामि धनिनां त्वं पाटुकाशेखरः 1
सेवेऽह घनपापकदैमनदीं त्यं वक्रतोयाष्तो
युक्ता किंनु मदीयदोपगणना श्रीक्रारदस्तीड ते ॥ १२५ ॥
सत्रमीचरणासिकां मथमतः संपाय नान्दीं तन्नः
मादुर्मान्य समस्तमक्तिगरिमम्रस्तावनाकौशयम्‌ ।
दवायुत्साय तमःपटीमथ वृते दीपेन विद्यात्मना
चित्ते मे नटनं विधास्यसि कदा श्रीकाट्दष्तीश्वर ॥ १२६ ॥
गण्टूपाम्बुनिमञ्ननाय यदमूट्रञ्वतंसस्य ते
चृडार्ङ्कुत्िकर्पनाय विधृतज्योत्छावतः पादुका ।

ह
1

काव्यमाला ।

तृप्ये भक्षितशेपमामिषमपि तरैरोवयङुक्षिभरे-
धीरा सुद तवास्त तदियं वाणी ्यिष्ठापि मे ॥ १२७ ॥
मिहलाग्रणीचरणपह्ववपादुकाये
सेयं क्रियासममिहारवती नमस्या ।
वेधः करोरिविधुखण्डवियन्नदीनां
सेहे न या गिरिशेखरताभिमानम्‌ ॥ १२८ ॥
जस््येव ययवतरेन्मम द्टिमगिं
नैवास्ति चेन्न तरिनीमरणं घटे ।
इत्थं विधर्विमतिमीदा किरीररक्ष्या
यस्याः स्यतिर्दैरति सावलु पादुका नः ॥ १२९ ॥
त्राते यया हरजटावनचारकेल्यां
वेधःदिरः मतिहतेः दावरद्धिपदयम्‌ ।
सा पादुका पडरियभविनिर्जयाय
संनह्यतां मवु संप्रति नः धिरसरम्‌ ॥ १३० ॥

भपि च-
जगन्मण्डलीयं त्वयि स्वभकारे नटन्ती रथेरंश॒जाऊे नदीव ।
सविद्याविरासाकृतिर्विधवा ते भव `“ “"“* “ मनत्यन्तकारे ॥ १३१ ॥

मनोदारिशव्दादिभिर्व्यज्यमानानटं फिचिदाणिद्य यस्थैव उदाम्‌ ।
सुखत्वेन जानामि संसरारपीडां तमानन्दवाराकरं स्यमुपासे 1 १३२ ॥
"""""“"कणस्कूतिदेठः सुखादिभपञ्चोऽपि सवैपरियतवेन भाति ।
परमेममारास्पदतरेन तादक्ममोदाङृतिमत्यग्थोऽसि शम्भो ॥ १३३ ॥
न कतीस्मि नानाविधानां क्रियाणां परसक्तोऽपि नेततत्फलास्यादनेषु ।
सदानन्दविन्ञानसान्द्रस्यमायो भवानेव सोऽदं भवामि स्मरारे ॥१३४॥
यथा माठव्येन राधेयमावं परित्यज्य कणैः एराभरनुरासीव्‌ ।

त्मा त््यमस्याद्विवाव्येन जवं समुत्छय्य रूपं त्वगरेयादमस्ि ॥१३५॥
मवन्तं बदन्ययकमेवाद्धितीयं भरणीतितराटापसीमावचंसि ।

अतः साधयेदावयोर्मद्मत्तामये कल्पितः फं नु संकषारयन्धः ॥ १३६॥

यत्रप्रवन्धः । ९७

यथा शुक्तिकादेरिदं तारुविद्धं समारोपितं चस्तु सरं चकास्ति 1
तचानङ्गजेतस्तथा सत्तयेदं समालि्गिते इर्यजातं विभाति ॥ १३७ ॥
गुणे करिपताया यथा ऊुण्डलिन्या जनत्रासकम्यादिरसंपादकत्वम्‌ ।
तया संतर नानाविधार्क्रियासाधकल्वं त्वदासेपितायाः | १६८ ॥
त्रयीमौखिना देदिकस्यापि वाचा समाविदिता संगनिधक्तता मे 1
न सा बाघ्यते नाथ मिथ्याभिमत्या महारलदीपममा वात्ययेव ॥१३९॥
असङ्गत्वधीरातमनीयं मदीया हदाधत्त कन्नौदिभावप्रतीत्या 1
सुधांशपठे शयद्धतासंविदस्मि जपोपाधिकारुण्यवुद्येव नेति ॥ १४० ॥
सदा शु्धयुद्धो वियक्तस्वरूपस्त्वमेतादयोऽदं च तकीगमाभ्याम्‌ ।
अभेदेऽपि सलत्यावयोरन्तरात्मत्तदो मे सुखस्सूर्तिरल्येयमास्ते ॥१४९॥
विरामेण सर्वन्द्ियन्याच(प)तीनां सुपुघ्ावपि क्षीणद्योकोदयायाम्‌ ।
सहावियया संमदस््यानुमूतिः सकाकोरमाध्वीकतेवासमाना ॥ १४२ ॥
चिसपैन्महामोदवेगान्धकरे निरखेह निःसारससारङ्पे ।
धश छेशयित्वारुमापन्नवन्धो शिव चादि मामी कारुण्यसिन्धो ॥॥१४२॥
` दुरन्तन्यथद्िवभूतस्य दु्टबणस्येव शल्तेण वैयो द्याङ्धः ।
दो दुःसहं मन्थिमीद्यान भिन्दन्प्रनोचेन मे देहि मोदातिरेकम्‌॥ १४४॥
धधूयुग्मवाताश्नव्याधद्तानराधीशनत्कीरनागार्तिहारिन्‌ 1
(&)मानयैनं जनिन्याभिषीडाविदस्तीकृतं कारदस्वीश देव ( १४५ ॥
दपारदयुते < ॥
००० पवाद मया ते वितीणौ करामाल्फियम्र्‌ ॥ १४६ ॥
एकदापि रचितेक्षणापणौ तौ तदैव मवताभिरक्षितौ 1
पार्वेतीरा पदयोस्तवानिद्ं दत्तद्टिमपि मासपेक्षसे 11 १४७ ॥
` इत्यादि कीतैयन्नयमत्यादरादुपेत्य धीरामिमो माराभियातिदारीरार्भ-
हारिणीमाराध्य मातरं शतयत्रयुुलसच्छाप्रताज्ुषी मस्तकयुवि दस्रौ
निधाय समस्तोपनिषदर्थीधतुरमिलामि--- ५००००००० ००००००००८०० ओरीयीव्‌ ॥
विप्यद्रीचि मरीचिमद्ुचिभरे चीचीव वारां जयी

रोकानां यदवेदनादुद्यते यद्वेदनान्मीर्ति 1
१३.

1

काव्यमाल }

सत्यानन्दसुघाससुद्ररुदरी सा काचिदेका ”“*”

द सि तमेव प्रमा ज्ञानपरसूनाम्बिके ॥ १४८ ॥
नित्यानित्यविनेचनादिमजुपो निवेवैचोगुम्मने-
` रातैः खस्य तवापि चैक्यमुभयोरापाततो जानतः ।
कल्याणे तव दकेपथे निपततः कस्यापि पुण्यात्मनो

जिक्ासा त्वयि जायते भगवति कानप्रसूनम्विके ॥ १४९॥
विध्याधासु विधासु कापि भवतु श्रोतन्यवाव्ये विधा

*“"कर्मविचारक““"घटनया म्रत्यग्बिचारस्य च ।
रिञ्धिः पद्रुपकमममृतिमिर्वेदान्ततात्पर्यपी-

राधेया त्वयि तद्विमदौकलया ज्ञानमतसूनाम्विके ॥ १५० ॥
फारयोतपत्यनुद्ककवेदनतया कर्य भवत्याः पुनः

साक्षादेव निदानतां त्रिजगतीद्वारं त मायापरम्‌ ।
मृदरसन्मखणत्वेवचच करर सचाशरतस्ते तत-

स्तस्या जाव्यजुपश्य संगतिरिह कानपसरूनाम्यिके ॥ १५१ ॥
कुम्भीजन्मनि कुम्भकार इव मूर्तिव भूमितो

देव॒. किं जगतोऽन्य एव जननसेननोरुपादानतः ।
इत्थं भन्तिस॒दित्वरीं शमयितुं रक्ष्माटुरेकं जग-

जन्मादित्रयदेतुतां तव बुधा श्ानपरसूनाम्विके ॥ १५२ ॥
पीठलां व्यणुकादिकार्यनिवहरारम्मकर्त्वं यथा

नानारूपजडात्मना परिणतिर्यद्रत्मधानस्य वा ।
तद्धनिद्वैयनिर्विकार"-““*“ स्ते तद्दयासेमवा-

याटस्य लगिवस्य कारणमि जानप्रसूनाम्यिके ॥ १५२ ॥
देदान्त.फरणस्छदायुखससे रउजूरगाद्रापिम-

परवयेकाध्यसने च जीववपुषा पूप्णाम्युपादानत्राम्‌ ।
आकरादामिखमीरयास्थिरणीमुरये तु साधारणे

स्पेभेव मंदेधचितुन्िजगती नानममूनाभ्निकैः ॥ १५४ 7

यात्नाप्रबन्धः । * ५९

नित्यामस्तसमस्मेदविसरां निखन्दचित्कन्दरी-
मानन्दैकरसामगम्यसरणीमान्नायवाचामपि }
मूतं जीवमहेश्वरौ विदधती मायावदोनात्मन-
स्तदधदवानुगत्ता विदयद्धचिदसि ज्ञानपसूनाग्निके ॥ १५५ ॥
निष्मत्यूहमिपत्स्वरूपधिपणारसिद्धसभैक्ञता
सर्वौत्पादयितृत्वसभैसुवनाधिष्ठाृतामेसरेः ।
कल्यणेरुपदोभितां गुणगणैः केवल्यल्मीमयीं
दिव्यामीशदश्ामवाप्य जयसि जानप्रसूनान्विफे ॥ १५६ }
मायाराहुविरीदनोधररिना चक्चुखैखाक्षोदयं
` नानाब्रत्तिुखावलोकनमिरक्किचिज्जताशारिना ।
उन्मीरद्वहुदोकवेगयरिमोद्िमेन जीवात्मना
बध्रासीव मवान्धिमन्ननविर्भिं ज्ञानपरसूनाम्बिके ॥ १५७ 1
छायावहभशीतभानुहुतसड्क्षत्रतारादयो
भान्ती त्वामनुभान्ति केवलचिदारोकातिरेकीकृते ।
चेतोदृत्तिपदा्भभेदकभवन्मातृभमामेयता-
धुयौ मासयसि स्वमेव सुवनं जानमरसूनान्विके ॥ १५८ ॥
क्ये व्यक्तिुपागते सति बहिश्वशचदुयामानय
भरहद्ृरिवंशेन साक्िविषयावच्छिन्नचेतन्ययोः ।
प्रत्यम्बोधमयेन दीपमहसा संबन्धमाध्यासिकं
प्रपि प्रकटीकरोषि विषयाञ्ज्ञानमरस्ूनाम्विके | १५९ ॥
सन्त्येवावरणादिद्यक्तिसदिता मूरपकृत्यं्का
मूला्ञानपदाभिपेकविधिना संभाविताः सूरिभिः ।
वाश्चदिमिरीक्षणादिकरणोद्धूताभिरेकैकरा-
स्तैरयननिखिख्न्ययस्थिततिरसि जानप्रसूनाभ्विके ॥ १६० ॥
सामान्यम्रहणात्तर्ददाविषयाविदयानिवृत्तवपि
स्छुख्येतरभागसंदृत्तिविधाजाम्रत्तमोवस्धितेः ¡

कान्यमाखा 1

सम्वातेधयद्ुक्तिरोप्यमरुमरिह्धन्मरीचापगा-
पू्वोध्यासदातानि संकलयति जानपसूनाग्विके ॥ १६१ ॥
अस्टधै्मवञ्नादिकर्यावच्छेदनिन्दाषैः
संसगाविपयप्रमेकननकैदछन्दोगिरां मौटिभिः ।
दुष्टं प्रायमिकीं दगादिजनितां बुद्धिः भिदागोचरा-
मसखद्धिषैरतते तदद्वयमिति चानम्रसूनाम्विके ॥ १६२ 7
तत््वबिदनतधिरंतनगिरा मच्याविताध्यक्षधी-
रजानव्यतिरिक्तदोपमदिमाजन्यं प्रपृ्यास्पदम्‌ ।
नानाकार्यपरपराखनुगतां सततां तातन्वती
व्यत्यस्तामिव योमवीति सफर सानप्रसूनाम्विके ॥ १६३ ॥
आदशचौहतिसंनिदृचनयनःम्याटिष्हमाने यथा
, कण्ठं छुखमेव न प्रतिं मिथ्या पदाथौन्तरम्‌ ।
चैतन्यमतिषिम्न एव सुकुरे जीवोऽप्रि मायामये
स्वक्ूपादतिरिच्यते न हि तथा क्ञानमसूनाम्पिके 1 १६४ ॥
प्र्षीणादिकथा समस्तजनिमस्मत्यक्षतायाखिनी
विकषिपमतिरूपदाक्ियुगरीविख्यापितमक्रिया 1
मन्दी भूतनि$सिमा्ेगमना मायाभिधा किंकरी
कं ते दुधेरमेव नो घटयति ज्ञानभतूनाम्निके 1 १६५ ॥
खच्छन्दाह्णवन्धुजीवसुमनोगुच्छाङ्गपारीवथा-
दच्छा्ां तु यथा सुधाकरमणावध्यसते स्लोणता ।
ससारप्रबणखभावभरितारकारखानिष्यतः
छुद्धायामपि संछततिस्त्वयि तथां ज्ञानमतूनाम्निके ॥ १६९ ॥
इटि सष्िसुशन्ति केचिदपरे दक्तुल्यकालं तु ता-
मभादिक्रमतस्त्वया प्रथमतः चष्ट संह परं ।
लोकानां खगतृष्णिका्वुरहरीताधारणं स्था
रूपे योधनिवद्यैभेव मवति चानमसुनाभ्निके 1} १६७ ॥

‰. निरत्तीति मधेत्‌

यात्राप्रबन्धः । १५१

जन्म श्रोत्रियसंततौ मतरे काठ बतखीङृतिः .
साङ्धस्मायत्नमागमो गुख्छलादारमहः सतछुलात्‌ }
निप्कामाचरणं च कर्मविततेर्मिप्पयते कस्यचि-
त्यञ्ज्ञानादरदेव॒शुदधि८द)विधये ज्ञानप्रस्ूनाम्पिके ॥ १६८ ॥
वर्णी लातककाननस्ितिलुपां श्च कर्मन्दिनां
संन्यामेदपि करमैभिः सखचितेः पादोद्धवादेरपि ।
निष्पन्ना निखिलाप्यपूर्वपरी वेगाद्रिरम्बादपि
त्वद्धियाजननोपयोगमयति ज्ञानप्रसूनाम्बिके ॥ १६९ ॥
आधानाहितसंच्ियोज्वकतरे निप्पादिते पावके
यागोऽमूवैमिव स्वेदेकविषयध्यानक्रियाञ्ीरनात्‌ ।
चित्तेनातिपचेङिमेन सदिता सा तत्त्वमस्यादिवा-
वत्यत्साक्षात्छृतिमादधाति विमलां ज्ञानप्रसूनाभ्यिके | १७० ॥
भीवावसितमेव रतसखचितं भवेयं विस्खते-
रन्विच्छ(प्य)न्पुरुपो यथा्तवचनादाप्वैव तन्मोदते ।
अन्ञानस्थगितां सतीमपि तथा द्वदरूपतामात्मनः
भाप्येवागमतः परप्यति सुधीज्नोनमसूनाभ्विके ॥ १७१ ॥
श्रय्यन्तश्रवणे तदर्यमनने तद्धावनायां च स-
न्संप्राप्तादपरोक्षसंविदुड्पात्संसारपारं गतः 1
याव -"-श्वविक्ति सेरुति मजन्विम्बेद्यतां स्वन्मय-
ब्रह्मानन्दरसानुभूतिरकितां ज्ञानप्रसूनाग्विके ॥ १७२ ॥
वस्तुन्यादितचित्तमौपनिषदे नैषेषु वा जाग्रतं
नानाकर्मखु रकषसीति यदर्य नेसर्भिकेते गुणः 1
वेदास्मस्नमधूररं जनमिमं व्यक्तात्मनीनक्रियं
ययुत्तारयंसे यश्चसरव तदा जानमयूनाम्विके ॥ १७३ ॥
शृचान्ताख्चुर्थं दयेकरससैचृ्ान्तरङ्ग जयी- क
सिद्धान्तं स्फुटमारमसंनिदश्यण्सिदधां तनसा ४

१० यादद्विशेति भवेत-

१०२ छाव्यमाखा ।

सघ्वान्तप्रणयानुबन्धिनि महत्यध्वान्तधान्नि स्थितं
उद्धान्त.करणाधितं पशुपतेः शुद्धान्तमन्तमैञे ॥ १७४ ॥
पि च। श्रीमव्रराजमणिपञ्रकेटियारि

च्छन्द्‌ःदिखासदनमद्गलदीपरेखे ।
नानागमोपएवननायकटामयूरि

देवि त्रिकोफजननि त्रिपुरे नमल्ते ॥ १७५ ॥
“““प्रयीपुरहरार्भिदादिरूपे

श्रीकामराजमनुदोेखरव्णभगेः
छपताननस्तनजगसकृतिप्रतीके

कस्याणि दैमयति कामकले नमस्ते ॥ १७६ ॥
जपाटरं कुटिलकुन्तकमायताक्ष

दोणाधरेच्छवि सुधाकरबिम्बनकरम्‌ ।
कुम्मस्तनं खणिगुणाञ्यगचापहस्तं

रूपं विधाय कृतकोकटिते नमस्ते ॥ १७७ ॥
मध्येपयोम्बुधि मरुष्ुमनीपधान्नो

रलान्तरीपतिखकस्य ललामभूतम्‌ ।
छतं बदान्यमणिभिरगहसार्वभोम-

मास्थाय शश्वदनुमूरते नमस्ते ॥ १७८ ॥
दीप्णिमादितत्ुदि-"“" "~" ~

व्याप्तान्तरालड्ुवि विभरमद्यारिकायाम्‌ ।
मञ्चाप्रणीभवदजादिसदादिवान्त-

पञ्चामरीधृतरिवाङ्कगते नमरते ॥ १७९ 1
माचीनसूक्तिरसदिग्दिवसाधिनाथ

०००००५७७; लोचनदलेषु सरोरुटेषु ]
तत्तरफरादिततरङ्गितमानसामि-

राराधिते मतिमदावकलिमिनेमस्ते ॥ १८० ॥

१. वेदयति प्रतिभानि

यात्राप्रनन्धः 1 १०३

आनेन्दवाप्यमकरन्दस्ताक्षिपदै-
रेरेषु-----.““"“--““-रपुनमेवाय ।
अन्तर्महाकमककाननमन्ब. धन्ये
संमाव्यमानचरणाग्बुरुदे नमस्ते ॥ १८१ ॥
निद्राविषौ निरवधिक्षुषया धरादि
पवौवटीविलसितामतिलद्वय पद्याम्‌ ।
री" ०७०५०५५१ “““"रभिपिक्तलोके
इवौणि कुण्डकिनि चन्द्रके नमस्ते ॥ १८२ ॥
गीर्देवताहरिवधृगिरिजादिदक्ति-
सामराज्यपीठनियतस्थितिजागरुके ।
श्द्धान्तख॒न्दरि परस्य सयां मौके
ज्ञान"““ “““"जनयित्नि दिवे नमस्ते | १८३.॥
ततश्च विपश्चिदेष निर्गत्य दुर्मत्यरुणकरधोरणीसंत्रासगरिमादुबन्धिभि-

रन्तमुखजनैरनवरताक्रान्तगहरगरहान्तमहरवसान "^ˆ ˆ“ नरन्महानरपाद्‌-
तलाभिघातपरिपीडितशरीरतया मरितरगैरिकृषुज्पिज्ञरीमवदमितनिरचरी-
कैतवेन परितो दरीखसखदयतैः कतजलहरीरिव समु“. "^" न्तं जक्धरपरंपरा-

पिदहितरिखरनितम्बमागतया श्चाम्बरीसंछनमैखिचिरणस्य पा्वेतीपरिणे-
उरनुकर्वाणं निखिरसंसिद्धिनिर्वाहनैपुणी(ष्य)चवितसकल्करेरगर्वतति-
ममजत श्रीपर्वतम्‌ 1
सरिद्धराः स्च विधाय मध्ये विमेदनं यस्य विनिःसरन्त्यः ।
विपास्यामो शृनजिनप्रपश्चमेवं जनानामिति दर्दोयन्ति॥ १८४ ॥
पारकाच्चित्तपदं शरीरिणां योरतापहरदानक्रोविदेम्‌ ।
महिकाञजैनमसोढमन्मयं तत्र ततं ्चिमसावसेवत ॥ १८५ ॥
यस्य सायय॒ख्टररदस पूर्णनं युखुतरं समेयुपाम्‌ ।
वासना ˆ तिकरादहर्िद्यं ज्योतिषां खरपथे परिभ्रमः ॥ १८६ ॥
तदनु धरणीदुराधिषो मवनाक्चिनि तरप्रकटितरसननिधामं(२) नियानमिव
निसिरूनियोगिनां व्यक्तिमिदददावञ्चितेऽपि वपुपि व्यञ्जित -“““स्पदगजा-

१)

१०४ काव्यमाख ।

तिुगसमवायमनपायोर्यवडवानकदेतिशोपितदनुनापिरानयुजमदोजलमि-
धिमलोकयददौवर्पतिम्‌ ।
स्ोम्तर्यामिभाये मम निगम्िरःसंप्रदाधकरकषय
इषटान्तस्तम्मगर्भो न परमिदमपीलेव संदर्नाय ।
ह्मध्यं दान्येन्दोः सपदि विदल्यन्पाणिजैः दरणितप्रः
प्रहादाहादकारी समहृत जगति स्फीतमत्यादितें यः ॥ १८७॥
तदनु पालादुषप्रसाधिठमाद्लावकारामवगाहमानः प्रकटितसेवमानजस्‌-
दुरितभङ्गशुद्रामधिगम्य दज्ञभद्रां सुमतिरित्ययमवोचत ।
मातर्भवत्येव महावरादवन्बती्णी न वलुघरापि !
त्वमेव कामं न दि ु्ञमद्रा कितु त्वया सापि कृतानुपद्चा ॥ १८८ ॥
मह्या नितम्बमिव भौरवमाननीय-
सद्याचरं समयिरुद्य खुधीरयासीत्‌ ।
वेकागतं तदनु वीचिमतः प्रतीचो
लीलानिकेतमृषमध्वजवछमायाः ॥ १८९. ॥
ऊम्बालकान्तरकलितामल्के परीर-
जम्बालिकान्तथवर्च्छविमङ्गकेषु ।
विम्बारुणामधरभासि विनम्य धीमा-
नम्बामथेष वचनैरधिनोन्मनेैः ॥ १९० ॥
द्तेश्वतुभिरमयं वरमल्नचकरे
सेबि्नती न्रिगयनः नवचम्पकाञजी १
पीताम्नराञचितकटी नवचन्द्रखण्डा
काचित्ीजनिखयः फरुणाविरास्ते ॥ १९१ ॥
चण्डि प्रसाघयसि यसियवामभामं
सौभाम्यविषटमिदमेव न किं भवत्याः 1
अध्यास्य किं सुहुरप्य किरीरसीमां
सस्नोऽथवा भवति नातिशयः स्षपल्याः ॥ १९२ 7

यात्राप्रवन्धः | १०५

दिशूर्चुम्यिनि दं विमुखमाविं

मातभैवन्मणिकिरीटमरीचिपूरे ।
अर्धन्दुनानमधिरुद्य मदीयमावः

खच्छन्दसंचरणकेखिविर्धि विधत्ताम्‌ ॥ १९३ ॥
कल्याणि ते खखविधुसितकोयुदी च

नेत्रारविन्दकरूणामघुनिर्खरी च ।
वक्षोज ङम्भगठिताखतवाहिनी च

तन्वन्तु नलिविधतापकापशान्तिम्‌ ।} १९४ ॥
चक्रं नितम्बफरुकेन तवात्तगन्धं

द्धं च कण्ठविजितं विभ्ये कराभ्याम्‌ ।
आयौ रुरोरिद लयोरथवा निकाम-

मङ्गीरृतस्य परिपारनमाद्रियन्ते ॥ १९५ ॥
भ्ाप्यं जनेन परम वरमेतदेव

पादाम्बुजं परमितो न च किचनेत्ति 1
व्यावुर्यतोस्तच वराभयमुद्रिकाभ्यां

सेयं युगाय करयोः शिरसा नमस्या ॥ १९६ ॥
यस्तोपमदैरवमादियुगावतरे

धूत्योदरस्य तव सूततवतसखिरोकीम्‌ ।
मातिः कथं कथमिवेह मटानुभावाः

सद्धाच एव सततं प्रथयन्ति चिन्ताम्‌ ॥ १९७ ॥
सन्मारोधरसिके शमवत्रणीत-

न्यक्ारमानि नवमन्मथपत्रिभित्रे ।
जश्षप्प्लगखिने इतदि सान््वस्नि

शर्वाणि विन्ध्य द्व ते चरणौ निषेदि ॥ १९८ ॥
मूकाभ्विके युहुरयान्तयपस्य कामं

रागच्छो रचितपद्वन स्व ।
१४

१०६ फाव्यमाखा ।

भक्त मे पदयुगरसख भवे्तवेव
छाध्या गतिः सकर्हंमकुरेदुरापा ॥ १९९ ॥
साकारा युखकन्दरी पुपतेरेका मनोदारिणी
सोकाठोकयुधाकृतस्मरयधूोकाभिनिनीपणा ।
धरैकाल्यमतिपतिदोहनविधौ या कामभनुः सतां
सा कारुप्यतरङ्गिणी मनसि मे मूकाम्बिका दस्यते ॥ २०० ॥
इति सपदि दिमाचरेन्द्कन्यां पडुपतिनेतचकोरमौ्णमासी्‌ ।
समजनि भजतोऽख स्राघुमौरेरृतकमक्तियुषाग्वुधेः स्ृद्धिः ॥२०१॥
इति समरपुगवस्य छती चम्पूाव्ये पष्ठ आश्वाप्ः ।

अथं सप्तम आश्वास. ।
अथ मनीपिमणिरेप ङलदिनीरमणकोरकापीडेवादरादिव दैवलिनी-
पतिना म्रततिमुह्रपिष्िताभ्य् मोकणैमधिगम्य मन्मथपरिपिन्थिमत्रैक-
साधकानधवैदिकजनानात्मीयनयनयोः पन्थानसुपनीय चिन्तामिमामतानीत्‌ ।
दह केचन शाखयेदिनो भवदुःखम्परमभ्परादशः ।
तदपायक्ते जपक्रियामभिगोकणममी वितन्वते ॥ १ ॥
प्ररिपारावारमाविभवन्तं देवं मारामिन्नमाराध्य धीरः ।
सोऽय भूयो मक्तिपीयूपवपौदापो्कपी भारतीमित्यवादीत्‌॥ २ ॥
अनुतटमनिद्ं महाबलो न यदि मवानिह नाथ तिष्ठति 1
जरधिरभिमवेदयं तदा जगदमिष्प्तदिगन्तराक्रमः ॥ ३ ॥
जथवा ठघुरेष सिन्धुरास्तां मतिविध्यण्डममी पितामदायाः ।
स्थितिमादधते शरतपकम्मालनुमद्यासन शासने तदीये ॥ ¢ ॥
खजसि स्मरजेतरासिकामिह गोकणीमिते निकेतने ।
दिशसि श्रयतां तु देहिनां कथमाभोगकरम्ितं पदम्‌ ॥ ५ ॥
भयं ख तदनु संख्यावद्गरणीरतिद्चय सद्यवरणीधरमतिकिदय-
दनुचरधटासमाद्तो बिविधनीद्रदावक्मिवगाहमानः मवर्बाहिनीकुखानि

यात्राप्रचन्यः । १०७

पावनस्थकानि न पदे पदे निदामयन्कुदाद्चलपरिदसनमतिरतिमात्रपशययं
सूक्तिमभिधातुमाद्रियत ।
वरदापदालमकरन्दकन्दुीं वर्दापगामयिविगाद्य निभम्‌ ।
सधना निजामवयवा्दुर्विधाममिधां समच्चति मरप्रहारिणी ॥ ६ ॥
बीचीदस्ता विपुर्पुलिनश्रोणिरिन्दीवराक्षी
फेनोदारस्मितविरुसिता वन्धुरावर्तनामिः ।
चक्रोयेजा सरसिजञुखी चारुदंसपरचारा
पारावारप्रथमगरहिणी भासते कप्णवेणी ॥ ७ ॥
महावलेदामकुटीतरजति तरङ्गिणि ।
सङ्प्णापि त्वया शश्वदकृप्णा हन्त मेदिनी ॥ < ॥
दोलायितं वारसमीरणेन वीचीदुकरंदकमद्दन्तीम्‌ ।
षथ्व्या ख्यं मीमरथीमवन्त्या पताकिकां मीमरथीमुपासे ॥९॥
पुरुपत्रयमौटिभागमूषामणिनीराजितमद्युपादपीटाम्‌ 1
ुरुजापुरवासिनीं तुरीयामवरम्बे जगद्म्बिकां मवानीम्‌ ॥ १० ॥
कल्नराजिगचततिरनारतं पिञ्जरान्भसि नवीनकेसरेः
पञ्रासरिति छप्तगादनः किं जरायुवसतिं भपद्यते ॥ ११ ॥
मीखमीवजटा““““विगरितां निभील्यमाकामिव
नसक्षोणिभरदुचमाञ्जविततां एथ्वीपरिष्कारिणीम्‌ ।
आत्मीयैरधिवासितं विदधतीमम्भोनिधानं रमै-
स्ामयाहमगण्यपुण्यशुरमां द्रक्ष्यामि गोदावरीम्‌ ॥ १२ ॥
पात्रगा पट़धियामिव संपत्कान्तसिन्धुरमिता करिणीव ।
ओरिाच्ितपयोधरमारा गौतमी दरति रोचनजाच्यम्‌ ॥ १३ ॥
सापसाघदख्नाय निशता गौतमी हरति कल्मषं णाम्‌ ।
चातकार्सिशमनोयता ज॑रेरभपद्धिरमिपिश्ति क्षपाम्‌ ॥ १४॥
तरिनयनजराराजद्राजक्षमारहकोरक-
स्यत्तिकरघनामोदा गोदावरीरदरीमराः

"१०८ काव्यमादय |

` पजयुववमदाकारीनारीदगोतमपात्तक-
प्ररामकुदालारम्माः संभावयन्ति वर्युधराम्‌ ॥ १५ ॥
जगलपतेरस्य जयाच्युतेति विधेदि गोदावरि मा विपादम्‌ ।
सरोपगोरीचरणादततीनामठम्भनादाङदि मोदमेव ॥ १६ ॥
सेखान्तर्लीसाघ्ठमगतरवारानिखवल-
तरञ्नालीतुद्गातरर्तरभृञ्ना तत इतः ।
तटिन्यान्ञे धन्या तरुणकमरिन्याकरतया
प्रणीता व्रैनीतावलिभिरभिवीता दतधूृतेः ॥ १७ ॥
प्वित्रामदरक्षं बहरकृमखमोदमघुरैः
समीरेरष्वन्यश्रममपनयन्तीं नवनेयैः ।
अ्पिम्णा भर्ुश्वरमजस्यर्पितुसीं
पयोप्णीयुप्णीपम्रतिमरटर विन्ध्यगेपतेः ॥ १८ ॥
कृितापीडा कमरैमदिता पीयूपमधुरतापीना 1
जनत्ापीतजञेयं मम ताप हरतु मखिनताषीडाम्‌ ॥ १९ ॥
सुधांडकन्या खदतां जनानां तापं च दरे वनुतां पयोप्णी 1
क्रथं समप्यम्न फठोरधान्नलनृभवे तापि तथाविधासि ॥ २० ॥
अ्णोवर्षतयखतरहरीमाथमेसापसानां
नित्योद्निगमपट्नैरूछसरीरभागा ।
अदमनरातैरचल्यनुपो ठिद्नमूततैरमूतां
मल्नन्नानामनुजपररीदामैदा नमेदा मे ॥ २१ ॥
पूजनीयविभयाघ रूतञे जामतीपु शतरो नदीप्वपि ।
किं त्वयैव वितनोति केलिकामणैवस्त्वमसि येन नमैदा ॥ २२ ॥
कुचपरिणतिमाजः क्षोणिविम्वाधराया
विगछितमिव यस्मादुत्तरासञ्जचेटम्‌ ।
नस्यति सुदमम्भो नार्मद श्वद्धसीमा-
म॒धिवद्रति मदद्रेरस्य मादिप्मतीवम्‌ ॥ २३ ॥

यात्राप्रवन्धः | १०९

पुरी जयत्यञ्चैनभृषतेरियं वहननिमां विन्ध्यवदुधराधरः ।
त्रिविष्टपाटम्बतया धृतस्मयं नगाधिराजं न तृणाय मन्यते ॥२४॥
मादिप्मतीमण्डनमार्तिदारि जनस्य दोस्तम्मसहस्ररम्यम्‌ ।
सप्तावीमुद्रितराज्यलक्ष्मीविलासग फिमपि स्मरामि ॥ २५ ॥
अवत्तारविङेषमन्नाभेररुणोप्णीषमनल्पदेमगूषम्‌ ।
कृतयीर्यतनूजवेषमीडे जगतीपारनकरमनिर्निमेषम्‌ ॥ २६ ॥
यदीयभुजमण्डञे धरणिरेत्य रीलारतिं
विदाङकरतरे-““"बिखजति स्म दौस्य्यव्यथाम्‌ ।
परीक्षणकषोपलः स ददाकण्ठवाहूप्मणां
जगन्मदितसारानो जयति कारववीयार्जुनः ॥ २७ ॥
रेवा यस्य प्रं दुरासदयुजासेतौ न माति स्म सा
तेजोवा्थिरपि क्षपाचरपतेसैलोक्यक्कपः ।
सप्द्रीपनिखातयूपपुलकच्छनावनीविग्रहः
सोऽयं हैदयनायको विजयते दाकषितीदा्रणीः ॥ २८ ॥
काचिन्मदाकारनिकरेतनस्य पुरामरातिर्मैवि राजधानी ।
श्रिया विद्याटां जनतामवन्ती चकास्त्यसावुलयिनी पुरीणाम्‌ ॥ २९ ॥
मूर्तिं देहि श्ूदि नामानि शंमोरायं विद्यां टीलयेत्याचरन्ती 1
देव्या साकं ध्यायत ध्यायतेति ध्यायन्तयसयां देवत केऽपि धन्याः ॥३०॥
अस्यां मरारीततिरद्िकन्यकेरीगतिमरार्भनसापराधा ।
निवास्तिन्तर्ममनेव नित्यमात्ते वहिः खेयरतिच्छटेन ॥ ३१ ॥
छीडाजुपामत्र छृदोोद्रीणामारज्यमाना धुणाङ्गरागेः ।
सभा जगसातकसंदतीनाुत्पातसन्ध्येव पुरः समिन्धे ॥ ३२ ॥
अस्यां निरखा दिव्नान्तनृत्यत्िनाकिपूजापददमणदः 1
नि्य॑ति नृणामिव दुष्ृताछिः सीथेषु फासागस्धूमरेला ॥ ३३ ॥
आद्द्करमन्दिपथा इवास्यामाविभवज्क्ष्रुतितारनादाः 1
आरामवीयीप्वनुवदिगेदमरन्ति यद्रा मद्रन्दभिश्षान्‌ ॥ ३४ 71

११० काव्यमाल |

खयं विदाराप्यवकागादीना दुष्वर्मञेदख यारीरमाजाम्‌ ।
उमहाकारुपाथितापि कदापि नैपाश्ति काटरक्याम्‌ ॥ ३५ ॥
स्थितं संनिधनेऽपि धीुक्तदूरं निराकारमप्यर्भनारीदारीरम्‌ ।
अधिषठानमप्यख विश्वस शश्चन्महाकख्वाप्तव्यमन्यान्मदो मः॥ १६॥
अस्थाः तिन्धोरूमिहत्तावलम्बदेनःसिन्धेरित्य पारं भवामि ।
निर्धिन्ध्याया निर्मखाम्मःपरवादे निर्मज्याहं निरीतः ऊेदविन्ध्यात्‌ ।२७॥
चर्मण्वत्याः साधु खण्डीक्ृता्ेमभैण्यस्या मतां पारपूरे }
कुम्भीपकाद्धोरषीडाविपाकाि भीतिः साकिचिदप्यङ्गभाजाम्‌ ३८॥
दं तावदिह शय्यते मन्दाकिनीविदितमहितसांगत्यमरघुसङिक्पूरपा-
तत्यवितीणनरधिसौदित्यमदिदिरकरापत्यम्‌ ।
क्ितिरोमङता करिन्दमूरकरिकालायसश्वह्व क्षवन्ती ।
भवतापपदीतमानसानां नवतापिच्छवनीयमाविरात्ते ॥ ३९ ॥
वरृपमैक्तिकतेदतेरवषात्रा वणिजा भूषिपणो पिसारितायाः ।
परभागकरी पटीव नीखा प्रततिमात्ति दुमणेरियं कुमारी ॥ ४० ॥
मिदिरंविरीनमेधमभंद्रवनिप्यन्दततो परं किखास्याम्‌ ।
यसुनेति फरिन्दजेति सिन्धोरबठेति प्रथते चृणां पिनोदः ॥ ४१ ॥
नततिरस्तु गभख्िमारिसूनो्ैरकद्वारमदायसार्मलाये ।
जनसद्रतिनतेकीमसारपतिसीराृतये प्काममस्यै ॥ ४२ ॥
असितोत्परमालिकामचन्या जनतपुण्यरिखाव्रलान्नपङ्िम्‌ 1
शिशिरमवगाद्य सिन्धुमेनां जनितां विजहाति जीवलोकः ॥ ४३ ॥
अनुवारमवा्ठवारिकेरेरसिताया सरदासनस्य सूतैः !
जयभाविशदट्युमालिकन्यामभिरामः किमु नीलिमातिरेकः ॥ ४४ ॥
मतिवेरर्सोदयातुभाव्रा्तख्यन्ती निजकायकाभितारम्‌ ।
असितावरणां्ुकं किमेषा सहजदयामटकच्छकेन धत्ते 1 ४५ ॥
जभिपिच्छ कलिन्दकन्यके मामतिनीरुच्छविनैव वारमा ते ।
सहसा मवितास्मि तावताह्‌ शरदिन्दीवरवान्यवावदातः ॥ ४६ ॥

यात्रापरवन्धः ! ११९१

दिशि वासमवाप्य दक्षिणस्यां सहजन्मा तव चास्ति पाप्चीान्‌ ।
भवन्ती तु परिप्छृतो्तराश्चा कृपया कल्मषमेव देहमाजामर्‌ ॥ ४५७ ॥
जननि स्वदवेक्षणं जनानां निरयम्रेण्यनवेक्षणे निदानम्‌ 1
मवद्म्मसि मज्नने तु भद्रे पुनरुन्मज्नकारणं मवान्धेः ॥ ४८ ॥
जननामयभेषनैः श्तीनां पय्वमिस्टरेणुमि्मैवत्याः
चरणाम्बुजवासितेभैरारेरनुरि्तोऽपि भवामि नीरजस्कः ॥ ४९ ॥
रविनन्दिनि नीरुरवयोले तटसीमाजनुपोखलयोः किठेकम्‌ ।
समव्परिकर्म विन्ध्यसूमेरपरं गोपवधूपयोधराणाम्‌ ॥ ५० ॥
हसितपधमोदिता्यानामनुतीरं तव वहबाङ्गानानाम्‌ ।

बटुशो हरति स्म मीवियन्धानतिसंधापड़रादिमः स चोरः ॥ ५१॥
तटमम्ब तवैनदेव शङ्गा निजवदीविनदातेरसिशवत्‌ ।

अत एय पुरीयमत्र भान्ती गघुरेति व्यपदिदयते जगत्याम्‌ ॥ ५२ ॥
महतीपु पुरीषु कामगेपां मधुरेत्यत्र किमाविरास शाद्धीं |
अवतारमदोत्सवेन दौरेरय चेयं मथुरा फिमाु ज्ञे ॥ ५३ ॥
जनिकापथचङ्कमासानामस्घुान्तिकखापमद्वभाजाम्‌ ।
सखतार्पणटीख्या हरन्ती नगरीयं मधुरा भयेन्न केषाम्‌ ॥ ५४ ॥
धरणीतिलकं तरी भवाग्धेः खनिचिनद्रातुजगारुढोपलस्य ।

दिरति भमदं ददोरियं मे रजनीशान्वयराजराजधानी ॥ ५५ ॥
यटुवैशयज्ञोनिदानमूमिः शिञुतावि्रमसाक्षिणी सुरारेः ।
मबछक्तिवपूविवश्चुलोकम्रतिबोाङ्करपाकिकेयमासे ॥ ५६ ॥
अवकर्णयितुं यश्चो मुररिरसृपौरजनोपगीयमानम्‌ !
गलिताचरणैस्यं गववः परिफु्ुतिसंपुरेव भाति ॥ ५७ ॥
यमुनाकह्रीसमीरपूतैसियमामाति दतेस्तटाकिकानाम्‌ ।
इपकण्ठसुयेयुपां जनानामधसंघातमिवापसारयन्ती ( ५८ ॥
निजभक्तिनिरूढमानसानां धनसंसारविपादखण्डनाय ।
अरविन्दविरोचनः किरसयां परिजमाद मवानुचन्धरीलाम्‌ ॥ ५९ ॥

११२ फाव्यमाल |

चिरका्धृतं दा जगत्याः किमपि मोटविपादकारि श्चल्यम्‌ ।
भगवानिह कंसनामधेगरं बरसंदशिकया समुज्चहारं ॥ ६० ॥
दह धन्यतभैरलोकि रेखासरसीजातरथाङ्द्धचिद्या ।
अनुचीयि पदावली सुरोरेरकुतोजन्मसरखतीविचेया ॥ ६१ ॥
मनुजो नदि मारो जगतयामनुकम्पालवदुर्धिधान्तरङ्गः ॥
चिरखीलितमप्यध्मजातं बदिरुत्वज्य पुरीमिमां विदामि ॥ ६२ ॥
इत्यादिवेचनरीति्॒रिताननो हरिताखनिभवसनभरितातसकरितर्द हरि-
नीलमणिमङ्सकाररोचिपमवनतपरिपदतिदयविरचनाय समुचन्तमिव कमपि
तेडित्वन्तमानकटन्दुमेरात्मजमभिवन्य संकरन्दनसुज्कन्ददातोदरीदवन्सवाद-
रूपमरविन्दरोचनस्॒तिकठापममिरपशेखरोऽयमेवमकरोत्‌ ॥
विधाय फ बियदापगायां यन्त्योतरीमिन्द्ुन्दपल्योः ।
परीविपौसवसेन जङ्घे परग्भवादमतिवादमद्धी ॥ ६२ ॥
पटे घुरेग्परमदैकर्र्ये कुतोऽन्यथा खश्यसि गोपभीरो ।
तैव मोहो दयितं सुरारेरदोपवन्यादधिकं वदन्त्याः ॥ ६४ ॥
म्रगाक्षि शैरिमदिमातिरेकमाएयाति राज्यानधिकार एव ।
वकेल्िलोकीमपहत्य बाठे गोत्रारये दत्तवतः क राज्यम्‌ ॥ ६५ ॥
ज्यायोवरारसाधयतोऽनुजघ्य कायीणि सुम्धे चद्‌ कः प्रकरः 1
त्राणं गयां तन्वति मत्सदाये दष्टं बलं द्रुते मघोनः ॥ ६६ ॥
गोपारबाठे कुखिञायुधेन कभा न्यधायीति किमेष दोषः 1
द्माुकम्पा क नु मातृगम दम्मोरिना दारयत वररेः॥ ६७ ॥
वविवोकसां दानवजातिमफत्े स्पधी निसग्रभवा हि से ।
पौलोमि तर्हि यि पाकशासी येरानुबन्धान्न कुतो विषे ॥६८॥
नारीवधं नर्मसलस्तंवेव दातकनुः सेविदधीत कं वा ।
जकाथैमप्याचरणीयमेव वितन्वता विश्वकुट्म्बरक्षाम्‌ ॥ ६९ ॥
खकुक्षपू् छृतचोरघचेरे जगघाणघुर्षरत्वम्‌ ।
पुंसः खकीयोद्रपोषर्णं च तस्य त्रिरोकीपरिपोषहेतः ॥ ७० ॥

यात्रापवन्धः | ` ११३

मघ्यौज्ञनागर्भषुरीमितेऽस्मिन्करोषि मिथ्यागरिमाधिरोषम्‌ 1
विश्वनमन्यापितनोरनेन का दानिरुन्मीखति कैटभारेः ॥ ७१ ॥
किं करं टुमे केशवरान्त्ररीभिर्विमोदिता स्वं न समर्थयेथाः ]
भजन्तयुत्छज्य जनं परेषु धाटीं निवभ्राति तदीयमाया ॥ ७२ ॥
जानन्दाग्रतसवेस्माद्चास्यममरेरपि ।
आभीरपतिगेहान्तमभिन्यक्तसुपासहे ॥ ७३ ॥

पयःपयोधौ बहुकारडीरया वितायमानादिव वासनावकात्‌ 1
दरिर्विहायानकटुन्दुभेगदान्त्रजे सुधाये विहरन्स पातु नः ॥ ७४ ॥
जद्भोपरि न्यस्य छते जवेन संक्षारने संविदितां जनन्या ।
अदक्षिणाम्मःपरियेकरक्षामन्तदसन्वीक्ष्य हरिः पुनातु ॥ ७५ ॥

सतनं जनन्या धयतेव संमुखं मरसारितः पातु करो बरिद्धिपः ।

निश्चाचरीमम्ब निरीक्ष्य मारितां मयाहि मा मीतिमितीव रा्तिवुम्‌॥७६॥
बन्दे सुकुन्दं पदपवाभ्यां वाचारमज्ञीरमनोदराभ्याम्‌ ।
भ्रदारलीखां मनसि भ्रणेतुमभ्यस्तडो(दो)लाफलकामिघातम्‌ ((७५॥
जानुद्धयीचद्कमणेषु धान्यां पाणिं निधयिकसुदस्तबाहुः
तमादरिप्ये तरमिन्द्लोकादिहेति शंसनिव शौरिरव्यात्‌ ॥ ७८ ॥

अपि त्रिजोकीममिमीत यस्िधा समाहितैरद्धिसरोजविक्रमीः 1

स माधवो नः परिपातु संचरन्करौ समालम्ब्य पितुरयूहाङ्गणे ॥ ७९ ॥

अमेयमप्यरृतकमारतीदातैरगोचरे यमिवरचेतसामपि 1

गृदाद्रणे फिमपि यशोदया गुणेरुढस्वठे कठितमुपाम्मदे मदः ॥८०॥
माकुश्य पादाभ्वुजमेकृमन्यदुच्छिप्य श्त्यन्तमुदमचरूडम्‌ ।
पाणिद्धयीपायसगन्यसारौ पदयन्तमीडे पटुपारडिम्मम्‌ ॥ ८१ ॥
कराम्बुजस्तम्मितकिङ्किणीरये पदे पदे कखपि्पा्धवीक्षणम्‌ ।
शनपदानैराकरितरह्िचङ्कम विनीमि कीरेर्जगव्यमोषणम्‌ ॥ ८२॥
विज्ञातुमामोदवदोन मों गव्यस्य भोपाह्ननया कयापि ।
निजाननेन्दयर्निषयेपनीतं चित्रन्य कन्दो कदने स जीवान्‌ ।॥ ८३1

५

११४

कान्यमाखा।

गृहि गवीये फरियद् गव्यमहारि शंसेति कयापि ष्टे 1
पयोधरो पाणियुगेन तस्याः स्एषेयदसरीति भणन्वियोऽन्यात्‌ ॥८४॥
कठ्टीनिदहितं पयः कथं वा परिपीतं भवतति राधयेोक्ते ।
अधराटतपारणाममप्या विदान चिुमेवमिदयुपासे \ ८५ ॥

हैयद्धवीनदरणाकुक्पोषयोपि-

दाक्रोदानारितरुषः पुरतो जनन्याः 1
व्यतयस्तपाणिविधृतश्रवणानि चित्ते †
नाथस्य केठिनिमनेोनेमनानि मान्ति ॥ ८६ ॥

रताङ्कि मदय रचयाञ्जकिं परीमं दिशामीत्यवकण्यं भाषितम्‌ ।
कृतेऽञ्लरावेककरेण राधया शिरो बिधून्वन्डि्युरस्त संपदे ॥८५७॥
रक्षकं मद्धकमारचय्य संप्रेयितः सानुनयं जनन्या ।
कस्तूरिकाष्कप्ततमारपनो नासाश्चलेनापि मणिं दानः ॥ ८८ ॥
का्चीगुणोदारकटिमदेको मायूरबर्होज्वरमौरिबन्धः }
वहन्करे वेत्रविषाणवशान्पाथेयशिक्याकड्तिांसभागः ॥ ८९ ॥
पदित्रयन्नद्धिपयोरुहाभ्यामाभीरपदटीभवनाङ्गणानि ।
बहिर्मयन्पीवनिवद्धशावं करं गवां गोष्ठगृहान्तरेभ्यः ॥ ९० ॥
शूटीरख्या कांचिदयपाङ्गितेन परां दरस्मेरसुखभ्रियान्याम्‌ ।
कतै रदः केलिकला घनान्ते समाहयन्पोपससेरुदाक्षीम्‌ ॥ ९.१ ॥
पित्रा कियदूरमिवानुगम्य वात्प्ल्यनिभनेन विरज्यमानः 1
वनाय श्ृङ्खिण्यवनाय चायो वि्योततां चेत्तति पूरुषो मे ॥ ९२ ॥
किरीटसेदानितकेकिपिन्ठं वशीकृताभीरनपूमपश्चम्‌ ।
कद्म्यगुच्छादितकणपूरं कुवे हृदन्तः कुदनाकरशोरम्‌ ॥ ९३ ॥
देखावलदरीवमितत्रिभद्धीवक्राग्वुजव्या्रतवंदनालम्‌. ।
व्यत्यासविन्यस्तपदं पुरस्तादास्तामवस्थानमनङ्गदौरेः ॥ ९४ ॥
वेशीपुपासे यसुदेवसूनोरारज्यमानामधरां्युपूरः ।
शरह्ञस्गीताषटतसेचनेन रोदस्रवाङामिव ङोभनीयाम्‌ 1 ९५ ॥

५

यत्राप्रचन्धः 1 ११५

येशषीषठां वर्णय वाणि छरेराखादितामर्कतुतामरकषः }
गखन्प्रणालीकवलच्छटेन तेस्तटुद्वारमिवादधानेः ॥ ९६ ॥
आ्ावयेयुरपि नः वसी कदाचि-
कंसामियातिकर्दंसवराख्तानि ।
भ्ादुर्भयच्िसर्यच्छरतः प्रसार्य

जिह मदीरुदकुरैरपि सेवितानि ॥ ९७ ॥
अनुमवेयमह्‌ क्रमु जातुचिन्सुरमिदो सुरटीनिनदाष्टतम्‌ ।
फिसलयाञ्जलिशाटिसखाश्चरैः फिमपि सेवितमन्यभ्तर्दिजेः ॥९८॥
यापारखान्यद्रिपष्छवानि ज्यापारयन्तं विपु वेणोः ।
नादाश्तर्न्दगवीकुरानां मोदान्खजन्तं क्ये सुकुन्दम्‌ ॥ ९९ ॥
खुरादतिक्चुण्णसुवां पञचूलां परागजाकैः परिधूसराद्गे 1
सुषदटिगन्ते सुरलीनिनष्रः किद्यत्यनन्ते मम दोमुपीयम्‌ ॥ १०० ॥
दृढानि गोपीधृतिजन्धनानि दठादपाकुर्वति हारकः 1
अनीद्दे भे मतिरागमान्तवनी चेरे वैण्रिकावतंते ॥ १०१ ॥
विम्बाधरं बन्युरमन्दहास्ं रम्बाख्कासद्धिरलर्देशचम्‌ ।
विरामकाछेऽपि न विस्मरामि सख रण्दवेणुस्से सररिः ॥ १०२ ॥
दितल्ि दारिकण्डनाले परमानन्दसरःप्रस्मूले 1
`मधरच्छविकेसरामिरामे थतितीरभ्यनिधौ चां विरा ॥ १०३॥
अजयोपिदपाङ्गमम्वीते मकटन्दायितमुवेणुनादे 1
प्ररिरक्षितश्कषि णीपरामे रदय॒क्तारमणीयमर्ममागे ॥ १०४ (1
अमितप्रणययवयादिनीम्यां रनितव्ाणविौ रमावनीस्याम्‌ ।
कुकर मानस्रराजर्टसलीखां कुदनागोषसुखाम्बुजे विगालम्‌ !! १०५॥
बनादिनान्ते बजमा्रञन्तममद्भशरद्रवप्रितादम्‌ 1
भरवःकदम्बसतेनफेन सारं मनायिवाम्ानसुखारविन्दम्‌ ॥ १०६
यरा्ननादन्तपटमतीति सरोपराधासमुदीभितेन ।
तिम्बौष्ठमध्ये मूटापारङिसा विच्य्नवंीजनुया विमान्वम्‌ ॥१०७॥

कन्यमास्ये 1

इन्दायने भरीणिततया कयापि समाचित सम्रणयावसोकैः ।
संकेतमूश्चितया दु गोप्या संताडिं दारूणटष्िपतेः ॥ १०८ ॥
भकषिपमन्दस्मितचकतरमैः पुथ्णन्तमन्तः सुमरमद्चनानाम्‌ ।
आभीरवृद्धानमुकम्पयदरराापमेवैरनुमोदयन्तम्‌ ॥ १०९ ॥
जन्देन छप्तभिगमेन गाढमाडिन्चय दोत्यामभिगम्यमानम्‌ ।
जआचिःसनक्ीरमिलिन्दभाजा यशोदया सादरमीकष्यमाणम्‌ ॥११०॥
श्वोमाविमोसंचरणमदेयान्संकेतयन्तं सवयोजननाम्‌ ।
ममेचरुदोक्ुमम्बुज्मारम्बतां वारुकमाखयो मे ॥ १११ ॥
गोवर्धनन्यञ्नितकौदाठेन गोवधैनच्छत्रमुदस्य दौप्णा ।
गोपायिताभीरङद्यय्‌ वर्पोदीपायितायास्तु स ते प्रणामः ॥११२॥
अद्नूकुवं्पि दरिलिवक्रामखजन्धुनः ।
दगन्तकचभेषु विषु धक्रं धिनोति नः ॥ ११३ ॥
मवभीतिपरा्तेरुपायं यूणु चेतः शुतिमौलिसंम्रदायम्‌ ।
परिदीख्य भावनां सुरारेः करु दारादिङुवरहलानि दरे ॥ ११४.॥
भ्रसूर्यिमसौ पिता ममर युतो नताद्गीति क्ति
विमोदमरूगादनव्यतिकरेण चा ताम्यति ।
यदृह्हवधूटिकाजटरक्तियुक्तामणौ
मनो भज विनोदर्नं मधुविदारके दारके ॥ ११५ ॥
अङौरिकुलपावनानरुतनन्दगो पारका-
नकालियविमदैनानकरनीतगोव्ैनान्‌ ।
अकंसमदभञ्जनानकटितावनीरज्नना-
नबाणुजदारकानलुपाख बन्दारकान्‌ ॥ ११६ ॥
अद्लब्रपमाघुैरदिखिपिच्छकामादरै-
रगव्यरसटारतैरपटुरास्लीलारसेः }
सगोमरणदीक्षितैरकमलनुवादीिति-
रभृदधसविवालकैरलमाम्बरीबाल्कैः ॥ १ १७ ॥

यात्राप्रवन्धः । ११७

कृष्णस्य कृनदावनकन्दरान्तरामीरदारामिरतेः कथामिः 1

अरं विमुक्त कृतमभैनायामायासमरेरमरान्तरायाम्‌ ॥ ११८ ॥
वनमालिवक्ञीक्ृतारायानां पदचिन्यासपवित्रितो वधूनाम्‌ ।
यसुनातरेरेणुरेव पसामर्मदो विनिहन्तुमद्घसङ्गी ॥ ११९ ॥
परःसदन्ञाणि परस्य धाञ्नः सन्येव रूपाणि जगद्धिभूलये ।

सरग्यो मूपा गोपविलासवी्ैलावण्यसोरभ्यलयोऽपि तेषु ॥ १२० ॥
पञुपैरपि बाददृषटिदीरेदट्से स्यरथाङ्गदाद्कचिह। ।
अधिनन्दनिवासमागमान्तैरपि खग्या पदपङ्किरनननामेः ॥ १२१ ॥
उरूमकिद्चधारसेोर्मिलनामपनेष्ठं जनिसेदमङ्गमाजाम्‌ 1
सूयमाृहपंणवासुवन्ये मदी स्मह मस्मे छुकुन्द्‌ ५, १२२ \\

किच-न्दे महः किचन व॑शनालीशज्ञा्दाजिक्षगचापहसम्‌ ।

५“

गुज्ञारुणं कापि ततोऽपि नीटं वहीवटीवारगाङ्कचूडय्‌ ॥ १२२ ॥
शरुद्धारमध्ये कृतसंनिधाना सुखारविन्दे सुरी दधाना ।
ममास्तु चित्ते महनीयशरीका विद्या खुदद्वेपिविचित्रशीटा ॥ १२४॥
इद मर्दशद्वयभेवमेव कृतन्यतीहारमजायतेति 1
विमावयन्ती विनिमाय पादौ परिया परा चेणुमती समिन्धे ॥१२५॥
, कुदचिज्जयकुञ्ञरभचारं परतो भावित्तराजदंमयानम्‌ ।
कटिसीमनि बाससी वसानं कनकाद्धाचिकुषम्भरागशोणम्‌ ॥१२६॥
हदि कीस्॒ममेकतो दधानं परतस्तुङ्गपयोधरोपरुदधम्‌ ।
गिरिधारणककैडेकपा्णि कसुमादप्यतिकोमलान्यहस्तम्‌ 1 १२७ ॥
हरिणाधिपकोकिखवङ्पान्कषपयन्तं निजकण्ठनादमङ्कया 1
कचिदुज्ज्वरकरुण्डरूभिरामं पड़तारड्परिष्कृतं कतीऽपि ॥ १२८॥
विनतार्बिहरं विरोचनाभ्यां कमञेन्दीवरयर्वमोचनामभ्याम्‌ 1
शरृचित्रककसरोरुदा(भ्यां) निटि निर्जितवाठचन्द्रमसि ॥ १२९ ॥
प्वियकस्तयकाितोत्पाभ्यां भ्रतिपन्नश्रवणावतंसक्रत्यम्‌ 1
हिरा दिखिनःसिखण्डमावं सशधिखण्डं च सदैव खाठ्यन्तम्‌ १२०

११८

काव्यमीखा ।

वलभमिन्मणिवन्थजीवदयोभ धृतपाशचा्कुशपुप्पवाणचापम्‌ ।
सुररीवरमच्छनाघु सश्वहन्मनीयायु निनद्धमौरिकम्पम्‌ ॥ १२१॥
गिरिलाभगरहान्तरे विद्दासन्कर्यन्त नवकल्पद्चालिमूे 1

परित परिवारदेवताना भरकरेणाहितसेवनानुवन्धम्‌ ॥ १३२ ॥

इतरेतरयोगमेयुषाभ्यामतिधयन्मकरन्दशार्कराभ्याम्‌ ।
कृतिन खट केऽपि भावयन्ते भवन्त्य परसविदोरमेदम्‌ ॥ १३३ ॥
रुचिराद्धुतरूपसविधान परमानन्दसुधापयोनिधानम्‌ ।
उषित पथि योगिना विधेये तदद्‌ धाम विचिन्तय तत्र रयि ॥ १३४ ॥

पुण्यस्थानाग्रयण्यादथ यद्रुनमरादेप तस्मान्मनीषी

म्थाण्वीरास्य धरण्यामभजत फिमपि सेत्रसुचै पिर््म्‌ ।
स्य ससिद्धिेतु समधिकतपसा पुप्कर दुप्कराणा

सोमावास प्रभास सुगतियुवतिसचारिका द्वारका च ॥ १३५॥
अय दरूतामीष्टकरी चतदु पाञ्चापहन्वी मतो विषम्‌ ।
घराव्रतीणी धरणीषरेन्ादिरावती चेष मिपेवते स्म ॥ १२६ ॥
सामोगा चन्द्रभागा जगदखिल्मिद्‌ पावयन्ती च सिन्धु ध

सेवि्यपथो निवृत्त परिचितधनदारामगन्धाददिगन्तात्‌ 1
मौढ जारन्भपीटामिधमनषपदन्यासधन्य भवान्या

द्य प्रापयतासो हिमवति किमपि स्थानमानन्दटाली ॥ १२३७॥

खस पुनरनेकतटिनीसरोबनीनगरमदेधेपु विरचितभ्रमणोऽपि परमपराव-
नपय पूरनिप्यन्दिनी चृह्धिणीमिव पुगवकिदोरकलिद तरङ्गिणीं निराम-
यन्विमपि चिन्तातिदययसटानिताशयो व्याटकैमिति गिर भावर्तत ।

इष्ष्वाकुसतानयदय पताका सुक्तामर्णि ता सुनिकण्टदक्ते ।
टु्यङश््यामवनीवशाया निर्व्णयिप्यामि कटा सवन्तीम्‌॥१३८॥
विययाम्बुजश्रेणिविमातवेछा मायातमश्न्टरमरीचिचीचीम्‌ ।

सुक्र्ता सुक्तिविटासवत्या मागीरयी चेत्तसि माययामि ॥ १३९॥
गङ्गापि गगनापदेदाकासारफेरीकरटसपद्धिम्‌ ।
स्वयवरासक्तिसमेतय॒त्ति घृर्राम्मोनमपृयमासम्‌ ॥ १५९ ॥

यात्रापबन्धः । ११९

>

किरीरिकोदण्डद्कतप्रदारणोखयणीभावविद्चङ्येव ।
यामोषधीमेन समं महेशो दधाति गौ तटिनी नुमलाम्‌ ॥ १४१ ॥
भागीरथी सावलु या गिरीदाजयास्वीपर्थरनोपजातात्‌ ।
सआदयाभ्रमान्मागैमजानतीव भगीरथ खन्दनमन्वयासीत्‌ ॥ १४२ ॥

फ्रीडापराधक्चमनाय नतस्य दामो

श्ूडापएदे विहरणं समवेक्ष्य यखयाः ।
ोपातिरेकमयते कुर्ैटकन्या
सा पावनी दिवु संमदमन्नगद्धा ॥ १४३ ॥
सम्बरगारितिमासीद्रल्ाण्डधटे वङिद्धिपा यस्मात्‌ ।
तम्मादतीव पूतं जज्ञे फिर सौरसैन्भयं सरिलम्‌ 1 १४४ ॥
दुसिन्धुर््यी दुरितानि दन्वुमाढोकते वीवधगूढरूमा ।
भकारसंचारविधौ भयेन कुतोऽपि धावेयुरितीव बु ॥ १४५ ॥
समुद्धृता वीवधसंुटीपु भागीरथी भाग्यवतां जनानाम्‌ ।
-रोहणं मूर्धनि संविधातुं भरायो विधत्ते पदमंसभागे ॥ १४६ ॥
गङ्गा निज वारि विगादमानान्शरीरिणः कारुटरीकरोति 1
सुधांमौलेः खमदापदस्य गर्बोपदाराय एतोदयमेव ।॥ १४५७ ॥
विष्टपत्रयतमःपरिपारीखण्डनाय कछितावतरापि ।
अभ्रसिन्धुरखिखानपि खओकानन्धकारयति हन्त फिमेतत्‌ ॥ १४८ ॥
निमज्ज्य गङ्गाम्भसि निःसरञ्ञनः पयोदनीरम्रतिमागतं गलम्‌ ।
विलोक्य जम्बाङविलेपश्चङ्कया करोति सूयोऽपि च गादमजनम्‌ ॥ १४९
मतिति पृ महयन्विधततेघुरापगायां सुकृती विगाहम्‌ 1
कान्तेति पश्चात्कख्यन्नसौ तां कोरीरकोटी कुरुते विचित्रम्‌ ॥ १५० ॥
स्मेराम्मोरुदश्चीधुसारङ्दरीनिप्यन्दयुर्टिषयो
सोषोदेखविकाकिकैतकरजोविस्वारकुरक्षिमरिः ।
बीचीनतितराजहंसवनितासेगीतसर्यकपो
मर्त्यानां हरति श्रमं सुकृतिनां मन्दाकिमीमार्तः ॥ १५१ ॥

१२० काव्यमाला ।

कदा तरङ्गे गगनापगाया निमज्य गाढ निवसामि तावत्‌ 1
भ्रविदय याव्मतिस्रतीक समूलमुन्भूरयते स तापान्‌ ॥ १५२ ॥
अयि नगराजनन्दिनि घनसुकृतसारकन्दलनिप्यन्विनि परतत्त्वविज्ञाम-
पाथोनिधानकोमुदि मगवति भागीरथि,
निन्नगाु न ते तुल्या नीचेषु नचमे सम 1
मयि प्रपतन मातर्विधातु फ विरम्बसे ॥ १५३ ॥
जनन्तरमन्तवौणिरयमतिदुरन्तमवसेदसतानमीपित पिपासित इव
पीयृपकन्दखी परिशुप्यव्मेयससखसमूह इव म्रत्यग्रयर्पधारा भ्रतिभटानुद्रुत
इव प्ररत [ममित्रवाटिनी जिद्यगविपामिमूत इव जीवातुमूटिका कहोरिनी
रमणलहरीविपक्त उच कामपि मातरं तीननदीपूरनीयमान इव तीरभूरमिं
धमौमितघ्र इव क्ूररसनिङ्री निर्भनरोक दव निक्षेपसततिं जगतीधराधी
शदिखरान्तरादधिदरिद्दारमापतन्तीमशताशनसरितसुपटम्य निर्भरानन्दस-
भन्तमानसो मौनमदासीत्‌ ।
पय प्रकृतिश्रद्धिण्या बरहमाण्डोधति सभूतस्‌ ।
जगदर्भकजीवातु गङ्गेति परिगीयते ॥ १५४ ॥
विध्यादेशकरी सेय विविधप्रत्ययाचदा ।
आगमेरश्चिता भाति शन्द्वियेव जाहवी ॥ १५५ ॥
उदिधीषुं सगरजानसौ खर्गादवातरत्‌ ।
गणयन्ति न हि छेद परा्भकपरायणा ॥ १५६ ॥
भिरिदाख पुरा केदान्परिग्रचोर्मिपाणिना ।
पादावलम्बिनी प्यादासीव्नाच्यादसो नदी ॥ १५७ ॥
दशसुक्ता गिरिदरीरियमाप पदे पदे ।
मगीरथस्य तन्वाना भाव भूयस्तपोविौ ॥ १५८ ॥
पर नापूरि जाहव्या भगीरयमनोरथ ॥
पारावारोऽपि नि सीमपरिणादविभूपित ॥ १५९ ॥
तरिविक्रमपदरोद्धता प्रिरोकीमियमानश्चे ।
फ़ारणन्यानुकुरते कार्यं टि गुणरपदा 1 १६० ॥

यात्नाप्रन्धः । १२१

अनन्तपथमाप्येपा हन्त त्रिपथगामिनी 1
मगवरपादजातापि शरु वर्णेन शोभते ॥ १६१ ॥
नदी नवदुधाघारा वघुधावासवत्यपि ।
प्रतिकृमद्चेयमनुद्रकापि देदिनाम्‌ ॥ १६२ ॥
गद्धोरगी गिरीशस्य जटान्दरनिःखता 1

विपोदमा वितनुते पापमण्डूकपारणाम्‌ ॥ १६३ ॥
आत्ते किमावृता गाद्धेः दाद्यक्तिरिहाम्भसि ।
निदिदषते यतो नृणामस्य सङ्गादधाटची ॥ १९६५ ॥
पमाया जगल्यस्माः कोऽपि शीतरुतागुणः ।
पातकानि प्रकम्पन्ते यस्या नामश्ववादपि ॥ १६५ ॥
ननु त्रिपथगावारि समसताम्मोविरक्षणम्‌ ।

सिक्तः कूलाह्ूते येन कल्पते मवृष्तये ॥ १६६ ॥
कोऽपि निर्यरवादिन्या गणासङ्गी दारोत्करः ।
्चसञ्चनेन तनुत्ते पडरिच्छेदनं दणाम्‌ ॥ १९७ ॥

सअनादिमलसं 1

सअ्रगङ्गामपि नदीमन्यामपि गरणन्त्यदो 1 १६८ ॥

विध्यण्डपुटनिप्पन्नो वियद्वङ्गामयो रसः 1

अजरामरणां सिद्धिमाधतते सेवितो णाम्‌ ॥ १६९ ॥

रिरंसि भजतामा्ु सिन्पुरेपाधिरोहति ।

विवरीतुं म्रवृेव विश्मूधैन्यतां निजाम्‌ ॥ १७० ॥

सस्यामिदावतीणीयामाविरासे मनाद्भयम्‌ ।

-काठमन्मथयोः खदवत्तदाचिन्न ररीरिणाम्‌ ।। १७१॥
विसुक्तिविश्राणनघुरयेमावमोधाय बद्धा उवनान्तराछे 1
कारीपतेः दोमपत्ताकिकेव केखखलवन्तया ररी समिन्धे ॥ १७२ ॥
इयं असन्ना हदये जले च तीरे भवादेऽपि च दीमरहसा 1

अमीषटदानि गमनेऽपि शाद्वदपालमान्या तटिनी चकास्ति ॥१७३॥
१९ >

१२२ काव्यमाला ।

आपनससेव वियन्नदीयमाविर्भवकेतकवर्हशोमा ।
वीचीकरारम्बितपाञ्वैमित्तिविलृम्भमाणश्वसने प्रयाति ॥ १७४ ॥
बूलद्विजा न्दसगन्धमार्तिः खादुस्तपारा सुरभिः सरोजः ।
इये मसूतेः फरमिद्धियाणां मन्दाकिनी पुप्यति मामकानाम्‌ १७५
तदनु अवनोपतापदमनोपचितरंहसि सखुमनोनदीजकले कर्तिवगाहनो
भरुधजनोत्तंसमणिरतिमनोहरं वचनोप्दारमतनोत्‌ ।
त्रिमागगे वाञ्जनसातिदूरः स फोऽपि जागर्ति तव प्रकरै ।
यदन्यतीधीतिशयमसङ्धे विश्राम्यति ल्व्युपमानमावः ॥ १७६ ॥
दानाय सुकतेभृतकङ्कणायां मयि सितायामपि केऽपि मत्यौः ।
रिङ्यन्ति चेतः श्रुतिचिन्तयेति छपा्हाचेव विपाण्डराति ॥१७५॥
जहाण्टरन्धायतने सुमेर नानानगेन्द्राभिटतीश्च गुवीः ।
अचिन्तयित्वा मुवमागतासि पातुं सुतानम्ब मवाव्धिममरान्‌॥१७८॥
दिमाचरं माप्य जटाककापादीश्षस्य नेत्रानरुतापितेव ।
प्यते मज्नदनेकरोकभवाधिकीलाकुलितिव सिन्धुम्‌ । १७९ ॥
अम्ब त्वया भेपनमव्यपू्वेमिक्षि करमादिदमम्रसिन्ो ।
मवज्वर यद्धिपमं परकरत्या शीताम्बुसेकेन दृणां क्षिणोषि ॥ १८० ॥
बरहमन्ह्रे ह्र मवादवतेति देदी
जल्पनिमस्जति जले तव जहुकन्ये ।
निमौदि पादि मिजटीति निदेदमेषां
तन्यन्रद्चति क एप तवानुमावः ॥ १८१ ॥
गगनत्रिनि तावकं गरिम्णा सटिरुमदेपजलातिद्रायि मन्ये ।
म वि्रजति निमज्नतां नराणामिदगपिरुध सञृयतः दिरांसि ॥१८२॥
मरण निजव््मणौऽपि लिना मवर्ता जहवि देदिनौ मजन्त !
किमिदं निदधाति मूर्धि तेपामहदादेषजगु्म्वमारम्‌ ॥ १८३॥
त्रिदिवसवन्ति मवद्म्बुमाधुरी सङलातिश्ाविविमवेति मन्महे ।
अबरिष्य जातुचिदिदै यतो जना विगुलीमवन्ति जननीकुचाष्ते १८४

यात्राप्रमन्धः । १२द्‌

अयि तावकं चरितमदधुतोदयं सुरभीकरोति सुररोकनिन्नगे ।
पदमुन्नतं भजनसद्भिनो जनान्नयतसे यतः स्वयमभोनिपातिनी 1 १८५५॥

चेक चम निकेतने पितृवनं पात्रं शिरो चेन

भस्माङुङृतिरस्िजारमनुगा वेताकपारम्परी 1
भिक्षाटनं च वैनमो नृणां भवस्सेविना

मातग्रूदि कथं त्वदीयभजनं यु दुपर्वीपगे ॥ १८६ ॥
आकण्ठं सरि निमज्य पुकिनामोगोपधाने शिरः

छत्वा श्ेरञतापते खररिषो गङ्गाधरेत्मार्पन्‌ 1
गृहन्कर्णपुटे शिवेन पया प्रव्याहृतं तारं

तीरे जावि तावके तनुपरित्यागं विधास्ये कदा ॥ १८५ ॥
लवद्वोभोयुवि भस्तवदम्बुनि जरं त्वर्फेनमासि भभा

लद्रीचीपवने मरच्वदुदकावतीम्बरे चान्धरम्‌ ।
यं देवि मदीयदेद्लननी भूतावली रीयतां

लल्संबन्धिनि जहुनन्दिनि महत्येषा मम्‌ पाथना ॥ १८८ ॥

इति स्तुत्वा नमःसिन्धुमेष धीमानमोदत 1
मनसा फकिताशेषमनोरथसग्द्धिना 1 १८९. ॥
दति शमस्पुगवठती यात्राप्रवन्धचम्पूकास्ये सप्तम आश्वासः ।
अन आश्ामः।
पल्या परकादयमानं कषेत्राणामययपास्य केदारम्‌ 1
सकरमदितं करानि खकुलत्राणक्षमाणि ख्मतेस्म॥१॥
उचर्मदागिरिविदारसत्य धीमा-
ब्रीदारसंगृतिनिदरषिदिनावतदे 1

प्रदप्यदादिपुर्पं यद्रीवनान्तः
पदयन्वरोदरमिपद्यदराविल्ेषम्‌ ॥ २ ॥
तदनु कारुप्यख्वनवविड्क्तकामरूमा, छामरूपान्तरादितकामपीटसिति
कामपि परदेवतामाराध्य नरदेवदु्ेयनारिकानिमायनपारवानुवर्तिभिरायाप-
विम्तरिरसीपीत्‌ ।

१२४

कान्यमाला | ५

स्व्ूकीकानुसारितिषुरहरणदक््िराधोक्षनक्ञा-
निवेद व्रह्मचिन्तासमुषनतजगद्धोरणीकफोणमाज ॥
उष्य कारि प्रदेशे कतिपयविपयाधीडतामेय मत्ता
न त्ामश्चन्ति भूपा समयविपमता किं जवीम्यद्िकन्ये ॥२॥
नत्वा एच्छामि फिंचिद्धगवति मवती वाच्यमेतकुतधि
सुण्यासटटामियेकन्यतिकरसमयप्रा्चिमा्रेण राजतम्‌ ।
सौजन्य छ प्रयायात्क मतिरुपरमेत्क नजेतसाधुवाद
सौरभ्य कापरसपेत्क पुनरपसरेद तुरिपवप्रैभाव ॥ ४ ॥
भूजाने जय जीव फोऽतर पुरत शब्दायते वार्मता-
मायुप्म्लहमेव कोऽपि कथय त्व वा त्वदीय्चित ।
आस्ता तद्धवदीयनाम किमह डित्थस्तथा वा तदि-
त्यभ्यस्तानपि खेदयन्ति गिरिजे भूपा भवद्वचितान्‌ ॥ ५ ॥
आयाहि प्रातरेदि घरमनवसरो यादि मे देहि स्य
खणंन्येतसिथेदि पतिुवमथवा बरूहि ने चेदयेदि ।
इत्येव द्रष्टुकामा नरपतिदटतकानेतदासन्नभू्ये-
रायाखन्ते नितान्त जननि तव षदद्रोहिणो देदेभाज ॥ ६ ॥
ह रायौ समज्याविपटनसमये हे वुधा युष्मदर्थ
रक्तेऽयोचाम किंचिग्रदसि स च तदा भ्रीतचेता इवास 1
इत्थ वामीडशसा्थीनयि जननि मद्वश्वितान्बश्वयन्तो
मन्दा कुर्वन्ति केचिखिलृपतिनगरीमार्गपिययन्धम्‌ # ७ ॥
आकण्यस्माकमभ्यागमनमवनिम्‌द्ितिकश्यान्तराणि
प्ो्चयाभ्येलय नीत्वा बहुमतिमतनोदर्थपीटीजुषा न ।
इस्य मिथ्यावचोमि पश्न इव जना वञ्चयन्ति मपश्च
केचिञ्जानन्ति नैते मवटुपजनितानम्विके विपररम्भान्‌ ॥ < ॥
सय मत्र समायामसिक्पतिषु मरषमणेषु पीटा-
दुत्थाया्मककरा्ा्दवनिदुपदामग्रहीत्याणिनेति ।

४ यनाप्रचन्धः । १२५

एतादक्स्वेन जात्वम्यवनिपतिम[वि्ञातवन्तोऽपि केचि-
उ्राजाभिन्ञा इवाक्ास््ययि सति विसतेप्यैन्रनां जन्ति ५९॥
नीहारादार्मकन्ये तव पदकमरुध्यानयुद्राविधाने-
र्थ वतैयन्ते जनुषि सफरतां केऽपि धन्या धरण्याम्‌ ।
जद्वक्षीदीषदस्माचरृपत्तिरयिगतप्रीतिरयेति सा
मन्वाना जन्म यान्ति मतिमुहुरितरे निरति दर्विवेकाः ॥ १० ॥
मातरदैतेयवैरिभसुखसुरयरैः रखवदध्यासितायां
मावत्कागारवाघाङ्गणयुबि वसतिपरायुपायं विदाय ।
दा हा मोहाचतन्ते जगति तनुखतो नैकनिष्ठदूतवीरी-
अम्बारेरदैषितायां नरपतिमबनद्वारि कर्द विदारम्‌ ॥ ११ ॥
धिकरारः सैविदटैश्िरविततवदवदिकावासकाद्य
याच्जादेन्यानुरोषः करितुरगुरेष्वाकुखा प्ेटायया ।
निदेवर्दण्डपातो भृदायुल्मस्पा मेदिनीनायकेने-
स्येवेरूषेण मातः परिणमति चृणां त्वसदान्जापदाधः ॥ १२ ॥
स्वत्पादाम्मोजपूजाविरचनविसखीभायदोपावततीणं-
क्लोणीभूत्सेवनानां इुरूषपरिपदामद्विराजन्यकन्ये ।
मादयते नैव निद्रा न युखरस्िकत्ता नार्चना देवतानां
राजद्वारोपकण्डेप्यपि जु तत इतः पर्यटायैव छृत्यम्‌ ॥ १३ ॥
्ैडोक्यशछछघनीये धरणिधरयुलोत्तंसवंरो प्रसूतिः
शद्धान्तैश्वर्मभाक्त्यं त्रिसुवनभरणोल्यासिनथन्द्रमौलेः 1
लोकानां मात्रता चेत्यखिखमपि चवे हयमतद्धवत्या
भूषदवप्एसिकत्ये पुनरपि लु सदं खद्िरव कणः ॥ २५ 4
आवास दुर्यणानां फमपि गृदतके भूपतित्वेन चष्ट
चदरदद्वारि याच््ामदह रचयित यद्विनिर्माति धीरान्‌ ।
सोऽय सर्मलमायः क्रिस सव जननि भ्ूटि छ विग्रमो वा
भ्यं का समिषो जित ददवद्दरेषरिठा या युषेयु ॥ १५1

=

१२६

कव्यमाखा । ५

तस्याः को वा निपेधं जति गिरति चेदातिः सस्यजनाढं
मयौदारुद्चिनी चेजनिषिलद्री को नु वा तां निरुन्ध्यात्‌ ।
किच त्वं ेलकन्थे कुटिखगपगृहदवारेदीविदार-
केदोदन्याबरदान्या सवसि यदि सतां कलय स्यान्नियन्ता 1१६
भूभूत्सेवाविधानं घुधजनविततेः शाखदृषटेः पिधानं
दुष्छयेषु मधार्न दुरितमिपविपोन्मेपपाथोनिधानम्‌ ]
ब्राहमण्यस्यावसानं भ्रसरदप्यद्योवषछठदयुपघ्प्रदाने
सत्यखापोपधानं सति किमु बहुना त्वय्युपक्षानिदानम्‌ }) १७॥
यक्ते प्राचीनवितते गरिमजुपि ऋणे भिद्खतायां श्रृतायां
संमाने दीयमाने उेपसदसि यदिद्वौररोधेऽपरि जते ।
कोऽयं मायानुमायस्तव सति विरसत्य्थखामातिलोभा-
द्धावं धावं बुधानां ततिरटवि सुधा राजधान्यामधन्या ॥ १८॥
विन्यसताञ्जकिना परणम्य शिरसा याने दया चेहुधा-
नाम्थानीनरकान्तरे क्षितिज कामाक्षि मा मा क्षिप 1
ययसिन्धिपसि व्ययेतकरुणाठेा तदा दाखिका-
द्ाराध्यासनटुर्दशां वितर नो गावी दुर्वीपितेः ॥ १९ ॥
नैतत्छमैतिसाधनं न च कुटाचारं(रो) न चाज्ञा गुरो-
रान्नयिरचिदितं च कम यदिदं भूषाधमोपासनम्‌ ।
पराग्नन्मन्यचरात्मजे कृतगवत्पादापराधा वयं
पातं केवरूमात्नः सखयमदो कतुं प्रव्त॑मरे ॥ २० ॥
मून पर्यरने एतेऽपि करुणसुद्रा न चैत्तावकी
न प्राप्येत नरयुवाकफख्सप्यन्तपुणास्वादितस्‌ ।
जायन्नप्ययुम्ेमर्थवरदीसंपादनाक्छह्वया
द्या धिक्रष्टमनुद्रवामि धरणीपलाधमानम्निके ॥ २१ ॥
स्वचिन्तां कलयामि चेत्त[दधुनां] भल्यूह्जामन्मनः-
्षोमोत्प्दनच्छुरौद्रश्िखिज्वाला समननुम्भते !

१२८

काव्यमाला ।

कर्णो मध्याहदीन समयमनुसरत्यग्बुद स्वमाने
सन्तानस्स्यागय्ाली वयमपि तु सुदुः सर्वतो दानरौण्डा 1
इद्युर्वापारगर्वभरक्परितगरणज्वा्जाखानि पातु
कर्णौभ्या कं नु सृष्टा वयमवनिधराधीशक्न्ये मवत्या ॥ २९॥
कुम्भीपाकादिनानानिधनिस्यकुलेप्वातर सनिमजा-
स्यापारे नासि मार सरसिरूटखवो यावदायुरविरामम्‌ ।
क्मापालद्वारि किंतु क्षणमपि वसति शक्यते नैव कर
तस्मादस्मद्विपश्च जनमपि न कदाप्यम्ब तसा निभेटि ॥३०॥
आघ्थानी गाहनीया नृपनिकटजुपो रजनीया मनुप्या
भूपाल सेवनीय स च बहुरघनैरापनीयो मयेति ।
चिन्ता सत्यज्य सोऽह तथ पदनङिनोपासतनामात्रकृत्य
भरेहद्धाव कदा वा वद जननफल्यन्यम्ब सपादयिप्ये ॥ २१॥
यास्यामो राजधानीं कथमपि चपतेरन्तिक तच को वा
नेप्यत्यस्मानकस्मात्मुरधनभरे प्रीणनामन्तरेण 1
दे वा रा्ञि शटा चिरवसतिगते माजा बान्छिताि-
स्तम्मादङेशकम्या द्ुतफकजननीमद्विजा न त्यजाम ॥ ३२॥
ठश््यीकु्वे किवी पदचरहतकानम्बिके तावकाद्ौ
जामत्यश्रान्तमन्त करणसवि ममाभीष्टविश्रणनाय ।
स्वद्ुतयद्वा स्यवीरीचिपिरकपरसवाहककीतदासी
दासेयपरेप्यचेरीमुतजनसदशा किंनु ते राजङीरा | ३३ ॥
कामाक्षि श्वत्कराक्षव्यतिकरकरटिकामोदसाभ्राभ्यल्मी-
प्ीक्षखान्त्तेर्मेहि मम गणनागोचेरे ते नरेन्द्रा 1
प्ियदिवाकमाजा तव जननि जमत्यव्जमूनी हरिवौ
ध्यक्षो चा रश्यङोटौ विरसितुमनर फेऽपि मूढा नृकीरा ॥३४॥
त्वच्यतिकायषानपरणयनसुखमानन्दरीदान्तरात्मा
नाद मूपानुपमि पुरदरसुतने सुपदे फिंपचानान्‌ |

यत्रामनन्यः १२९

पृषं चिन्तालततामिरहदि तव चरणोपक्ततामदिकन्ये
, _, नान्यन्ते कृतीमाः कति कति तुरगा गेवादाङ्गगेषु ॥ २५॥
कुवन्त॒ सेरमु्या फएविचन समयक्षेपणे मृपरेट्‌- ४
दवारावस्थानधारापरिचयर्चनोदीत्तरागा वराकाः ।
प्वद्रयानारम्भरन्धोदयनिरतिश्चयानन्दनिप्यन्दसिन्धो-
रन्तःचच्छन्दचर्जननि ययममी काटजाटं नयामः ॥ ३६ ॥
निघद्धपारुद चद्विरदवरघटमांसरुकिग्धयग्ध-
स्कन्धामोगापिदेदकमदमरतमख्यातिसंप्ाप्तितोऽपि ।
देवि व्वद्ुत्यश्ालारनकवशजुपामन्वये रासमाना-
गुद्धयागेवभासेददनमतितर युप्तभित्वेव मन्ये ॥ २५ ॥
सक्र मूनायकरेन अञ्ुरमणिभरोद्धामरं सामरखा-
दध्याशामना्प युगष्देभिञलीमय सेटपतोऽपि 1
न्यशचद्वतरं निपेषप्रदतकरतदै निर्भरोतकम्पमम्बे
लद्रेदद्राः्यवेत्रपरहरणसमयत्रासदैन्यं पर्‌ मः ॥ ३८ ॥
आन्दोी चतुरन्तयानतुरगश्रेतातपत्रदधिप-
प्रायां सेपदमायदेति गिनि न खां कदाष्यर्धये |
यनि फेयलमेतदेव वहुधा ववत्पादपडधेरट्‌-
हन्द्ारधनचातुरीगुणिफासाप्राम्यिंयसनम्‌ ॥ ३९ ॥
तदनु सुिजगतीधरादयतीर्य से पुमरा्यमिघ्रो निनवचःसुतिपीवतस्वा-
यपोधकफ्दूमनिकरस्य सगरसुताहुतिदुतायरनीष्तमवरर्पः फषिदयुनेरा्रम-
पदगुपाथयत ॥
अभिषिच्य भधितरायीन्पुरदरनिर्मव्यखलिल्पृरेण ।
निरयापयतितृणां भगीर यत्र निरयवापाभनिम्‌ ।॥ ४०
छद्राय पर्युदद्रामपटाय सताममुपितवतीय 1
स्विप्यति पुरमयन्ती रमसे यप्र नयनयोर्मम: ॥ ४२१ ॥
तग्र ज उगपिमध्यक्षयत्निद्रमय्दीत्‌ 1
मानीरथीतिमयितामिषानां फंकिलकूनरी्पनीय गौरीम्‌, ।

१३२० काष्यमाखा ।

अस वरायातिखजन्वितृणां चकरे सुदं चण्डकरान्वयेन्दुः ॥४२॥
जदस्करापत्यसरखतीभ्यामभ्यर्णमादाय विमुच्यमाना 1
अं नबोढेव'““"ख युसिन्धुराबद्धभक्ता पतिमम्युपेति ॥ ४२ ॥
वारं वारं प्रौढवातानुपङद्धिगेनायं वेपते वीचिमारी ।
कुम्भयोने: ुक्षिवालन्यममिं ध्यायं ध्यायं नासगरच्छत्निवोचेः ॥४४॥
मन्थानदौखमथितोऽपि घरीभयेन
अस्तोऽपि दाशरथिना छतवन्धनोऽपिं ।
उदामवाडवहुतादानपीडितोऽपि

गम्भीरतां न टि कदाचिदयं जहाति ॥ ४५ ॥
जथ नीलाद्रिमासाय ती स कृतवेन्दनः ।
असतौदिर्थे जगन्नाथमधनिमथकर्मणे ॥ ४६ ॥
चरितं तेव प्रथीयः शक्यं मितया न मे गिरा स्तोतुम्‌ ।
नासामणिन मवितुमदैति मानाधिकं रलम्‌ ॥ ४७ ॥
अतिलघुनापि च वचसा मधुमन्‌ तव पणौमि महिमानम्‌ ।
सुभ्य त्रिसुवनवपुये तुल्यं फथमप्यैते माल्यम्‌ | ४८ |
मम यन्मनुप्यजन्मनि भवत्सपरयीपराद्युखीमवनम्‌ ।
स “““मेवनीतनिर्भेमसमये मन्थानगुणभज्ञः ॥ ५९ ॥
अन्याथेमपि भवन्तं परिचरता प्राप्यते गतिः पुंसा 1
आमोदमेणनभिराजिघ्रति कं न पणितापि ॥ ५० ॥
मवतः मपयमानश्रणौ पदवी समद्युते परमाम्‌ ।
को गन्धगजाधिरूढः श्रं पतिपयते द्वारम्‌ ॥ ५१ ॥
भरृतिजयिनस्त्वदद्चेः पातकरारिरपि किसु भवेदस्यम्‌ ।
अस्रमरविन्दयोनेश्वटकोयरि कछ जु स्थेयस्‌ ॥ ५२ (
$षलमा मनीपिभिरीहितरेपससादविषयेतते ।
हैयज्ञवीनसङ्धं द्यादधतो न खल धृतचिन्ता ॥ ५३ ॥

१. शटरयत्रनीननिग्मसमये" इत्युचित प्रतिमाति.

यत्राप्रवन्धः } * . १३१ ।

केहणागुणपरिणाहः कंसारे तव निपर्मसंसिद्धः }
आधीयते न केनचिदतरसौषस्य माधुर्यम्‌ ॥ ५४ ॥
भतुपदमतिद्वच जनपदशतानि बिवुध्लमण्यः स पृण्यखटीपु दासं
गयक्ष्रमयातीत्‌ \
दस्यते तरिनी यत्तिन्रद्ुताकारदािनी ।
अपि फरसुः खयं पुंसामफ़ल्युफठ्दायिनी ॥ ५५ ॥
अधिमौलि गयामरदवपो विदुधे्यत्र छते पदारपणे ।
सुवननत्रयमस्तके पुनः पितसो दन्त पद वितन्वते ॥ ५६ ॥
कृरितरिपरिततटिनिमाुके रमाधवं ठविजितमारमाधवम्‌ ।
जगत्य मणमति मत्र मौलिना गदाभटं किलयग गदाषरम्‌ # ५७॥
सत्र च विहितकर्तन्यकठापोऽयमेभिख्पो पिनियैत्य ततः समग्रयुणसं-
भूतेन फुट्म्विनीटुगेन विविधरीसमूहमवगाहमानो विमानितदिबिपदा-
दारसंपदं भ्यादूरसुदसृम्भयते ।
महस्परेऽप्यरधुतमिलतस्करे कुुद्वतीं समथिगता इरुददीम्‌ ।
पद्िनितक्षितिरियमन्र चक्चुषी पुनः पुना रमयति मे पुमेश्ुना ॥ ५८ ॥
सेंष्याटयीचारविव्दधमूः दर्बन्छहुः कूलविहद्नलीखाम्‌ ।
सरं भणदैन्निह फोणभद्रो गवामसो गच्छति सेनियेशम्‌ ॥ ५९. ॥
शयौणीचरणसतेजयन्तलक्षाजम्यालममञनिरितुषुदाली ।
विध्यादिवितरति भे नितम्वसीमाविष्तारखगितदिगन्तरः परह्‌ ॥६०॥
अध्यास्ते रुचिरमयुव्य श्र्मेका सा काचिग्रियुवनसंज्वरापदप्री |
निन्यौजप्रणिदितनीरुकण्ठदरपा वर्पन्ती फमपि रसं बराट्कारी ॥६१॥
फंल्याली दतमघुकैरभावखेपा ोकान्ध॑करणठजयदपंद्री 1
चपुण्डाश्चणसितिरक्यीजदम्मायुम्मी जयति नियुम्मयूदनीयम्‌ ६२}!
पिश्वस्मादपि धरणीषेन्द्भन्ये विन्ध्योऽयं निरवधिमागपेयशाली ।
आक्रोन्तास्भिव्सुवनापि यन्य नाना विख्यातः परमि दिन्ध्यवाधिनीति ॥६२॥
दरि स्वसद्रचिदर्दिवातिराग तुदतु द्ुमविरपु सम्बमानाः १
इईकिऽस्मिन्पवत्मवामखत्यमाजो दृदयन्तेशरतनियमाद्य भरवाराः॥६४॥

१३२ काव्यमाटा ।

कुञजत्वं दधदपि कुम्भयोनिमच्तया विन्ध्याद्रिविवुधनिवासतोऽपि सुङ्गः ।
संचारं सदयगिरीड्पाणिपद््प्टाम्यामिह्‌ वितनोपि यत्पदाभ्या्‌।६५५॥
मच्चित्ते -““-"“““मदिपाघठुरो्माज्ञे विन्ध्यद्रेरयिशिखरं च विडवमातः ।
निःश्क निदितपदाव्जया भवत्या काठिन्यं क नु वद्‌ फाममन्वभावि१६६॥
वेलायां विषमङृतान्तवादघण्टासेरावश्रवणसमारितव्यथायाम्‌ ।
मञ्लीरफणितमनोदरं पुरस्तादालां नश्वरणसरोजमम्बिकायाः ॥ ६७ ॥
पारीन्द्रः परिमिवमापिता निकामं मध्येन स्मरहरवहमे भवत्याः ।
तत्तादक्तिमिरतरङ्भिताघु मन्ये बधन्ती(न्ति) खितिमिह”“““भ्यतो सुदाय ६८
उतङ्ना बख्बदुदारकान्तिभाजो वतेन्तां इातमिह्‌ वारणेनद्कुम्माः ।
सोढारस्तव कुचभारवकतिमेते पश्चासभसभविमदैसंम्नमाणाम्‌ ॥६९॥
शवौणि स्तनमरसंपदा परं ते विन्ध्याद्िर्विगलितवुद्ध तावलेपः ।
वरील) न कषित्तिममजद्विजप्व भेजे प्रख्यातिं सिव चिव भाग्यरीतिरेषा७०
सत्रा जनमिद स्हिसकेभ्यो बात्सस्याद्वहसि वरायुधानि हस्तैः ।
हतमैतद्भगवति साहस यतोऽमी रज्यन्ते नवघुमनोजिपृक्षयापि॥ ७१॥
चन्द्रस्ते बद्नपियेण शेरुवन्ये विन्ध्याद्रौ वसति बिधुंुदैकभीप्या ।
पर्यन्तभमणमिप(प)त्तरश्चुधीक्षावित्रासव्यतिकरविद्रवक्कुरङ्गः ॥ ७२ ॥
त्वद्िम्बाधरतुरना सिव तदानीं भादुप्यादिह सहकारपछयेषु ।
धात्रा चेन्मकरन्दसारधारानिप्यन्दः ऊुशुमवदेषु निर्मितः स्यात्‌ ॥ ७३॥
स्वच्छन्वं विरसतु चन्दरिकाटराणामुद्धेदः किमपि सुषारसोद्धमश्य ।
वरन्दौ तव वरवर्णिनि स्मररेराश्यौ न किमिह सूतिरम्ुजानाम्‌ ॥७४॥
सख्यद्विरनुबनमध्यभम्बुजानिरवेतण्डतरजकरदण्डपातमीतेः 1
सारङ्गैरपि चितर्नेचरेभ्यः संख निहितमिव खक स्वदक्ष्णोः ।\ ५५
फुछ क्षितिरुदपुप्पमस्रीणु भाम्यन्ती ततिरिद भाति पदरपदानाम्‌ ।
परथ्वीभृखियतनये विलोकयन्त्याः कान्तारभ्चियमिव ते कटाक्षमाला ॥७६॥
पारटीनध्वजपरिषन्थिकायमायकैखासक्षितिषरकारमेषषद्धे ।
मातस्ते हतजनिमार्गपर्यदाय्वानिष्टते मयि निषरतत्वपाङ्गधारा ॥ ७७ ॥

य॒क्राप्रबन्धः । १दद्‌

सवामभ्रच्छविमिह वीक नीककण्ठास्तुप्यन्तः सपदि वितन्वते कलापान्‌ ।
सकेा्युतिविसरापदारशङ्कां निमौषटं निषुणमिव ्रदर्धयन्तः ॥ ७८ ॥
उद्धिनस्मितक्वुद्छसत्कपोर कोलाक्िश्चुवमतिखोभनीयनासम्‌ ।
निम्बो मृतमणिकण्डलाभिरामं वक्तं ते जननि वयं न विस्मरामः ॥७९॥
निनिशैतानविदितपुषण्युर्छभन्निमार्मगासकिकविगाटनाय नः ।
पदे पदे बदठमिपचिश्ङ्कया विषीदतः सुखयवु विन्ध्यवापिनी॥८०॥
जपिनच।
रक्षति दुगौ यन्तं विषदः स्वगुणान्छाु्गीयन्तम्‌ ।
समहृत कासरदनुजं तमपि च या सुम्ममन्तिकासरदनुजम्‌ ॥८१॥
देवी सा भे दुरितं क्षपयलु छृषया दरिखसा मेदुरितम्‌ ।
दाक्तिषु परमा नन्दं जनकं किक या निनाय परमानन्दम्‌ 1 ८२॥
चमिह नोपलभन्ते वपुः स्रन्तो वलादैनोपलमं ते ।
सितमनिदानवबलक्षि द्यक्ष चण्डि खलदानवलक्षि ॥ ८३ ॥
अपि च।
स्कन्धादवक्ुल्य दरः सलीटमाक्रम्य पद्धयामवनीललमैौ ।
संभित्छया चापगुणेनिपद्गादुदधथिपं मार्गणमुरषपन्तीम्‌ ॥ ८४ ॥
अदारकेलिर्या रथाद्ननेमिमरव्यग्रनिजामरदस्वाम्‌ ॥
तिथ्छुलीं पाणिधृताश्चर्स कम्बोः सञुद्धोपणक्मदेतोः ॥ ८५ ॥
उदसतदम्तोपरितत्रिदाऊनिर्मियमानं निजपश्चिमाद्धात्‌ ।

स

निर्गच्छतो निर्जरखात्रवस्य चमौसिपाणेः रिरसरिख्दभि ॥ ८६ ॥
सम्ब फेानवधूय सें पाणावपिक्षिपतकृपाणवदीय्‌ ॥
दरोच्छरसन्मध्यमद्टिरिषठदमिस्फुलि्ाचलिमीपणास्याम्‌ 1 ८७ ॥
विश्वत्रयापद्विनिवारणाय संनादमेने समरे दधानाम्‌ |
किरीटलन्द्रोदङताभियेकामम्वामर मावनयावरुन्बे ॥ ८< 1
तससामद्िनि विधृतमसाधिषं तमसा जादवीपूरं तमसा विगाहते ।
निरज दुरितावरीं सति क निसीमवीरयोादयां
देनो मेखयति स्म यतर सुदं तिसो मह्ायादिनीः 1

१३६

कराव्यमाटा ।

हन्त सत्यपि रभू गिरा प्रस्तुवन्ति कवयः परानपि ।

यस्य चक्तुमपदानमेव या प्रादुरास सवि पद्रूपिणी ॥ १०८ ॥
तद्विना दरारथावनीसुहन्नानिनीनरदयक्तिमोक्तिकम्‌ ।
वावदूकृजनवास्युखस्य कि वियते भुवि विरूपणान्तरम्‌ ॥ १०९ ॥
संयमिभवरसाधितख श्रि पायसस्य प्ररिपाकवेभवात्‌ ।
माधुरीमधिगतो मदियसी राघवो रमयते ममादायम्‌ ॥ ११० ॥
दत्तया दिविछृतत्िशङ्कना निरभमो निसिल्दासबरियया । ,
आधिङङ्कमरमापयन्दिपामालयेषु रुनायकोऽवतात्‌ ॥ १११ ॥
पादरेणुपरमाणुयोगतः सिब्यता युवतिरष्टिकर्मणा ।

साधयन्नपि मतं सुने: कथ जानकीपतिरतर्कमार्मगः ॥ ११२ ॥
कुर्वेतो उदगुणमरङृष्टतामातमनो दङारथाद्गजन्मनः ।

गौरवं न सहते स्म करयं कामशासनकरोपलारितिम्‌ ॥ ११६॥
धूमनिर्मेथनकर्मठं हटात्कल्पयन्नपि करातिपीडनम्‌ ।
मेदिनीह्दयदारिभिणेर्मदुरो जयति मैधिलीपतिः ॥ ११४ ॥
भ्रमं रचयतः मनितुं विक्रमस किर विधरान्तये ।
पदाचापतृणमङ्माचरन्रेप दाश्चरयिरेव सेव्यताम्‌ ॥ ११५ ॥

दो .्रतापशिखिनः समिन्धने दोहीव निजवाहुरीरया ।
काकपक्षधर एर काके पाटयन्पञयपतेः स वरण्यताम्‌ ॥ ११६ ॥
आप भङ्गमवनीयुताश्चवः पूर्वमेव पुरेैरिकादैकम्‌ ।
जक्षवेरासुकृतेरयं पुनः कीर्तिमानवतु केलिमानुषः ॥ ११७ ॥
हन्तुमुयमवतो निशाचरानद्ृहास इव रामतेजसः ।

पूरयन्ददया दिः षुनातु वो भैरवः शिवयनुभिदारव. ॥ ११८ ॥
रेथिकीद््दयमश्चशायिनः सोखक्षायनिकरोखरः पमो, ।

पातु वो रघुवतंसदोख्तामज्यमानमवचापनिखनः ॥ ११९ ॥
जाल्मवैसिथनुरार्तिनानयद्वीरचोदितविदेहार्पिताम्‌ ।
इक्तरद्नवरणोत्परमजं धारयन्नवठु बो रघूषद्हः । १२० ॥

यत्राप्रनन्धः । १३५

जातपफलकरे शनैः रनेरङसंगतिभियापत्वरीम्‌ 1
सन्दमन्दमपदेशपूर्वक भैथिीमनुसरन्स पाल वः॥ १२१ ॥
वारथिनेमिजलुपो वधूसणेराराये शयशुोशयेऽपि च 1
चौलुकस करयनिवन्धने नन्दनो द्चरथस्य पातु नः ॥ १९२ ॥
शेथिडीपरिणयोरसये सुखं मन्दहासमधुराधरं विभोः 1
चर्मवारिकणद्टयमस्तु मे [मङ्गलाय] भिकािमपितम्‌ ॥ १२२ ॥
आश्रमममरे श्नेजवादादितापसरणे कथंचन ।
सगतते सदसि मङ्गलाय मे जानकीरघुवतंसयोश्चुवै। ॥ १२४ ॥
भभिीमनुकुकाचरंसयोः पुष्णती परुरकजाठमडके ।
शोभन्ठुतिमया छभाय मे कट्पतां सुदगढलकाकपि ८) ॥ १२५ ॥
भाविनि नरिदशयेरिमजने साध्विमे कुर सदायतामिति 1
याचमान इव जानकीकरं पाणिना परिगरन्युदेऽस्त॒ सः ॥ १२६ ॥
चम्पयद्िकरषीडने रुपः शान्तये किंञुपलाधिरोदणे (£) 1
जानकीपद्सरोजमाषटचन्पाणिना रघुपतिः प्रसीदतात्‌ ॥ १२५ ॥
हन्त दद्यमपरं मदागमः रसति शुवमितीप्येयेव सः 1
तसमद्नवियौ षरामुवि मन्दवर्पवचनेो धिनोतु माम्‌ ॥ १२८ ॥
शेथिलेन्द्रमदिलाभिरेकतः स्वामितो सदशतादिदृक्षया ।
"^ ---* """"माहितसितै चिन्तयामि जगदादिदम्पती ॥ १२९ 1
मेभिलीसद्चरं मनः सले सदैव तदेहि देवतम्‌ ।
पोरजन्मकुहनापयोनिधेस्तारकं तव तनुप्रतारकम्‌ 1! १३० ॥
सन्तनामद्टं थीशसम्मतपरं (£) देवता विगणसामि नेव ताः।
राममेकमभिरामयेमवाराममाश्रविराममाश्रये ॥ १६३१ ॥

तमाङ्च्छायारः सततमनु्छम्ननुतां

वचः केटी" ( विद्ागतठमथुटीमघुरिमा 1
जमततेता सीतापतिरदितमेता सुणगधः
स॒ नायो दृत्माभो लुपि रसुनाथो विजयताम्‌ 1 ९३२ ॥
€

४

१३६४

कृन्यमाल ॥

भर पानेषं निरीक्ष्यते स रिविरामोगः ्यागामिधो

धीराः सैरमिह प्रयान्ति पदवीं देदत्यजं शाश्वतीम्‌ ॥ ८९ ॥
देहिनामिह तटस्थितिस्छशं पुण्यमात्मजमिमाः पुनः पुनः ।
स्फारविसयक्रते परस्परं संगताः ्रसुवते सद्दरिराः ॥ ९० ॥
जन्योन्यमायानिभिरूमिहैरास्कन्दकर्मण्यनयोः सपट्योः ।
साक्ष्यं न साधीय इतीह सा किं रखती संध्रतमूर्तिरास्ते ॥ ९१ ॥
जाहवीरविसुतारजतायशश्रद्धलायुगरसंहतमेनम्‌ ।
क्रीडितं रा हि विखक्तियुवत्या केिमश्चमयमच्चति रीकः ॥ ९२॥
यियासतामत्र निमज्य नाकं दिस्वा तनुं छक्तिमभीप्टतां च ।
वैवलतीविष्ुपदीमियेण वेदोपदिषटाध्वयुगं चकासि ॥ ९३ ॥
निबौपितानामिंह विष्णुपया खवर्भकान्तारमवानखानाम्‌ ।
विखलवरी धूमपरम्परेव विराजते चण्डमरीचिकन्या ॥ ९४ ॥
सदजमलिने विद्यावत्मै खभावमटीमसा

बिधिपदविका चित्रः पन्था विमिधितोसयोः ।
दति एथगवस्थित्या संमेरनेन च देदिना-

मिह विषृणुत्तो नानामार्गानुसिन्धुकलिन्दजे ॥ ९५ ॥
निमाति षमी्यसुतायुजद्धया निमेकराङ्धामिद् गान्नमम्मः ।
याँ वीक्ष्य रोकाः समवर्षिरोकयाजाकभामप्यवधीरयन्ति ॥ ९६ ॥
अनेकदेदोनमिषदभसिन्धुप्रवाखण्डामिव भानुकन्याम्‌ ।
पद्याम्यविदामिव तत्र तत्र ममियमानां विषयमकाददौः ॥ ९७ ॥
उननतुसुद्रूखमवाव्धिममान्कृतो्माम्यां कृपया शिवाञ्याम्‌ ]
भरसायेमाणाविव बाहुकाण्डो पर्यामि नचोरनयोः परवाहौ ॥ ९८ ॥
वेगाविद्धसरोजकुस्ल्कुचं विद्षि्ठवीचीसुलं

पछेन्दीवरदषटि बुहुदनिभाविर्भूतरोमोटमम्‌ ।
चुखयक्ेनविपण्दुफट्चकसुमे दूरातसमभ्यगते

गादालिञ्नममन्र दन्त तनुतो गद्धाकरिन्दासजे ॥ ९९ ॥

यलनम्रबन्धः { १३५

कापि भसतुतदोगमे दव मिथो वीचीभेरैराहते-
रेतेराचनयभियानिव कुतोऽप्मन्योन्यज्क साकरः ।
विद्राणे इव साध्वतेन कुदचिद्अक्तापसारत्व
सतन्वति सरितो विडम्बने त्रताद्यानां जृणाम्‌ ॥ १०० ॥
कालिन्दीसुरनिन्नये विलसतः काटावदति ययो-
रशरूजामिव सतती तनुभूतामन्तल्तमिसपषे ।
पष्येरय पुराछ्तेर्ैयममी ततादौ तामौ
चेणीमाधवराटटङ्कगिर्यि वीक्षामदे चक्षुपा ॥ १०१ ॥
वामे भे वरतनुमवं सूरटद्ेशमीडे
संध्यावृ््रमणरचनास ङ्गिनो य कण्ठात्‌ 1
सस्तां खक्ता्जमिव महा्टप्णसाचितायी-
मंम पद्याम्यमरतटिनीमर्ककन्योपगूदाय््‌ ॥ १०२ ॥
सुवनत्रयपारवति पंसामधिगन्तुं पदमादितेस्परराणाम्‌ ।
अनुमूतचरादिबिभरयागाढयने नेद परं ुवि मयागात्‌ ॥ १०३ ॥
इत्याटपन्नयमुत्तीयै सुरधुनीमनीदरसंपसििशसान्कोरलनवलोकयमन्रमध-
युणपरिमूतभनदयुच्हूतपुरमनिदीस सकेत्म्‌ ।
विमलां भक्तिं विद्रण्वती सततं भावितसममङ्गल )
मदरंकरणाय कर्पते दिमवन्मानससंभवा नदी ॥ १०४ ॥

> 4. र, ^. |

दिशति यत्र फोतकमशीतकराभिवन्‌-

प्रमवजनाधिनाथदयमेषवितानमदी !। १०५ ॥
तत्र सर रामम प्रणिपत्य नुतिम्त्यिकनीद्‌ 1

कल्ययद्यवनिकणेलन्मनो वल्यटि चयणद्पवैमवम्‌ {
समवे जनकमोदपदामासजेक्तिरयते गिदानताम्‌ ॥ १०६ ॥
पुनुनैव युवे भवेतसो वस्तु वभयितुमाद्रियामरे !
रापवेकतुममे रणादणे व्यातं किन यलीमुसरपि १ १०७ ॥

म

१३८ काव्यमाा ।

मणिगणपरिणद्धे मण्डठे पुप्पकान्तः-
` सुरतरूतटमञ्जि खर्भषटे निषण्णो ।
विसरसुपहसन्तौ वियुदम्मोदभासां
मनसि मम रमेतां मेथिटीरामचन्द्र। ॥ १६३ ॥
सकृदेव दारीरिणः भपन्रान्मवदीयाः स इति भरजच्पतोऽपि ।
परिपावमभीतिरम्भनेन प्रतिषन्ेत्रतमसि देवतं नः ॥ १३४ ॥
अपि च।

तञुपासहे तपोधनमदिमार्जितपायसार्भपरिपक्रम्‌ । ४
पद्धिरथपार्थिवन्दोरन्तिमवरणभागमोचनं द्रविणम्‌ ॥ १३५ ॥
भक्तिपरितोपिताशयकं कारके करितोपदेशविम्येन () ।
त्रिजगदरिषटविदारणदीक्षादवद्धर(ल)क्ष्यतां यात्तम्‌ ॥ १३६ ॥
खसं तख सुतं प्रमदनतमुमेदिनीमतप्तस्य (१) 1
आदारकुलाशनोयमभाजः(जं) मरा(य)णाहुतीकृतयुवाहुम्‌ ॥ १२७ ॥
अपि भैगावदद्विरजसा संदितचिरठ्नियेमिरंसारम्‌ ।
परिणीतधरणितनये प्चुपतिचापाधिरोपणपणेन ॥ १३८ ॥
देतयभिदो पनुपा सममा्तभृरुप्रवरशक्तिसर्मखम्‌ ।
त्रातारं वशुधाया जन्ते सह्‌ सीतयाऽनुमूतघुखम्‌ ।॥ १३९ ॥
जगति परिग्रटयोग्या न ख श्शररिति भतीयेव 1
धरणिमनयेद्य साकं तसपुतयाघ्युपितचित्रकूटतरम्‌ ॥ १४० ॥
खवश्सुपेयुपि विभवे वियुखसख आतुरपतेन करे ।
चरणत्राणेन चिरं कारितिवन्तं क्षमापरत्राणम्‌ ॥ १४१ ॥
आत्मीयादपि चाख्चादतिरमसमूतो जवा्तरेकेण ।
विभषिरितामिदेत्य(व्यल्ञितफरुणं कृतागसि खगेऽपि ॥ १४२ ॥
ना(सा)केमवगाहमानं जनकापत्येन दण्डकारण्यम्‌ }
चेतस्तपोधनानां शीतरुमम्वश्च-"-दायाः (?) 1 १४३ ॥

१, भगवतः सस्येति व्याख्येयम्‌. २. नियमोऽस्यःस्तीति नियमी सुनि. अव्र
गौतमस्तस्य सेषाेऽदल्येति वोष्यम्‌, ३. शवधरूः एथिवी. ५. पिस्माधितादितेयमिति
संभवति.

यात्राप्रयन्धः 1 १३९९.

सेुमिवारिमिवान्थे(शेख्दितवन्तं निशाचरीनासम्‌ ।
भागू(दोतविरघपदर्वि चारितरदश्वतुदससदसखम्‌ ॥ १४४ ॥
उन्मीटितखरदूषणसन्यी रिुयशसिरोधानाय 1
चिरफारविरदसीयन्माव्रसदेदोपनीतमारीचम्‌ ॥ १४५ ॥
सदयोदुयं सपक्षे पत्रिणि दश्कण्डयानप क्षेऽपि 1

हतुमन्धुखेन संदितसुग्ीवे खप-“भाजकबन्धे (2) ॥ १४६
साछान्ततमरीद्रा(ब)न्फणिषतिमवने च पत्रिणेकेन 1

दारितचन्तं तरसा सब्धरविखम्मसम्पदं साकम्‌ ॥ १४५ ॥
निमतश्वापदुखगयाभिधिदीख्तया विधाय निजमूर्विम्‌ |
दचदतिमभेनन्दनदीपकखगयच्ितातमने दर्ये) ॥ १४८ ॥
दूरिणपदाना दरिणप्रतिवादिव दूरतः प्रयाते ।
मणिमणि(गण)मद्र प्रेपितवन्तं परेयसीमिव वयस्याम्‌ ॥ १५९1 <?
अस्प(खमरमदहः पुरद(धेखच्यश्ूडागणो समीरखवा ।

समापिततेऽपि संनिभिमाचितमोदान्धकारसंदोदस्‌ ॥ १५० ॥
भुल(मव)ज्खधिकणेषारं मजतदेभिनं करियान्मवाच्धिरिति ।
सरुषा विभीपणेन प्रतिपचिद्धवाद्धिपायोषि्‌ ॥ ९५१ ॥

दयया हृदयमरतिरनुजं राज्याभिषेकसङ्किन ॥

छवितवन्तम(न्तं खभिकं छुवगमटानां च हर्षवाप्येण ॥ १५२ ॥
सेतुपथेन जितयति सुधरीबभदे तटं खवेकस्य 1

अवनि जगति कन्द तानू मापित्वन्तं रतापयदसी खे (१ ॥ १५३ ॥
अखिकजगदन्तंरङ्ग ५५५०००११ ०००००००० ०००१ ११११०१० ॥

सारम इवाश्चमखितमदिरवन्तं धृनुरणस्यापि ॥ १५४ ॥ ८?
छादितसकरुदिगन्तेः कपिभिः पर्‌ णव करङितसेद(घ)स 1
निजतेजस इव तापानिर्योताय द्धि म्रपदिषटवयम्‌ ॥ ९५५ 1८९)
हुतनदक(के)(निप८८प)तितां खकीयचारितरटद्धि(दधविखता(म्म)प्‌ ॥
अधिरोप्य पुष्यः पुनरायान्तं स न (सदेव) सकेतम्‌ 1 १५६ ॥

१. सत्यरेति प्रतिभाति.

8

१४० कन्यमाख 1

म्रह्तिविरचितामिवेकपाथ. मञुदित ° "”"" """*““““ ।
सकरुगुवनगाय ८) शासनाद्का मथिगतमखण्डिता समृद्धिम्‌] १५७

इति श्रीवाधृटकुरविलक्स्यातिरानयाजिन समरपुङ्गव-
दीक्षितस्य कृतो याना्रवन्धेऽष्टमाश्रासत !

अथ नवमाश्चास्र ॥

६ *“ निजमाववचः कियामि,. }
सभिय यत्र सुमन सरिता रमन्ते
सगेक)[ तके ] च (2) सरयूरपि भोमती च ॥ १ ॥
नेदीयमीमतिचिराय मिनै्तपोभि-
बौराणसी मरति ततो वल“ 1
्षेत्सान्तराज्यततिरेकमिव सद८२)
खेन व्यदायि जगतीतस्पर्ैवाखा (९) ॥ २ ॥
प्रदक्लिणप्रक्रमजन्मनोव्यौ छयेन काशीडपतिष्टतीति ।
छपावती म्रहममख गङ्गा वातेन वीचीजननुपा ग्यनैषीत्‌ ॥ २ ॥
अनन्तरमवनीषुरधुरधरेण गच्छता पथि खच्छन्दमानन्दनिजभरेण (*)
१००००५५०... म्यधायि । या कथमप्रत एव दयखुर्ुण्णमेदिनीक्षोद-
मेदिभावमासेदुषि समुदये दिदामनुकृरुपवनदोलायिताशले “
५००५ » ५ ५००१ ०००. * दातय राताद्धपीता ५५०५ = ०५५
*"“फ़मिरीव समव्ि्यमानसरणि परिपदियमालक्ष्यते । भय खल मापचतु-
देखीवासरे वाराणद्लीनमरवासलन्यस्य शरवरीरमणचृडामणे रामाराधनाम
भक्तिपरवदीय प्रदितवदी ¡ जहो पुनरसुप्य बाप्रविरोपश्य येमवातिद्ाय ।
जनयत्ति शियरात्निमतसकर्पो विश्वग्र्टिसिकल्पम्‌ ।
जागरणं चार्याणा सङ्रजमद्धारमरणजागरणम्‌ ॥ ॥
जआाथितगिरीपा््रपनीतनिमेपवरैनायाति- 1
पदरि(2)समाक्मचकितिश्यठरेरतिवादते चिषराति; ॥ ५ ॥

यात्राप्रबन्धः । १४१

अवा्ुमिच्छा यदि वामरर्जिशं मजामतोः पड्कजयोः सगन्धताम्‌ ।
विधीयतामस्तनिनेषसुद्रणं दशौ युवाभ्यां शिवरात्रिजागरः९ि) ॥ ६॥
अनिमेषता जनानामनिमेयतवाय मवतु दिवरात्र 1
इद पुनरभक्तमावो देवुः कथमीद्च भक्तभावस्य ॥ ७ ॥
दिवराच्युषविधेः शीरं यामि" "^ यतकृतीनाम्‌ ।
चिवजगकदम्बक्रकसेषि वृष्तये *°“"""नारम्‌ ॥ < ॥८
९८०४ जपवस्यमनिश्यातरात्रिः"“^ ““ "^" दसा हसन्‌ जनः ।
जत्र कततद्यति यतोत रामभौ काल्कटगरठेन दारिणा ॥ ९ ॥ ८)
ये स्थाणुतां भिरिदियोग्यदला(रे)पदौर-
विद्रुमस्य शिवरात्रिदिने दिदान्ति 1
संसारिणाशुदयते [ भविकं हि } तेषा-
मास्मीयकमपमनन न को नु सुते ॥ १० ॥
अद्यो मम पनेढिमानां प्राचीनतपसामनुमावे यदसिन्नि विस्या-
तिरेकमुषदसप्यति मदीयं चश्चुषोरसदममावसाधीयसी वाराणसी।
जभ्यथ्यै जम्मरिषुणापि वितीयैमाणे
सर्गनिकाममपि गणाय म्पतीक््णान्‌ ।
जसतितृनियतमय निजाग्रहं
न्यल्ञाप्यपात्रसुपयास्रति नाभिजन्मा ॥ ११ ॥ €)
कथमिनैतस्य फथयामि मदहिमानमानन्दफाननस्व ।
शरासदालादविकामययोशवेतोविनोदोपचयपरदानी ।
का भवादीविपवैनतेय(सत्‌) पाटिका पाययते तमाति ॥१२1८)
विमि चन्द्रः शाशमित्यकीरविं कुरे निर्छटामपनेतुकामः।
साराणसीजाद्नलवर्मचारी प्रायेण चन्द्रं विगते थोऽपि 1 १३॥
जपिकाधि तग्घुरामिपस्णदया साहरति"-“ वलिग्गम्‌ ॥ ५
अभिनत्रहणाय रादोष््रेणश्चायमसु खगादनम्‌(१ 1
फादयाधमाकामुकाचयान्यतिश्प्नोभेन छता नाम्‌ 1
कैथिदििरेव वयस्यक्तोदो संस्त्येयतमिति पनं धियोऽपि ॥ १५ ॥

१४२ काव्यमाखा ।

जसण्डमैशवर्यमेक्षमाणाः कथं नु कादं पुरुषा भजन्ति ।
मवन्ति- य्या बहुसंपदोऽपिं भिक्षाकमव्ये प्रथमे गणेयाः ॥ १५ ॥
मातुं ऊन से ग्यवस्यसि(क्ति) महाम्या(मनाना)नन्दुवन्यन्तरे
मा गाः केन ततो गतस्य न मया दृष्टं परावर्तनम्‌ ।
करुमाचत्र समेयुषा वषुतां वण्यादिपूरवस्थितिं
कोऽष्युत्सा्य बलालयच्छति निजं खूं किरातायणीः ॥ १६ ॥
अविद्यायां द्वेषं चिरपरिचितायां घटयते
निरुन्धे तस्सूनोरपि च मनसो लारुनविधिम्‌ ।
न कामक्ोधादीनपि चु सते तख तनया-
नदो पुंसः काद्यामभिनवजनिः प्रेमगरिमा ॥ १५७ ॥
जहो भाग्यं कारीवसतिरतिकानां तनुभृतां
यतो भोगानेते चिरमिह समाखादय विविधान्‌ ।
अरम्यां बरहमदिरपि समधिकानन्दमरितां
भजन्ते देहान्ते प्रमशिवरायुज्यपदवीम्‌ ॥ १८ ॥
पुरा भोगत्यागः श्रवणमय वेदान्तवचसा-
मथोद्धोधः प्यादद्तमिति दीटीुलमता ।
यदर्नौमादारम्यात्सङ्ृदुपगता निम्रहवतता-
मरं मुक्तये कारीपुरसुपि निवासः क्षणमपि ॥ १९ ॥
आदितमरकायज्ञान्‌ विमुक्तरमाविरासपरितुष्टीन्‌ ।
उचः स्थापितगोत्रानुपास्यते(स्महे) चेतसा मदापुरुपान्‌॥ २० ॥
चरणो(णोज्ज्वरम(प)सिद्ध करिमुखनलपाति(कि)तां पुरीं पुरुपाः ।
भेरदुगीधिष्ठितमध्यामध्यासते खरक्षयै ॥ २१ ॥
वसतिरविदतए परस्य पुसो सवति तपोभसमयेन कादयाम्‌ ।
जगद्वनपरायणस्य दमोः स्फुरति छृपारदरीव यत्न गङ्भा ॥ २२ ॥
[वाराणसी ] वास्तविदाभविभरां दिशन्तु देवा मम भेरवायाः ।
द्वन दिने सादरमानतीनां छतं चतं प्रातयानि तेषाम्‌ ॥ २३ ॥

यच्राप्रबन्धः 1 १४३

निरूपष्ठबनिर्मटखभावे परमानन्दधनं भनोधसनन्धम्‌ 1
भिरिजागिरिजापयोः खर्प परिपदयन्त्यपिकादि साग्यभाजः । २४ ॥
सारूढशर्कैरमपावनहनि(2)माख्ि्टपाशचनया दरिणाङ्कवूडम्‌ ।
ममर्पमूर्तिरदके मणिकर्णिकायाः पुण्येः कद पुरत एब विलोकयिष्ये | २५॥
अस्तीति निषौ्यैमङृत्रिमोवत्या, निरञनैरेव निरीक्षणीयम्‌ ।
आश्य्ममानन्दनिर्िं कदे। वा द्रस्यामि तीरे मणिकर्णिकायाः) २६ ॥
भो भो मन्मथकोभमस्सरमद्न्यामोहरोपाः खं
° शुप्माभिः क्षपित्तानि भूरिदिवसान्यस्माघ छपासिकिः ।
देशान यथामनीपितमितो याता न जानीमहे
यास्यामो मवत्तामगम्यविषयामेतर्टिं वाराणसीम्‌ ॥ २७ ॥
तदतु धरित्रीसुधाश्चनपवित्रीकरियमाणसमाभ्रितजीववरीगपयर्मफठप्रदान-
फट्पलतोद्यानमविसुक्तमवखोकेयत्नतिनाकञुखभरतरङ्ितो भिरं इत्तनवीनमा-
ध्वीकदूपणां साध्वीमिमाममापत 1
वाराणसि त्रिपुरेरिकरारविन्दा-
देकं त्वया विधि्िरो हतमामनन्ति ।
आसेटुपे सविधमङ्गशते कदा चा
वेधःकरोरिविततां प्रवदानि मालाम्‌ ॥ २८ ॥(२)
इद खद तरैरोक्यमहनीयमम्यर्णविवृणा(मधिकर्णपुरं वर्णयतः भणव-
मपणीसदायस्य यक्तेन्दुविगखितिर्विवाुधार "-“" विव विदितपरिूरणे
निरं भवत्तापनिर्चपणक्षममारक्षयते परमपावनतीर्थसयुदयामसरं च छृतं
सरः ^ ५५." !
अतिकङिरुनाविन्यामा नाकमा च र॑सातर-
विद्धं भरपरीव्र्दवादियं पुरतो मया ।
उरूविमरूतादेुः पाथः प्रसन्नमुपेयुषी
निखिकुजगतीमान्या संवण्यैते मणिकर्णिका ॥ २९ ॥(४
खयमास स॒दर्चनं सनित्रं सननेऽस्यश्चरशाखिरेव कर्त) 1
सभिपूर्विविधायितञ्नयांमलिदयं ( तावद्गोचरे नुतीनाम्‌1 ३०

१४५ काव्यमाया ।

परख पुंसः भ्रसताधिराजादपरान्मदीयं सुहुरापतन्ति ।
आष्िप्यती भामवमूमिदसतैः स्स रम्यः सहजः स योगः॥३१॥
कैवस्यमानक्षमतैकराज्यवेराज्यमूकानवधायं दोषान्‌ ।
गङ्धानया छप्तविभेदखेदं मेधावत टेकनमादघाति ॥ ३२ ॥
नियतं विमतिं निरिकेक्षणायिता-
मपय मूर्तिमगजेव जादी ]
अत एव भागमदसीयमेकरकं
मणिकणिका किमपि मण्डयत्यसो ॥ ३३ 1
कललोरमन्दपवनैगगनोपगीय-
मासेवते जनमिमां(वा)ति(न्ति)मयाव(न)करे ।
सूरिथवापनयपूथैममुप्य मूध
निक्षिप्यसुयमवत्तीव निजाम्बुभारम्‌ ॥ ३४ ॥८?)
उदयिता(८) किदेन्दियोपघात्ति विपमे जीवितविभयोगकाठे ।
इट्‌ दैवतमेकमाविरास्ञे जरुद्यामरकंधर(रो) जनानाम्‌ ॥ ३५ ॥
अत्रासून्विजहाति राः शिव दिवेत्याकण्यं कण्ठध्वमौ
देवीं भूपयिुं गरृहीतमन्ं शरल्ैव सारं करे ।
जदावप्यतिसंभ्रमेण भगवानर्चनुचूडामणिः
सपीदेय(व)विखक्तियामदगङंकारं विधासखनिव ॥ २६ ॥
अओंकारमब्र(न)विपरीतसपैतु पाणि-
मालम्ब्य दोल्जनुपो सुहुरदरिषन्वा ।
पाञ्चावमोचनकरी परमोत्त(क्त)कि्या
भेषीद्येति किं प्रकटनाय दरीरमानाम्‌ ॥ ३७ ॥ ८?)
तीरेऽस्याः स्थिरशयनस्षशां जनानां
तत्ताम्‌ विषमउने ततो दुमाणाम्‌ 1
आनन्दद्रविणभरापणो विबद्धः
पार्मत्याः पतिरथमगेलोकरेटीम्‌ 1 ३८ ॥(2)

यातनाप्रवन्धः | १४५

धमातुरणां चिरकालवन्धादत्रा्तालादकृते पदयूलाम्‌ ।
` तेषामधौदो दयमानचेताः पादापनीतं(्ि) प्रसमं विषते ॥ ३९॥
म्रे्॒दथाभी्यमरपदे्ादभोप्दे्ावेररे मदेदः ।
£ कत$ोपाविमद्वभाजां क्णान्तरं खक्षयतीव तोयैः ।॥ ४० ॥
नयीरदसयं विचरे तपोधौनैरनेकवर्णास्पदमेकमक्षरम्‌ }
एरीरिणामत्र श्ा्भदेखते व्यनक्त(क्ति)प(पुरर्वामपि वेचमप्टुभे(2)1४१॥
आसे फलानामिहे पोडरानामादाय दोपाकरमण्डलछ ।
सतारकस्ार्धिरदो समम्रमसतं पुप्यति कालकाः ॥ ४१ ॥
जन्तुः श्रणोदीद्‌ वृपाङ्वक्रार्दोकारमुत्तम्वितप्थिमाम्भः 1
वामत रादिवधूवन्त्याः मकादनेमि हृदि वाति टजाम्‌ ()।॥४३॥
मगवद्रञ्जतोरन्तः अन्तः प्रणवाभ्यतं (!)
खषुखदायिनः सारं सटी विसारयततीह्‌ सः ।
*““"चिमानमिव स्थित्तम्‌ ॥ ४४ ॥
विद्यापिभ्तिसेभमेण स॒कुदाद्वियेशवच्चेऽपि सितता-
मादतति यहुरन्द्ीमिह फसमाधातु्मः पृथि
कोचिन्मौक्तिककुश्विकामिन नवां सवः भरसन्नेप्सितत-
स्फीतामोदनिदानकोदामवनाद्वा)रागेखोद्ाटिकाम्‌ ॥ ४५ ॥
; बूढायरिष्टुसविपकुकटेश-
व्याजादिह प्र्णायदानव्रिधौ पिनाकी ।
मध्मेखसार फरक मनुजस्य दृष्टि
: करई पुस किमपि कल्ययतीव विहम्‌ } ४६ ॥
इद परतिरसिखनमिकदसेऽवशन्यन्‌
“^ , संमयसुरमियाय(६)खङ्कया चलटभरमू ।
परिकर्यतु मचः पणिनान्येन जन्तोः

अचणमपि च गृहुन्खन्दयद्युक्तिसारम्‌ ॥ ४७ ॥
१५

१४६ कृव्यमाखा ।

तारफर्विवृतते तनुमाजां छुर्वतः कुसदि तीविरमोलेः ।

शातते चतुरतामिव चश्वन्‌ दक्षिणेतरवपुःस्वनकुन्मः ॥ ४८ ॥
चपुरषैयतीव विश्वमे जनता जीवितेमोचनच्छरेन ।
प्रणचाक्षर(वर्णना)पदेशदुररीकारमिवातनोति सोऽपि ॥ ४९॥
प्रणवमयमेव तिरुके प्रियामुखे लिखति वासनातिदययात्‌ |

` जनुसंधातुमिवेशामनुनेप्यतन्तटह करुणविवशतां नीतः ॥ ५० ॥

स्यरितमभितो धावे धावं छृपातिशयात्भो-
र तिसुकृतिनां करणप्वौकारमत्र विवृण्वतः ।

स जयतितरां रश्वन्निः्रेयता्पणविभ्रमः ॥ ५९ ॥
असौ पुनरत्र निपैतिंताबगादविधिरतिवादिता्ैनिदाघसंज्वरो निर
जनददयरद्वनिःखङ्कयिहतिमम्दिरं चिरंतनन्दरीसीमन्तसरणिैक्तिकं
समस्तजगन्नमस्कियासंकेतशारिकान्तारमद्गजानुरागसागरहरिणाङ्कपरिणता-
मने युमणिमरीचिकोवयदुजैयतमोनिपूदनमनतिकपाययेतसामदस्यगरतिं
पड्यतिरम विश्वपतिम्‌ ।
पुरत्रयी येन पुरा व्यधायि मन्दारमाला भवता रणेन ।
मन्दाकिनी यापि च मौलिमिागे मन्दारमाला भवतारणेने ॥ ५२ ॥
निध्याय च निटिरुरोचनयद्धानतिरिदमवोचत ।
खुनी भरकृतितो जलाट्ृतिः कालिकाधितकुटम्यघातिका ।
धूञदे स्वमपि धूत॑शेखरो हा तथापि कथमाश्नयन्ति वः 1] ५३ ॥
विशयेश्वरतवं निखिलेन्वराणामात्रहमकीरे फर्मेकरूपम्‌ ।
सर्ेधरः भराणिषु तुस्यदततः कथ यु सेवां तव कल्पयामः ॥ ५४ ॥
रोके महान्‌ छ्य इति भ्रवादो युदा न ते ग चराम 1
यतः समीपे तव याचकानां प्राणग्रदाणावधिरिषटकामः ॥ ५५ ॥
रि तस्य ते वच्मि गिरीन्द्रकन्याकान्तस्य करणे जनुतोऽनुमावय्‌ |
यस्येकदेरो निदितेऽपि या(म)त्यौ भवन्ति दाररसुखे पराचः ॥ ५६ ॥

यत्रापवन्यः । .१४७

माच्िकेषु मदितो मवान्‌ यतो देदिनश््वुपदेश्येभवात्‌ ।
हारुदारमपि पातुमीदाते नेतुमा[मरणतामदीनपि ॥-५७ (1
जन्या माष्यमपीतदेदपतनत्रासं "“"शवापाठिता
देदेप्नेकपरिक्षयेऽपि भवता घ्रताऽप्ति देहाएटकम्‌ 1
त्रय्यन्ता इद्‌ सक्षिता दधत इ्य्धं अगतमाणिनां
व्यक्तं वमिव भकरा्िततनुं कारयां मवं ते नमः ॥ ५८ ॥
सान्दुपयोधिवर्ेकविधुं संसारकिन्ध्यापी-
दवारि सनकादितापस्तमनोयामप्रदीयाङ्रम्‌
येदान्तोपवनन्तरारसतत्ष्यापारकेलीययुकं
काशीकल्पल्ताफलं मज मनः कात्यामनीकायुकम्‌ ॥ ५९ ॥
फान्तया सह श्युमाडकान्तया मूर्तये फपयैकमूर्ये ।
स्ैदाय नतिरस्ठु सवैदा नाक्िनित्रमणये पिनाकिने ॥ ६० ॥
सेवित्वा निरमचलःमजासना्थं
विशदां विकमरसंपदान्तरङ्गम्‌ 1
धन्योऽयं तदनु दरनःशनेरयासी -
दावासं त्रिभुवनमातुरन्रदाच्याः ॥ ६१ ॥
कृतावनतिरम्बाये सतामयलु(म)प्पिमः 1
पारकरुणमेनामुपातिष्ठत सृक्तिभिः ॥ ६२ }
द्त्तिथि छतकर्ममनसोरभेयी
यृ्न्हारषटगनामिुैरुदाराम्‌ 1
सेवा मयि गरं श्रियमाबहन्ति
सौोवानना पञपतेरिह सेनियक्त्‌ 1 ६३ ॥ (2)
दवौस्षरावै छतकङ्कणाभ्यां संबिम्रती पणिररोर्दाम्याग }
पद्शधकं पारय्य॒द्रहन्ती काचिच्पुरस्तात्‌ [करुण] ममाल्ताषर्‌ ॥ ६४ ॥
स्वमन्नपू्णीपि छशा मध्ये स्यामाति सफुरनपामिरामा }
छन्दोवनच्ाप्यवनप्रसक्ता वन्दारुमन्दारलतताप्यमर्णा ॥ ६५ ॥

१४८ काव्यमया

निरस्तवेलानियम विशक्तचिरन्तनागन्तुजनव्यवखम्‌ ।

व्यरेपयेथ शमिभेदचिन्त(2 ) गगासमजे नौमि तवानदानम्‌ ॥ ६६ ॥
सपोमिरणदश्चमेदशाकिरसेरिद त्वामतिरज्ञयित्रीम्‌ ।

न सोतुमीे नरिनातसदो(नो)ऽपि बाच रसैवासयिता तवरः ।। ६७ ॥
अर्थ मुहु केवरम्थमनने पुष्णासि याच न पुन कदापि ।
भव्छरूपप्रतिपादने किमत प्रयातीयमशक्तिमच्ताय्‌ ॥ ६८ ॥
भ्राचीनवाचापि पर दुरापा स्वामीडित॒ यत््वरते रसज्ञा ।
निदानमसिन्मवदीयदुर्वीनियेखदिव्यात्ररसाभिकाय ॥ ६९

न सोति छान्नमयादिपोपा ०५०००००००. ~ “^ |

सविभ्रतः सीयशरीरमन्र अनस का वा जगति मरश्सा ॥ ७० ॥
त्वामोपधिप्रखपतेलनूजा भाचीनभिक्षारूपरिषठवाक्षीम्‌ 1
सरिचनाम्रेसरमध्यगेया वय फथ विश्वसिमोऽच्नदाीम्‌ ॥ ७१ ॥

न विदयते पाकसमुदयमल्े नैकत्र ( वा ) मोकृजना मिमन्ति ।
अगन्रयीतृप्तिकर तथापि चित्रीयते देवि तवान्नदानम्‌ ॥ ७२ ॥
केटीरते शरीरि सारस वा वाणीव पाणौ मणिवरं वा ।

दधासि चेदम्ब विधूय दर्वी कथ त्रिरोी कुशरु भेत ॥ ७३ ॥
यैपम्यश्षाटी वर्ते जनेषु पदालयो शारदयो पसाद ।
हितादानेरेधयिवु त्रिरोगीं दये ज्ञ) जाग तवास्विराया" ॥ ७४ ॥
खवख्िता मकषुरसुक्तपाश्यमातौत्तिथीनामवन च मभ्य 1

भवानि करु यदतििभवीणां गुण ॒ङ्िखाय कुलपाकिकरानागू ॥ ७५ ॥
जार्तिस्पशामम् सुखाशु(लु)मते(ति)रापादि नानाचिच्देहमाजाम्‌ ।
साद्यारदाने नियमस्तवायमर्थं परेपामनघाय तचे ॥ ७६ ॥
अयेषलोकावनगन्व भोज्य वर्चः्यमि्येव कतेवि धुच्या 1
तामारिदो (४) दासजनाभिषोषमावदयक प्राटुरथी-धराणाम्‌ | ७७ ॥
खार्थं परिय सरवमिदीरयन्ती खेतर यागपि सा सभव ।

जादिदय फं पुप्यसि दिश्वमन्ते खमम्व सप्रात्तसमलकामा ॥ ७८ ॥

यात्नाप्रबन्धः 1 १४९

कायौनकि कान्तपदाजसेवा नासि श्रमः कापि न किकरीति ।
अङ्गानि धन्ये स्पयमङ्गमाजां दर्वीमसंत्यज्य धृतां दधाक्तिं ॥ ७९ ॥
त्वमेव दर्व्धतः श्वयातौन्पुप्णासि मूयस्यपि दासकोके 1
साु्राविषये सबिन्री परच न मल्ययमादषाति ॥ ८० ॥
सैतपयसम्ब सदानदनिरागन्तुलोकानपि पार(कू)यन्ती ।

साद्यस्य भि्षोरनपायि नित्यं जानानि भिनाविजनमयासान्‌ (% ॥ ८१ ॥
हयाय मातः प्रचतिवीयि कादयामितस्ततो यान्तमतिश्चुधा माम्‌ ।
अद्रय वससेल्यसुयेमनैवियेदि सैौहित्यविशेपमाजम्‌ ॥ <२.॥
द्यौः भे तव रक्ष्यमणि विदाय चिन्तां रमते दृपाङ्कः 1 '
सभरमिणी चेचरितानुसोा्ुटम्विनः शर्म कृतस्तोऽपि ॥ ८२ ॥
प्रपशमननैः परिपोषयन्तयामा्थे मवल्यामस्तांुमैठेः ।
भिक्षाटनं भामवजुन्ितेषु क्रीडाविभेदेषु गणेवमासीत्‌ ।॥ ८४ ॥
आलु(मात)भैवमाथेनैवनिन्दोरग्ान्तद्धता्यणस कार्यम्‌ 1

ष्ठु भिवोर्भिश्चछतं च मातः क्मेतरा ले कथमन्नपूणौ ॥ ८५ ॥ (१)
अन्नातमन्यैरमिताजदानािश्वयतेदं भवती नमन (व्यनक्ति) ।
प्रकामाय प्रमदासलेन मयाति सुततोऽसि(पिदं किकथेः ॥ ८६ ॥
आस्तं नि". ““““दगद्ानं वसतां त्वचं वा विमु(वपुरस्य मृतिम्‌ ।
कथं विधच्तमखिरं किद्‌ सत्यन्नपू्ण तव सेविषनि ॥ ८७ ॥

व्यौ फिमादाय गिरं चिती मे राणा" ˆ". ".."तीषे । (६)
दिवानि्ं देवि वुधान्नव्र्या भिनोपि यच्रीण्यपि विष्टपानि ॥ << ॥
जगन्यसखातेपणङतकपारं पतिद्षावित्ययद्यः ममाट्‌ ॥ । „
लिमम्ब गृडासि करेण दर्वी मतिक्षणं विश्वजनप्रतीक्ष्याम्‌ ॥ ८९ ॥
श्ररोक्यकुक्षिभरिणा दरेण ताभ्यां च रम्बोदरषण्डुखाभ्याम्‌. 1
अयिष्ठति धान्नि तवान्नमूमा जयत्ययं देवि जनार्तिदारी ॥ ९० ¶
छवा्दं दातुमरुद्रवीना( ममातरान्तमुच्यनममर्यसिः ॥
येदमाभिचिन्वामभिभिः प्रणीतं वि्ाणनेनास्य किमम्ब भारः ॥ ९१ ॥

१५० कान्यमारां 1

सवौतिथि( थीं) स्वं खट सयेकाठं निधिन्तमत्नानि दिशस्यपर्णे ।
न तत्र हेस्वन्तरमन्तरेण न्यमोधमारोमजपं प्रियं ते ॥ ९२ ॥
मातर्विशालाक्षि मदहाहेचेलस्तगक्लरागप्रमुतो खभूतिम्‌ ।

सदोषयद्के यदि शैख्यन्वा कथं तदा ते धर्तेऽततवानम्‌ ॥ ९२ ॥
श्ररोद्यरेतपेणदानजनप। दे गिर तस्ुक्ृतातिरेकः।

आसे कपर्दी यदनुग्रहेण वेधोुखामल्यविरामसाक्षी ॥ ९४ ॥
सृषं प्रतिष्ठापयितुं जगन्ति है तिरस्कवमनुग्रदीतुम्‌ ।
पितामहायाः प्रभवन्ति यत्ते सवितरि दर्वीविभवः स एषः ॥ €५ ॥
समाप्य नाथे सवनं द्वितीयमारन्दीनागमनप्रतीक्षे ।

मयीनमरं नगजे गव्या प्रदीयतां प्रापुणिकराय मद्यम्‌ ॥ ९६ ॥
अपास्य पाण्मातुरमैषीतवक्षोजमम्यागतवत्सले त्वम्‌ 1

आगत्य वेगाद्मतीदनं मे पिनाकपाणिपरमदे प्रदेहि ॥ ९७ ॥
जआानर्षमाणीकृशरापमध्यादारतेन (१) कातैखरदर्विकायास्‌ |

भक्षेण दाक्षायणि पावनेन गनोरथं पूरय मामकीनम्‌ 1 ९८ ॥
संतन्वतेव खमणीकलम्पटे "“पूषदेशा्छशतानुयोगात्‌ । (१)
हस्तिन कात्यायनि हन्त कामं विश्राणय यान्तिविनोदनं मे ॥ ९९. ॥
हैयद्वीनसुतिद्ारिषस्तनखंपच नव्यसितानमार्थम्‌ ॥
करस्फुरस्काश्चनमाजनात्ते भवानि दिम्यं दिश पायसात्नम्‌ ॥ १०० 1
दशोऽलुकम्पारसदीर्थिकाया नीलारविन्दैरिव निजैदानैः (१) ।
सपाङ्गपातैरनुगृद्य मातरामोदयानैरिममन्रपू्े ॥ १०१ ॥

श्रान्तः, छ्चधा सायमहले वाल्यन्नं दिश द्वारमुपैमि यावत्‌ 1
रिञ्ञानमञ्जीरपदं प्रेत्य भयच्छ मे पार्वति तावदननमू ॥ १०२ ॥
आाविष्छरतमार्थनमप्यकाडे वीतक्चुधे मां गिरिजे विषेदहि 1

प्रतीक्षते रि पुथुक्रो जनन्याः सन्यारतासारसमद्धिवेलाम्‌ ॥ १०३7
अवदयकरेव्यतयानुवेठं दान्ति कमीमि सदा दिशन्ति 1
पयौप्ठमम्य प्रतिपादयान्नं क़ न फिचिस्षमते बुसुश्चः ॥ १०४ ॥

यात्राप्रवन्धः १५१

नित्यान्नदे मे निजमूर्विभारमचिन्तयित्वाशनमषैवेथाः ।
ादाय दवीं कचिदातिकाये जगजनन्याः समयः कत्तस्े ॥ १०५ ॥
दृरे क्षिपन्ती गुणदोपचिन्तामि्ठाशनैरेषय मामनव्यम्‌ 1
निजे तनृज्ञे फिर निर्युणेऽपि व्यनक्ति वत्सस्यभरं सवित्री ॥ १०६॥
जन्राथिनं मां यदि चेद्ुनोपि कृपापराची गणये किमन्यत्‌ ।
त न १-१५१५१५.०० ६०७॥
दर्बाषायसभाजने कञ्यता युग्मेन दस्तालयो-
१ पप्तयहविभावितत्रिजगतीमिक्षाकनेत्रोसवा }
व्राचालाभरणं मदानसमगृदादभ्नोपदरिच्छया
* निर्यान्ती परदेचता मम सुहुधिन्तापथं गादताग्र्‌ ॥ १०८ ॥
-सन्यास्रादृते निरुष्य पुरतः संतन्वते प्रार्थनां
सेनान्ये सति पूर्वकायमसङ्ृत्‌ खित्वा दिदान्ती सनौ ।
मसरलेदपयःकणा(णा)मरणयिनो दस्तेन वक्रादुमो(मा)
गृषटान्नापेणमेर्थिनां विदधती(ती)मेषा मदा(या)रम्ब(ग्डयोते १०९.
सेरेरमलीकचित्रकपरामर्यी अरमान्बोटेवं
दिम्यासे व्यजनानिखाद्धरचरोर्चसं दधाना उखम्‌ (2 !
चेतो मे न जद्ाठु सा भगवती छृत्वातिथेयीं ङषा-
माञ्ी[राशि]परा गिरीदावसरति भव्याव्रजन्ती जनैः ॥ ११० ॥
दृदभक्तितरक्चितशूमामय मदयन्नयिकालि देवताः |
अविगाढपरं मनोगिरामधितानम्दममन्दमासिफः ॥ ११२१ ॥
आैश्यकसरोवगादनियेरान्तयात्राक्मै-
रस्याः दविजनीदितीविरचनैरावर्यकरध्वैरः 1
वियाव्याकररैश्च क्िप्यसद्से विशवेयमाराथयन्‌
चापूटान्ययभीटिरादसदसौ बाररणसीष्दधिमान्‌ ॥ ११२ ॥
भरखियाद्रिश्ुतासदायमजन्ेमानुन्यस्टयो
विचारीदविनीत °“ “ “पो विशाणनासद्धिने ।

1

१५५२ काव्यमाङा ।
<९०4%2८
सणपराञ्युचाय ““"कल्णामूर्त “““संनिभ्रते
. मृष्वी सैनतिमग्रजाय महते मोदान्यंहुः कुर्महे ॥ ११३ \
इति भरीवाधूजकक्चलपिशौसतुभातिरानयानिन. साहिद्युरो. कनक्राठपाट
व्रिष्दाहल वेदरदेरासमतिषदधर्मिणीमण्वनन्तम्फागमेखिय॒क्तामणे.
समरपुञ्नवदीक्षितस्य कृती चम्पूकाय्ये यात्राप्रवन्ये
परिपर्विशोभितविकासो नाम नवम माग्वाचः

ीमेस्दाय विरजसतमसे समस

, शआलाशरुति)स्तिविदे समदर्शनाय ।

सिद्धारिषे भगवदद्विसषमसमक्ति-
सान्द्रमसत्रमनते सदसे नमोऽस्तु ॥

समातोऽयं प्रन्थः।